مناقشه قره باغ،از میانجیگری تا حفظ منافع ملی

دو کشور چندین دهه است که برسر مالکیت منطقه قره‌باغ با یکدیگر اختلاف دارند و لذا برخورد نظامی میان این دو کشور قابل پیش‌بینی بود.
در سال ۱۹۹۴ میلادی، به دنبال درگیری‌های چهارساله نظامی دو کشور، برخی دولت‌های اروپایی و منطقه برای پایان دادن به مناقشه ارضی میان باکو و ایروان وارد عمل شدند و سرانجام با میانجیگری گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا، آتش‌بس میان طرفین مناقشه برقرار شد، اما تلاش‌های بین‌المللی برای حل مسالمت‌آمیز این مناقشه تا به امروز نتیجه‌ای در بر نداشته است.
 در اینکه قره باغ متعلق به جمهوری آذربایجان است و ارمنستان این اراضی را اشغال کرده شکی نیست چه اینکه قطعنامه‌های ۸۲۲، ۸۵۳، ۸۷۴ و ۸۸۴ شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز حاکمیت جمهوری آذربایجان بر اراضی قره باغ را به رسمیت شناخته و خواستار خروج ارمنستان از این اراضی شده است.
از همان روزهای آغازین جنگ، دولت جمهوری اسلامی و وزارت خارجه ضمن تماس با مسئولان هر دو کشور جمهوری آذربایجان و ارمنستان، بدون جانبداری از کشوری خاص خواستار حل این موضوع از مسیر دیپلماسی و گفتگو شدند و طرفین را به آرامش دعوت کردند. بر خلاف رویکرد رسمی دستگاه دیپلماسی کشور اما نمایندگاه ولی فقیه در استان های آذربایجان شرقی و غربی، اردبیل و زنجان شامگاه پنج شنبه 10 مهر با صدور بیانیه ای مشترک اعلام کردند که هیچ تردیدی در تعلق قره‌باغ به آذربایجان و اشغال آن توسط ارمنستان و لزوم بازگشت این اراضی به آذربایجان، کشور اهل‌بیت نیست و دولت آذربایجان در بازپس‌گیری این اراضی کاملاً قانونی و شرعی عمل کرده و با این اقدام درصدد اجرای چهار قطع‌نامه شورای امنیت سازمان ملل برآمده است.
نمایندگان شمال‌غرب در مجلس شورای اسلامی نیز در همان روز در بیانیه ای خواستار تلاش وزارت امور خارجه کشورمان برای انجام اقدامات ثبات ساز و امنیت آفرین در منطقه قره باغ شدند.
موضع گیری های صریح نمایندگان ولی فقیه در استان های یاد شده و نیز نمایندگان شمال غرب کشور در مجلس به نفع جمهوری آذربایجان در حالی صورت گرفت که نظر رهبر معظم انقلاب نیز حق حاکمیت آذربایجان بر قره باغ بوده و گفته اند قره باغ خاک اسلام است و خاک اسلام نیز باقی خواهد ماند.
با این حال پس از گذشت پنج روز از مناقشه قره باغ، فراخوانی جهت تجمع به منظور حمایت از جمهوری آذربایجان در فضای مجازی دست به دست شد که از مردم شهرهای مختلف استان های آذربایجان شرقی و غربی، اردبیل و زنجان خواسته شده بود در مکانهای مشخص شده تجمع کنند. این تجمع البته در میدان نماز تبریز برگزار و پس از ساعتی با مدیریت نیروی انتظامی مسالمت آمیز پایان یافت.
واقعیت این است که 30 تا 40 درصد مردم ایران آذری تبار بوده و به خاطر قرابت های دینی و قومی مایل هستند در کنار مردم جمهوری آذربایجان قرار گیرند و خواهان بازپس گیری منطقه قره باغ از دست ارمنستان می باشند.
به نظر می رسد صرف درخواست از طرفین دعوا برای آتش بس و مذاکره کفایت نمی کند و جمهوری اسلامی به خاطر امنیت مرزهای شمالی، حفظ تمامیت ارضی کشور و نیز وحدت ملی باید نقش سازنده و فعال تری در مناقشه قره باغ ایفا نماید. در غیر این صورت کشورهای منطقه ای مثل روسیه و ترکیه ابتکار عمل را در این قضیه در دست خواهند گرفت و منافع ملی خود را پیش خواهند برد. گواه این ادعا حضور چهار هزار نفری جنگجویان ارتش آزاد سوریه در کنار نیروهای آذربایجان است که با حمایت ترکیه برای مبارزه با ارمنستان به قره باغ اعزام شده اند. حضور این تروریست ها امنیت و تمامیت ارضی ایران را به مخاطره می اندازد.
از طرف دیگر رابطه نزدیک جمهوری آذربایجان با رژیم صهیونیستی و آمریکا و گسترش همکاری های نظامی و اقتصادی این کشور با دشمنان قسم خورده جمهوری اسلامی، بر اهمیت میانجیگری ایران و در دست داشتن ابتکار عمل در مناقشه قره باغ می افزاید. دشمنان فرا منطقه ای ایران می دانند که ادامه این جنگ به نفع ایران نیست و تهدیدات بالقوه سیاسی، امنیتی و قومیتی برای جمهوری اسلامی خواهد داشت. لذا بدشان نمی آید که مناقشه قره باغ به جنگ طولانی و فرسایشی بدل شود تا تمرکز و توجه ایران از دیگر مناطق خاورمیانه منحرف و صرفا به قره باغ معطوف گردد.
ادامه جنگ و خونریزی در قره باغ به ضرر منافع ملی جمهوری اسلامی و به نفع دشمان آن خواهد بود تا حضور نامشروع خود را در این منطقه توجیه کنند. اصابت چندین راکت و خمپاره به روستای پروین خانلوی شهرستان خداآفرین و تخریب چند واحد مسکونی و مجروح شدن یک کودک اتفاقی نیست که بشود به سادگی گذشت و نادیده گرفت.
با این اوصاف به نظر می رسد دستگاه دیپلماسی کشور با کشاندن طرفین به پای میز مذاکره و میزبانی از سران جمهوری آذربایجان و ارمنستان میانجیگری فعالانه در پیش گیرد تا با توقف جنگ در قره باغ منافع ملی حفظ و نقشه های تفرقه افکنانه دشمنان ایران اسلامی نقش بر آب شود.

طاهر خیری/ روزنامه نگار
انتهای پیام/