بحران تالاب‌های آذربایجان شرقی در مرحله هشدار/ آب هست، اعتبار نیست/ زمان تصمیم‌گیری است

به گزارش نصر، در نشست ستاد اجرایی مدیریت جامع تالاب‌های آذربایجان شرقی، مدیران ملی و استانی با تشریح آخرین وضعیت تالاب‌های قوری‌گول و قره‌قشلاق، نسبت به پیامدهای خشک‌سالی، برداشت‌های غیرمجاز و کمبود اعتبارات هشدار دادند.
«محمد حسین حسن‌زاده»، مدیرکل حفاظت محیط‌ زیست آذربایجان شرقی، با اشاره به وضعیت تالاب‌های قوری گل و قره قشلاق گفت: این تالاب ها تحت تاثیر کاهش بارندگی، تغییر اقلیم و برداشت نامتوازن آسیب دیده اند.
حسن زاده با اشاره به اینکه در کنار حاکمیت و نهادهای دولتی، جوامع محلی اصلی ترین ذی نفعان در مدیریت تالاب ها هستند، اظهار کرد: خشکی تالاب ها نقش کلیدی در افت آبخوان ها دارد که در نتیجه باعث فرونشست دشتها می شود.

برداشت‌های غیرمجاز عامل اصلی تنش است
در ادامه نشست، «یوسف غفارزاده» مدیرعامل شرکت آب منطقه ای آذربایجان شرقی با تشریح روند تأمین حقابه تالاب اعلام کرد: احیای پایدار قوری‌گول نیازمند اجرای طرح لوله‌گذاری ۲۶ کیلومتری با اعتباری حدود ۳۰۰ میلیارد تومان است.
وی با اشاره به اینکه تالاب قوری گول تا اوایل دهه ۷۰ از بارش‌ها و حوضه آبریز طبیعی خود تغذیه می‌شد، افزود: از سال ۱۳۷۲ به‌دلیل کاهش بارش، توسعه راه‌ها، خطوط ریلی، صنایع و ویلاسازی در محدوده تالاب، چرخه طبیعی آبگیری مختل شده و امکان اتکا به منابع داخلی از بین رفته است.
مدیرعامل آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی گفت: از میانه دهه ۷۰ انتقال آب از حوضه آجی چای تصویب و آغاز شده، اما مسیر ۲۶٫۵ کیلومتری انتقال، شرایط سخت زمستانی، یخبندان و شکستگی مکرر کانال‌ها، این روند را با مشکلات جدی روبه‌رو کرده است. 
غفارزاده تأکید کرد: سالانه بین ۵۰۰ تا ۸۰۰ میلیون تومان فقط برای انتقال آب هزینه می‌شود و دو تا سه میلیارد تومان نیز برای مرمت و نگهداری مسیر نیاز است.
وی افزود: براساس مطالعات مشاور، لوله‌گذاری کامل مسیر می‌تواند حجم انتقال را از ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار مترمکعب فعلی به حدود دو میلیون مترمکعب افزایش دهد و مشکل یخ‌زدگی مسیر را برطرف کند و در صورت تأمین اعتبارات، این طرح می‌تواند حیات تالاب را تضمین کند.
غفارزاده همچنین به مشکلات شدید کم‌آبی در منطقه دریاچه ارومیه و ضرورت مدیریت سختگیرانه‌تر جریان‌های سطحی اشاره کرد و اعلام داشت: شرکت آب منطقه‌ای بارها مسیرهای انحرافی را مسدود کرده، اما پیگیری‌های مداوم برای تثبیت این روند ضروری است.
غفارزاده با قدردانی از حمایت‌های استانداری گفت: با پیگیری معاون عمرانی استانداری، ۱۰ میلیارد تومان اعتبار جدید تخصیص یافت و سه کیلومتر لوله خریداری شد. ادامه تأمین اعتبار برای تکمیل ۲۶ کیلومتر مسیر ضروری است.

