دارکوب‌ها در شهر

به گزارش نصر، این پرنده درخت زی بوده، حشره‌ها و نرم‌تنان هم جزو تنوع غذایی دارکوبها محسوب می شوند و در کنار آن از میوه ها و دانه ها هم تغذیه می کند. دارکوب با قرار گرفتن روی درخت و نوک زدن به پوسته آن، حشرات و نرم‌تنان را از درخت بیرون می‌کشد و می‌خورد.
برای راحت قرار گرفتن روی درخت، پای دارکوب، دو انگشت در جلو و دو انگشت در عقب دارد که بتواند راحت شاخه و تنه درخت را بگیرد و از آن بالا و پایین برود. دارکوبها یکی از بهترین و مفیدترین پرندگان در کنترل حشرات و آفات درختان هستند و ما می توانیم با فراهم کردن و یا ثابت نگه داشتن شرایط زیستگاه خرد مناسب درمحل زندگیش، از این پرنده در جهت کنترل آفات درختان، بدون استفاده از سموم شیمیایی استفاده کنیم.
دارکوبها به علت نوع تغذیه جالبی که دارند مکانیسم متفاوتی هم داخل سرشان وجود دارد. زبان دارکوبها یکی از جالب ترین فرم زبان در پرندگان است. بدین شکل که زبان پرنده دور حفره چشم و جمجمه او می چرخد و بعد در زمان استفاده بیرون می آید. زبان دارکوب یکی از عوامل کم کردن فشار ضربه نوک پرنده بر مغزش است و از مغز دارکوب محافظت می کند. زیرا فشاری که دارکوب به هنگام ضربه زدن بر روی درخت ایجاد می کند بسیار قوی است.
۱۸۰ گونه دارکوب در حال حاضر در نقاط مختلف کره زمین شناسایی شده است که از بین آنها، ده گونه در ایران زندگی می کنند.

دارکوب قهوه ای، دارکوب کوچک، دارکوب سرسرخ، دارکوب بلوچی، دارکوب سوری، دارکوب خال‌داربزرگ، دارکوب بال سفید، دارکوب سیاه، دارکوب سبز و دارکوب سبز شکم پولکی از گونه هایی است که در ایران وجود دارند.
 به دارکوبها در آذربایجان "آغاج دلن لر"می گویند که از بین اینها،   پنج گونه به نام های دارکوب کوچک (کیچیک آغاج دلن)، دارکوب سرسرخ (قیرمیزی باش آغاج دلن)، دارکوب سوری (باغ آغاج دلنی)، دارکوب خالدار بزرگ (بویوک آغاج دلن)، دارکوب سبز (یاشیل آغاج دلن) می تواند در تبریز زندگی کنند.
تا کنون دارکوب سرسرخ در تبریز رکورد شده است. این پرنده، ۲۱ سانتی متر طول دارد و نسبتا کوچک است. صورت کمرنگ، تارک کاملا قرمز(بالای سر)، منقار ظریف، چانه دارای نوارهای ناکامل، زیرتنه سفید با رگه های نخودی و زیر بدن و زیر دم قرمز است.
دارکوب در سوراخ های درختانی که ایجاد کرده، زندگی می کند و شاخه های خشکیده، همینطور درختان نیمه جان، بهترین محل زندگی و پیدا کردن غذا برای دارکوبها است. برای همین، همیشه باید یک مقدار از شاخه های خشکیده درختان و همینطور بعضی درختان نیمه جان را برای زندگی دارکوبها باقی گذاشت.
دارکوبها در بهار و تابستان، در زمان فراوانی غذا در شاخه های خشک و یا نیمه خشک، مقداری غذا برای زمستان خود ذخیره می کنند و در زمستان و در زمان کمبود غذا از آنها تغذیه می کنند. متاسفانه با روند از بین بردن درختان و همینطور بریدن تمام شاخه‌های خشک و درختان نیمه جان در طراحی‌های فضاهای سبز شهری، بدون در نظر گرفتن زیستگاه‌های خُرد حیوانات در درختان، دارکوبها، این پرندگان بسیار مفید، به مشکل برمی‌خورند و حتی امکان دارد در زمستان به علت کمبود غذا جان خود را از دست بدهند.
برای جذب دارکوبها در محیط زیست شهری و یا در حیاط خانه‌ها یا محوطه مجتمع‌های مسکونی، بهترین راه کاشتن درختان جاذب حشرات و میوه‌دار است. درختان توت و گردو از درختانی هستند که جزو انتخاب‌های اول دارکوب‌ها است. همچنین درخت سرو کوهی که جزو درختان همیشه سبز هست، از انتخابهای دارکوبها برای زندگی می باشد. ولی هیچوقت کاج درخت مورد علاقه دارکوبها نیست. اگر می خواهیم که دارکوبها را در پارکهای شهری و همینطور در حیاط خانه‎ها و یا کنار خیابان‌های شهر جذب کنیم، حتما چند شاخه خشکیده و حتی یک درخت نیمه جان را برای زندگی دارکوبها باقی بگذاریم و همه را هرس نکرده و نبریم.
یکی از مکان‌هایی که دارکوب‌ها و همینطور پرندگان دیگر برای زندگی انتخاب می کنند و برایشان جذاب است جایی است که گونه‌های متنوع گیاهی در آن وجود داشته باشد. درختان منظم، یک شکل و یک اندازه به هیچ عنوان برای پرندگان جذاب نیست و این الگوی کشت جاذب پرندگان نمی باشد. و به همین دلیل برای از بین رفتن آفات باید از سموم شیمیایی استفاده کرد که اینکار باعث آلودگی خاک و آب می شود. برای همین بهتر است الگوی کشتی انتخاب شود که جاذب پرندگان بوده و زحمت دفع آفات بر عهده پرندگان شهری بیفتد.

