ترغیب شهروندان برای مشارکت در مدیریت پسماند

به گزارش نصر، نوشته زیر سعی دارد روش‌هایی را برای ترغیب شهروندان به مشارکت در مدیریت پسماند شهری ارائه کند.

مشارکت مردم در مدیریت پسماند در زمینه‌های زیر ضروری است:
۱. کاهش تولید زباله، استفاده مجدد و بازیافت آن
۲. نریختن زباله‌ها در خیابان‌ها، فاضلاب‌ها، فضاهای باز و آب
۳. ذخیره سازی زباله‌های آلی / زیست‌تخریب‌پذیر و قابل بازیافت به طور جداگانه
۴. جمع‌آوری اولیه زباله
۵. ذخیره‌سازی/جمع آوری زباله در آپارتمان‌ها، ساختمان‌های چند طبقه، مجتمع‌های تجاری و غیره
۶. مدیریت درست مدفوع سگ‌های خانگی و گربه‌ها
۷. فراوری/دفع زباله در سطح جامعه (اختیاری)
۸. پرداخت هزینه برای خدمات ارائه شده
مدیریت شهری باید روشی را که برای دستیابی به جامعه و به دنبال همکاری و مشارکت موثر آنها در خدمات مدیریت پسماند لازم است، اتخاذ کند. این یک حوزه فعالیت بسیار دشوار است و تا زمانی که این کار با دقت انجام نشود، نتایج مطلوب حاصل نخواهد شد. مدیریت شهر باید در نهایت در مورد سیستم‌های مدیریت پسماند که در شهر اتخاذ می‌شود تصمیم بگیرد و اقدامات زیر را برای اطمینان از مشارکت عمومی انجام دهد.
ارائه اطلاعات عمومی، آموزش، برنامه‌های ارتباطی
برای اجرای موفقیت‌آمیز هر برنامه‌ای که عموم مردم را در سیستم مدیریت پسماند  درگیر می‌کند، ضروری است که روش منتخب نهاد محلی برای مقابله با مشکل مدیریت پسماند و میزان مشارکت عمومی در مدیریت پسماند جامد به وضوح توضیح داده شده و شناسانده شود. به عنوان مثال دولت هند از رویکردهای زیر در مفاد برنامه‌های آموزشی زیر در زمینه مدیریت پسماند حمایت کرده است:
اطمینان حاصل شود که مردم از مشکلات انباشت زباله و نحوه تأثیر مستقیم آن بر زندگی آنها آگاه می شوند. 
اطمینان حاصل کند که مردم با کاهش مواد مولد زباله و با پیروی از شیوه‌های تعریف شده شفاف مدیریت زباله، زباله کمتری تولید کنند.
ایجاد آگاهی عمومی در برابر تولیدکنندگان بزرگ زباله و ارائه اطلاعات برای نظارت بر عملکرد این منابع زباله کند.
به مردم در مورد برنامه مدیریت پسماند دولت و ارگان های شهرداری اطلاع رسانی کند.
مشارکت عمومی در تلاش های مدیریت زباله از طریق مشارکت خصوصی در صورت امکان را ترویج کند.
همکاری شهروندان برای کاهش، استفاده مجدد و بازیافت زباله‌ها و دور نگه‌داشتن زباله‌ها از خیابان‌ها، با نگه‌داشتن زباله‌های زیست‌تخریب‌پذیر آشپزخانه و مواد غذایی غیرمخلوط و جدا از زباله‌های قابل بازیافت "خشک" و سایر زباله‌های خطرناک حیاتی است. مشارکت آن‌ها در جمع‌آوری اولیه زباله، استفاده از سطل‌های محلی برای نگهداری زباله‌های تولید شده در ساختمان‌های چند طبقه، مجتمع‌های تجاری و زاغه‌ها نیز ضروری است. اگر دلایل انجام این کار توضیح داده شود، مشارکت عمومی مسلماً بهبود خواهد یافت.
اقداماتی که برای ایجاد تغییر باید انجام شود

رفتار عمومی
مجموعه‌ای از اقدامات را می‌توان برای ایجاد تغییر در رفتار عمومی از طریق برنامه‌های آگاهی عمومی انجام داد که می تواند به شرح زیر باشد:
"کاهش تولید زباله، استفاده مجدد و بازیافت (R-R-R)" زباله را ترویج کنید

 کاهش تولید زباله
همه نگران مشکلات فزاینده دفع زباله در نواحی شهری هستند که به علت در دسترس نبودن زمین برای فرآوری و دفع زباله‌ها و اقدامات اصلاحی زیست محیطی هزینه‌های گزافی نیاز دارند. بنابراین لازم است نه تنها به راه‌ها و ابزارهای مؤثر برای پردازش و دفع زباله‌هایی که هر روز تولید می‌کنیم فکر کنیم، بلکه باید به طور جدی نحوه جلوگیری یا کاهش تولید زباله را در وهله اول بررسی کنیم به طوری که کمترین مقدار زباله نیاز به فرآوری و دفع وجود داشته باشد.