بحران دریاچه ارومیه آذربایجان شرقی را بیشتر تهدید می کند
«احمدرضا لاهیجان‌زاده»، معاون سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور، در نشست بررسی وضعیت تالاب‌های آذربایجان شرقی با اشاره به تجربه استان خوزستان و پیامدهای بی‌توجهی به مدیریت تالاب‌ها هشدار داد:  نادیده گرفتن حقابه زیست‌محیطی می‌تواند برای این استان نیز تبعاتی مشابه به همراه داشته باشد.
وی با یادآوری رخداد گردوغبار گسترده خوزستان در پی خشکی تالاب هورالعظیم در سال ۱۳۹۵ گفت: بی‌توجهی به تالاب‌ ها، فعالیت‌های اقتصادی مخرب و برداشت‌های بی‌ضابطه، کانون‌های گردوغبار را چندین برابر کرد و در نهایت یک بحران زیست‌محیطی، بهداشتی و زیرساختی رقم زد؛ بحرانی که برق، آب و حتی مخابرات را از کار انداخت و تمام استان را فلج کرد.
معاون محیط‌ زیست کشور با انتقاد از نگاه کوتاه‌مدت در بخش‌های مختلف افزود: متاسفانه همچنان تصمیم‌هایی گرفته می‌شود که منافع فوری را مقدم بر منافع بلندمدت کشور می‌داند. ۶۰ میلیون مترمکعب برداشت غیرمجاز از بالادست و پایین دست سد بوکان، بدون هیچ کنترل موثری، دقیقاً همان مقداری است که باید برای تأمین آب شرب استان آذربایجان شرقی ذخیره می‌شد.
لاهیجان‌زاده هشدار داد: کاهش بی‌سابقه بارش‌ها، افت سرانه آب تجدیدپذیر و اضافه‌برداشت گسترده از چاه‌ها کشور را وارد مرحله تنش و بحران آبی کرده است. 
وی گفت: سرانه آب تجدیدپذیر ایران از ۶۵۰۰ مترمکعب در سال ۱۳۳۵ امروز به حدود ۱۱۰۰ مترمکعب رسیده و ما عملاً در آستانه بحران هستیم؛ اما در برنامه‌های توسعه باز هم افزایش سطح زیرکشت دیده می‌شود، گویی هیچ‌یک از این اعداد واقعی نیست.
وی درباره شرایط تالاب‌های آذربایجان شرقی، از جمله قوری‌گول، تأکید کرد: این تالاب‌ها آن‌قدر کوچک‌اند که یک استان توانمند مانند آذربایجان شرقی نباید در تأمین یک تا یک‌ونیم میلیون مترمکعب آب برای آنها درمانده باشد.
لاهیجان زاده با اشاره به تهدید جدی دریاچه ارومیه برای تبریز افزود: اگر خشکسالی دریاچه ارومیه ادامه یابد، تبریز نخستین کلان شهری خواهد بود که آسیب جدی می‌بیند؛ از افزایش دما تا تبدیل به جزیره گرمایی و افت شدید رطوبت منطقه.
وی همچنین از نبود ردیف اعتباری ویژه برای تالاب‌ها در بودجه کشور انتقاد کرد و گفت: در سال گذشته فقط ۲۰۶ میلیارد تومان برای تالاب‌های کشور پیش‌بینی شد که آن هم ۵۵ درصد تخصیص یافت. این رقم برای ۲۸ استان عملاً ناچیز است.
وی پیشنهاد داد که استان از ظرفیت «مسئولیت اجتماعی صنایع» استفاده کند و افزود: همان‌طور که صنایع خوزستان و بوشهر صدها میلیارد تومان برای احیای تالاب‌ها هزینه کرده‌اند، آذربایجان شرقی نیز می‌تواند با کمک صنایع معدنی، پتروشیمی‌ها و اعتبارات استان، بخش قابل توجهی از نیاز مالی طرح انتقال آب تالاب‌ها را تأمین کند.
معاون محیط‌زیست کشور در پایان تأکید کرد: آذربایجان شرقی باید مطالبه‌گری قوی‌تری نسبت به آذربایجان غربی داشته باشد، چرا که آسیب خشک شدن دریاچه ارومیه بیش از همه متوجه تبریز است. با هم‌افزایی دستگاه‌های استان و پیگیری بودجه ملی، امکان اجرای طرح‌های احیایی فراهم خواهد شد.

زمان تصمیم‌گیری است
در پایان نشست، «ظفرمحمدی»، معاون امور عمرانی استانداری آذربایجان شرقی، با تأکید بر ضرورت تأمین اعتبار پایدار برای حفاظت از تالاب‌های آذربایجان شرقی گفت: بقای این تالاب‌ها مستلزم اقدام هماهنگ دستگاه‌ها و پیش‌بینی ردیف‌های مالی مشخص است.
وی اظهار کرد: برای زنده نگه‌داشتن این دو تالاب، تنها شش ماه از سال امکان تأمین آب داریم. مشکل فقط کمبود آب نیست؛ مشکل نبود اعتبارات لازم برای حفظ چرخه حیات تالاب‌هاست. محیط‌زیست باید برای دریافت این اعتبارات پیش‌قدم شود و ردیف‌های مالی مشخص و قابل اتکا در بودجه تعریف گردد.
ظفرمحمدی با اشاره به نقش اقتصادی تالاب‌ها افزود: ما برای تأمین بخشی از درآمد و توسعه منطقه از این تالاب‌ها بهره برده‌ایم و حالا وظیفه داریم برای حفظ بقای آنها اقدام کنیم. اگر امروز حیات ما به این منابع وابسته است، روزی نیز حیات محیط‌زیست به تصمیم‌های ما وابسته خواهد بود.
وی تأکید کرد: بی‌توجهی به تأمین اعتبارات حفاظتی، آینده زیست‌محیطی منطقه را با خطر جدی روبه‌رو می‌کند و ضرورت دارد دستگاه‌های ملی و استانی نقش خود را در احیای تالاب‌ها به‌طور کامل ایفا کنند.
محمدی تأکید کرد: بی‌توجهی به تأمین اعتبارات حفاظتی، آینده زیست‌محیطی منطقه را با خطر جدی روبه‌رو می‌کند و ضرورت دارد دستگاه‌های ملی و استانی نقش خود را در احیای تالاب‌ها به‌طور کامل ایفا کنند.
انتهای پیام/