یکی دیگر از روش های جذب دارکوبها در شهر و همینطور محافظت از آنها در زمستان نصب فیدر (غذادان) در فضاهای باز شهری و همینطور در پارکها و یا حیاط خانه‌ها است. انتخاب فیدرهای مناسب برای دارکوبها و گذاشتن غذای مناسب برای آنها باعث می‌شود که دارکوبها بتوانند زمستان را به راحتی سپری کنند و برای زادآوری در فصل بهار آماده‌تر شوند. غذای مناسب برای دارکوبها جهت استفاده در فیدر تخم آفتابگردان، بادام زمینی، حشرات، میوه ها، مثل سیب و پرتقال، میل ورمها است. به این ترتیب می‌توان شاهد بیشتر شدن تعداد دارکوبها و در نتیجه بهتر شدن کیفیت تنوع زیستی شهر و بالا رفتن کیفیت زندگی شهری باشیم.
همینطور اگر شاخه خشکیده و یا درخت نیمه جان وجود ندارد، می توان از نست باکس (لانه پرنده) مناسب دارکوب‌ها، برای زادآوری آنها بر روی درختان موجود و یا حتی دیوار خانه ها استفاده کرد تا دارکوب‌ها بتوانند برای زادآوری، از این نست باکس‌ها  استفاده کنند. البته این را هم باید بدانیم که لانه برای پرندگان فقط برای زادآوری استفاده می‌شود و تنها در فصل بهار و فصل زادآوری از لانه استفاده شده و در بقیه روزها، لانه‌ها خالی می ماند و پرندگان بر روی شاخه‌ها و لابلای برگهای درختان زندگی می‌کنند.
تلاش کنیم که دارکوب‌ها، شهر ما، پارک محل زندگی ما و یا حیاط خانه مان را برای زندگی انتخاب کنند تا هم از دیدن زیبایی‌های این پرنده جذاب لذت ببریم و هم کمکی برای کم شدن آلودگی خاک کرده و محیط زندگی مناسبی برای سایرجانداران شهرمان فراهم آوریم و همه با هم زندگی سالمتری داشته باشیم.

سولماز عظیم‌زاده
فعال محیط زیست
انتهای پیام/