در حالی که مقدار ضایعات غذایی تولید شده به صورت سرانه تقریبا ثابت مانده است، مقدار مواد ضایعات بسته‌بندی و زباله های تجزیه‌ناپذیر زیستی هر سال به طرز نگران‌کننده ای افزایش می‌یابد. این امر باعث افزایش بار مدیریت شهری برای مقابله با مشکل اجزای زیست‌تخریب‌ناپذیر و غیرقابل بازیافت زباله در مکان های فرآوری و دفع می شود.
بنابراین، اقدامات زیر برای کاهش، استفاده مجدد و بازیافت زباله توسط تمامی ذی‌نفعان پیشنهاد می‌شود:
 کلیه سازندگان تولید کننده انواع داخلی و غیر داخلی محصولات، مواد غذایی و همچنین غیرغذایی باید به طور جدی متقاعد شوند تا سعی کنند از مواد بسته بندی قابل استفاده مجدد استفاده کنند تا پس از تحویل کالا، مواد بسته‌بندی دوباره جمع‌آوری شده و بارها و بارها مورد استفاده قرار گیرد. آنها همچنین می توانند به حداقل رساندن یا اجتناب از استفاده از مواد بسته بندی غیر ضروری با روش های نوآورانه در نظر بگیرند.
مشوق ها و تخفیف محصول باید به مصرف‌کنندگان برای بازگرداندن مواد بسته‌بندی یا بطری در شرایط خوب، به تولیدکنندگان یا خرده‌فروشان زباله برای ترویج استفاده مجدد داده شود.
هزینه اقلام بسته بندی شده و کالای بدون مواد بسته بندی را می توان با انتخاب مصرف کنندگان برای خرید کالای بدون مواد بسته بندی با هزینه کم متفاوت نگه داشت.

استفاده مجدد
زباله‌های یک فرد می تواند برای دیگران مواد مفیدی باشد. بنابراین باید به جای دفن زباله‌های قابل استفاده مجدد در مکان‌های دفع، تلاش‌هایی برای تشویق جمع‌آوری چنین مواد قابل استفاده مجدد از طریق جمع آوری کنندگان زباله، تولیدکنندگان زباله، سازمان‌های غیردولتی و بخش خصوصی انجام شود. بطری‌ها، کارتن‌ها، قوطی‌ها و فلزات را می توان مجدد استفاده کرد.

بازیافت
در عصر استفاده بیش از حد از مواد بسته‌بندی، مواد زائد قابل بازیافت زیادی تولید می شود. تلاش همه جانبه برای بازیابی مواد قابل بازیافت از خانوارها، مغازه‌ها و موسسات و تغذیه آنها به صنایع بازیافت از طریق واسطه‌هایی مانند خریداران زباله، جمع‌آوران زباله/سازمان‌های غیردولتی و غیره ضروری است.

ترویج مشارکت عمومی در سیستم های مدیریت پسماند:
اولین و مهمترین چیزی که باید از شهروندان خواسته شود این است که هیچ زباله‌ای در خیابان‌ها، زهکشی‌ها، آب‌ها، فضاهای باز و غیره ریخته نشود و آنها باید به موارد زیرعادت کنند:
- ذخیره‌سازی مواد غذایی مرطوب/پسماندهای زیست‌تخریب‌پذیر و ضایعات قابل بازیافت خشک به طور جداگانه
- مشارکت در جمع آوری اولیه پسماندها
- تحویل ضایعات قابل بازیافت به جمع‌کننده‌های زباله
- استفاده از سطل زباله در معابر و اماکن عمومی
کلید موفقیت هر برنامه آموزشیِ آگاهی‌بخش و انگیزه‌ده عمومی این است که تا حد امکان راه‌های بیشتری را برای عموم مردم فراهم کند تا بتوانند در اسرع وقت و راحت‌تر با سیاست‌گذاران تعامل داشته باشند تا به دنبال روشن‌شدن شبهات، به اشتراک‌گذاشتن ایده‌ها یا ارائه آنها باشند. پیشنهاداتی که به صورت سازنده پیگیری می شود. یک خط تلفن یا شماره صندوق پست برای ارتباطات مکتوب می‌تواند یکی از راه‌های دریافت ورودی از سوی مردم باشد. تلفن باید در ساعات کاری توسط افراد مودب، پاسخگو و پویا که به خوبی آگاه، علاقه مند به موضوع هستند و در تمام زمان‌های اعلام شده در دسترس هستند، در حالت پاسخگو قرار گرفته باشد.
مواد ارتباطی توسعه‌یافته باید از مجرای برنامه‌های آگاهی عمومی از طریق روش‌های مختلفی مانند موارد زیر مورد استفاده قرار گیرد:
آموزش گروهی که ممکن است از طریق:
- . جلسات گروهی در جامعه
-  کارگاه‌ها
-  نمایشگاه‌ها
- مجموعه سخنرانی‌ها
- بحث‌های پنلی و غیره انجام پذیرد.
آموزش انبوه
این امر برای پوشش کل جمعیت بسیار ضروری است، زیرا دسترسی به همه افراد به تنهایی از طریق برنامه‌های آموزشی گروهی امکان‌پذیر نیست. برنامه‌های آموزش انبوه را می‌توان با استفاده از روش‌های ارتباطی زیر برنامه‌ریزی کرد:

استفاده از رسانه‌های چاپی:
ممکن است تبلیغات به صورت برنامه ریزی شده برای آموزش توده ها ارائه شود و همچنین می‌توان از روزنامه‌های محلی درخواست کرد که پیام‌های داده‌ شده در ارتباط با مدیریت پسماند شهری را در فواصل زمانی منظم درج کنند. همچنین باید آنها را تشویق کرد تا یک بخش پیشنهادات مردمی را ایجاد کنند که از آنجا ایده‌های خوب توسط مدیریت محلی قابل برداشت باشد.
ممکن است روزنامه ها به طور ویژه تشویق شوند تا به طرح‌های موفقی که بر مشکلات مدیریت پسماند شهری غلبه کرده‌اند، بپردازند.

استفاده از تلویزیون / رادیو / وب سایت(فضای اینترنت)
همه این رسانه‌ها بسیار قدرتمند هستند. به عنوان مثال تلویزیون می‌تواند از طریق برنامه‌های محلی برای اطلاع شهروندان از مطالب جدید مرتبط به جمع‌آوری زباله‌ که توسط مدیریت شهری در زمان عملیاتی شدن آنها انجام می‌شود، استفاده کرده و به شهروندان توصیه کند که به شیوه‌ای تعیین‌شده مشارکت مؤثر داشته باشند. شماره تماس مراجع مربوطه برای حل مشکل یا گزارش شکایات در مورد مدیریت پسماند شهری نیز ممکن است منتشر شود. این رسانه ممکن است برای تبلیغ تلاش‌های موفقیت‌آمیز در برخی از محل‌ها به منظور ایجاد انگیزه برای سایر شهروندان برای انجام کارهای مشابه و تقدیر از تلاش‌های آنها استفاده شود.

نمایش های خیابانی، نمایش های عروسکی و غیره:
نمایش‌های خیابانی و نمایش‌های عروسکی نقش بسزایی در آگاهی‌بخشی مردم دارند. این روش ارتباطی در جمعیت کم‌درآمد به خوبی کار خواهد کرد. به ویژه در محله‌های فقیر نشین نمایش‌های خیابانی/نمایش‌های عروسکی به خوبی طراحی‌شده می‌توانند پیام‌ها را به طور مؤثر منتقل کنند.

پوسترها:
پوسترهای جذاب با عکس‌های خوب و پیام‌هایی با کلمات بسیار کم، قابل خواندن از راه دور، تهیه و در نقاط مختلف شهر که کمپین آگاهی‌بخشی در حال انجام است، نمایش داده شود.
جزوات و پروشورها:
جزوه‌ها و بروشورهای کوچک را می‌توان با دستورالعمل‌هایی به زبانی بسیار ساده و قابل فهم چاپ کرد که عکس‌ها را در عمل نشان می‌دهد و در جامعه به قصد تشویق به مشارکت عمومی شهروندان در مدیریت پسماند شهری پخش کرد.

استفاده از بیلبوردهای شهری
ممکن است بیلبوردهایی ویژه‌ای در مکان‌های استراتژیک در شهر قرار گیرند و حاوی پیام هایی برای مشارکت عمومی باشند. از طرف دیگر، تمام بیلبوردهای دارای مجوز شهرداری باید دارای فضایی در پایین برای پیام های مدنی باشند. چنین پیام‌هایی باید توسط آژانس‌های حرفه‌ای توسعه و ترسیم شوند. این بیلبوردها باید دارای شماره تماس و غیره نیز باشند.
استفاده از سیستم حمل و نقل عمومی:
پیام‌های کوتاه را می‌توان در پشت اتوبوس‌های عمومی یا داخل پانل‌های اتوبوس نقاشی کرد. شرکت های دولتی و خصوصی که ناوگان اتوبوسرانی خود را دارند ممکن است برای حمایت از این تلاش ها دعوت شوند.

