سیزیف" در تبریز: بار هستی بر دوش انسان

به گزارش نصر، «مرتضی ولیزاده قلعه» کارگردان، طراح و نویسنده نمایش «سیزیف» اهل مراغه و عضو گروه هنری قالا است که گروهی متشکل از اعضای جوان است و جوان ساخته شده برای هنر آفرینی چه درصحنه تئاتر و چه صحنه زندگی که سیزیف برآمده خلاقیت همین جوانان بود که ۱۸ روز اجرا در تئاتر شهر داشت. 
 

 
کدام وظایف انسان امروز با توجه به نظر شما، سیزیف وار است؟ کلا نگاهتان به انسان امروزی در طراحی این نمایش چطور بود؟
«به نظر من، انسان معاصر دچار روزمرگی شده و به یک چرخه بی پایان در دنیای امروز، مبتلا شده که نزدیک ترین مصداقی که در اساطیر برایش می توان مثال زد، همین اسطوره «سیزیف» بود. با این تفاوت که سیزیف نسبت به آبسورد بودن مجازات خود آگاه بود ولی انسان معاصر نه!  به همین دلیل می توانیم به نقل از «آلبر کامو»اکتفا کنیم که،سیزیف را خوشبخت بپنداریم.»


با داستان سیزیف چطور آشنا شدید و جلب آن شدید؟ 
«من اولین بار در نوشته های هومر با این کاراکتر برخورد کردم و این کنجکاوی باعث شد که فلسفه پشت این کاراکتر را کنکاش کنم و از نزدیکی به این کاراکتر، با او بسیار همزاد پنداری کردم .»


چه شد که یک داستان یونانی و اساطیری را به زبان ترکی روایت کردید؟ 
«چون معتقدم یک داستان اگر متناسب با جغرافیای هر منطقه در سالن نمایش روایت شود، تاثیر گذاری و ارزش بیشتری پیدا می کند و به نظر من، صنعت ترجمه اساساً به این منظور است که ما راحت تر بتوانیم با یک داستان یا اتفاق بیگانه با فرهنگی دیگر ارتباط برقرار کنیم و راحت تر بتوانیم با کاراکتر ها و ماجرا همزاد پنداری کنیم.»


تنظیم نمایشنامه تا مرحله اجرا چقدر زمان برد؟ 
«طراحی نمایش را در اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۲ آغاز کردم و چون این نمایش، دیالوگ محور نبود، در اولین مرحله با طراح صحنه کار، شروع به آماده کردن دکور کردیم چراکه کار باید تماماً روی دکور تمرین می شد و از خرداد ماه ۱۴۰۲ روی دکور با مهندسی داینامیکی، تمریناتمان را شروع کردیم.»
 

از گروه خود و آغاز فعالیتتان  تا به امروز بگویید؟ 
با گروه «قالا» اولین بار در کار «تپه گؤز» به کارگردانی بنده همکاری کردیم که که د. وی موفقیت آن نمایش و دریافت جایزه بهترین کار از جشنواره بین المللی کرکوک ، مسیری پر فراز و نشیب پشت سر گذاشتیم و «سیزیف» دومین همکاری ما است. البته سومین همکاری ما هم نمایش «بی شاخ دم ها» است که از ۱۲ اردیبهشت روی صحنه خواهد رفت؛  یک کار عروسکی بزرگسال به شیوهٔ پیش بندی که دومین بار است که در تبریز از این شیوه استفاده می شود. بار اول هم نمایش والس تصادفی باز به کارگردانی مهسا محمدی فرشید بود.

از جایگاه پرفورمنس آرت در تبریز بگویید؟ 
« بر خلاف اشتراک نظر اغلب هنرمندان که می گویند از پرفورمنس آرت یا درست تر بگویم «تئاتر فیزیکال» استقبال نمی شود،  بنده با سیزیف به این نتیجه رسیدم که این حرف تا حدودی نادرست و شاید به نوعی،  به خود اثر مربوط می شود. من از استقبال مخاطبین این نمایش، راضی بودم و برایم روشن تر شد که مخاطب ما، از آنچه که ما فکر میکنیم آگاه تر است و سلیقهٔ مخاطبانمان به لطف هنرمندان این حیطه رشد کرده و بسیار برای ما رضایت بخش بود. من اگر به نوبهٔ خودم بخواهم رده بندی کنم شاید هنر مفهومی و پرفومنس در تبریز اگر در رده دوم نباشد حتما در ردهٔ سوم قرار می گیرد.»