استفاده از کودکان:
کودکان اهرم‌های ارتباطی قدرتمندی هستند. والدینی که به توصیه‌های دیگران گوش نمی‌دهند اغلب فرزندان خود را جدی می گیرند. کودکان ایده‌آل‌گرا هستند و دوست دارند دنیای خود را برای بهتر شدن تغییر دهند. مدیریت شهری حوزه پسماند باید جلسات منظمی را با مدیران، معلمان و دانش‌آموزان برگزار کند تا نیاز به تغییر و مفیدبودن روش‌های جدید مدیریت زباله برای جامعه را توضیح دهند. این پیام را می توان با برگزاری مسابقه انشا، مناظره یا طراحی و نقاشی در مورد موضوع و تقدیر از برنده مسابقه تقویت کرد. می توان باشگاه‌های اجتماعی را تشویق کرد که از چنین رویدادهایی حمایت کنند تا موضوع زنده بماند. می توان مدارس پیشرو را متقاعد کرد که به عنوان الگو برای مدارس دیگر در اجرای کمپین‌های آگاهی‌بخشی در شهر از طریق دانش آموزان خود کار کنند تا سایر مدارس متقاعد شوند که از این روش پیروی کنند.

مشارکت رهبران دینی:
رهبران دینی نقش بسزایی در ایجاد تغییر در ذهنیت مردم دارند. اگر آنها به شاگردان و علاقمندان خود توصیه کنند که در محیط اطراف خود زباله نریزند و آنها را با مدیریت پسماندهای خود طبق توصیه های مدیریت شهری تمیز نگه دارند، این امر کمک زیادی به بهبود وضعیت در مناطق شهری خواهد کرد.

مشارکت پزشکان:
پزشکان از احترام بالایی نزد شهروندان برخوردارند. یک کلمه از آنها به بیماران یا جامعه برای اعمال سیستم‌های مناسب مدیریت پسماند در خانه، دفاتر، مغازه ها و موسسات کمک قابل توجهی به رعایت دستورالعمل‌های مدیریت شهری برای تمیز نگه‌داشتن شهر می کند.

مشارکت انجمن‌های حوزه زنان:
 به طور کلی زنان بیشتر به حفظ سلامت و بهداشت اهمیت می دهند و در مدیریت زباله‌های خانگی به طور روزانه مشارکت دارند. آگاهی زنان را می‌توان از طریق انجمن‌های زنان که می‌توان با زبانی بسیار ساده و قابل فهم، مطالب لازم و ادبیات لازم را برای ایجاد آگاهی در میان زنان ارائه کرد، افزایش داد.

مشارکت سازمان های خیریه و مردم‌نهاد
بسیاری از سازمان‌های غیردولتی متعهد به بهبود شیوه‌های مدیریت پسماند شهری در مناطق شهری برای حفاظت از محیط زیست هستند و در این زمینه بسیار فعال بوده اند. آنها همچنین مهارت‌های ارتباط‌جمعی و برنامه‌های آموزشی خوبی را برای عموم ایجاد کرده‌اند. چنین سازمان‌های غیردولتی ممکن است متقاعد شوند که فعالانه از استراتژی های جدید اتخاذ شده توسط مدیریت محلی و مشارکت در کمپین‌های آگاهی عمومی حمایت کنند. کسانی که مایلند برنامه هایی را برای بخش هایی از مردم در مورد استراتژی های جدید مدیریت پسماند شهری اجرا کنند، ممکن است تشویق شوند که این کار را انجام دهند و از آنها حمایت شود.

اما ممکن است در عمل کار دیگری هم نیاز باشد!
با وجود تمامی مطالب و راه‌حل‌های ذکر شده، باید گفت همه انسان‌ها یکسان نیستند. افرادی هستند که به محض اینکه یدن یک دستورالعمل بهداشتی و یا شهری به راحتی آنها را درک، قبول و اجرا می‌کنند. در مقابل، افرادی هم هستند که به راحتی تن به درک مسائل نمی‌دهند. در حالی که باید تمام تلاش‌ها برای آموزش مردم برای مشارکت موثر در مدیریت زباله‌ها انجام شود، همچنین باید به آنها گفته شود که در صورت کوتاهی در انجام وظایف مدنی خود می توانند با جرایمی روبرو شوند. نوع و روش این جریمه‌های تنبیهی ممکن است به مردم اطلاع‌رسانی شود و جزییات جریمه‌های کلان باید به طور گسترده برای جلوگیری از تکرار کار توسط دیگران منتشر شود. برای تاثیرگذاری بیشتر، اجرای قانون باید از اماکن عمومی، بازارها و غیره آغاز شود و به تدریج به مناطق مسکونی گسترش یابد. به عنوان مثال، برای شروع بهتر است قواعد بهداشت عمومی و مسائل مربوط به مدیریت پسماند ابتدا در ادارات دولتی ارائه و رعایت شود تا الگوهای صحیح در مقابل مردم قرار گیرد.

رضا عالش زاده
انتهای پیام/