چه شد که به سراغ این‌گونه نمایشی رفتید؟ آیا نمایش یا کارگردانی هست که الگوی هنری و مورد علاقه شما باشد؟ 
«بنده در طول طراحی این نمایش با کارگردانی به نام «سیدی لاربی چرکؤآیی» آشنا شدم که یکی از بهترین کارگردان های فیزیکال دنیا است. من در این کار از کارگردان های بسیاری الهام گرفتم که با افتخار می توانم اسمشان را بگویم. ما سازه ای که یوآن بورژوا در فضای مجازی منتشر کرده بود به نام او با ایده های خودمان تلفیق کردیم و تبدیل به نمایشی کردیم که امروز به جرعت می توانیم بگوییم با الهام از کارهای مطرح دنیا، یکی را از آن خود کردیم. این شیوه کارگردانی، شیوه ای نیست که بنده برای خود برگزیده باشم و ممکن است به اقتضای محتوا یا فرم یک نمایش، سبک خود را دستخوش تغییر کنیم.»

در روزهای اجرا، چه عکس العملی از مخاطب گرفتید؟ از خاطرات شیرین این نمایش بگویید
« ری اکشنی که از مخاطب گرفتم، رضایت بخش بود و حتی با هیچ کس برخوردی مبنی بر نقد منفی نداشتم و این کمی نگرانم می کند چرا که بر این باورم که کار نقص های بسیاری داشت و من خودم متوجه آنها بودم و با این حال، مخاطب من متوجه این نقص ها نشده و یا آنها را جدی نگرفته و این مهم، برای آینده تئاتر و مخاطب تئاتر، ترسناک است؛ اینکه  چرا مخاطب ما انقدر جزعی نگر نیست و کلیات توجهش را به خود جلب می کند. در کل خاطرات این کار برایم شیرین بود و هیچ شکایتی از شرایط یا هیچ چیز دیگری ندارم و به نظرم این شرایط خودش به نوعی تداعی گر خلاقیت در من و گروهمان است.»


چرا صحنه گردان  را انتخاب کردید؟
«شکل دایره ای صحنه، نمادی از ابدیت و چرخه بی پایان روزمرگی بود که هیچ گاه از بندش رهایی نداریم، و چرخان بودن آن به این منظور بود که ما در هر کجای صحنه شروع به حرکت کنیم دوباره با چرخش صحنه به همان نقط برگشته و از نو شروع می کنیم. مهندسی داینامیکی که در صحنه استفاده شده بود به منظور نشان دادن داستان خود سیزیف و نشان دادن شیب کوه و سختی بالا کشیدن تخته سنگ بود که هر گاه به بالای شیب می رسید، دوباره صحنه طوری طراحی شده بود که اورا در ابتدای شیب قرار می داد.»
 

از برنامه های آتی خود بگویید ؟ 
«در حال حاضر، از از ۱۲ اردیبهشت، با  نمایش بی شاخ و دم ها به کارگردانی مهسا محمدی فرشید بر روی صحنه هستیم. بعد از آن نمایش «موتاسیون» به کارگردانی بنده خواهد بود که اگر مشکلی پیش نیاید،  اواخر امسال به روی صحنه خواهیم رفت و بعد از آن نمایش «شیرینلر» (اسمورف ها) با کارگردانی مشترک من و خانم مهسا محمدی فرشید است که یک کار موزیکال ترکی خواهد بود.»


گفتنی است، نمایش «سیزیف» با الهام از شخصیت اسطوره ای «سیزیفوس» و پرداختن به نفرین زئوس که او را در بطلان زیستی گرفتار می سازد، در پایان انسانی را به مخاطب نشان می دهد که در جوامع امروز، مرغ پرکنده ای را می ماند که گاهی از فرط خود بزرگ بینی و کمال گرایی، در این روزگار خسته می شود و در تماشای گذر زندگیش، پرده ها پایین کشیده می شوند. 
انتهای پیام/