آلرژی فصلی، لزوم شناخت عوامل محرک و راه‌های جلوگیری از آن

به گزارش نصر، آسم نوعی التهاب مزمن در مجاری تنفسی ریه است که باعث سرفه، گرفتگی قفسه سینه، خس‌خس یا تنگی نفس می‌شود. این بیماری غیرواگیر است و به صورت تک‌گرفتاری است و بنا بر آخرین آمارهای موجود ۲۶۰ میلیون نفر در دنیا گرفتار آن هستند.
در ایران نیز بر اساس آمار انجمن آسم و آلرژی ایران، ۹ تا ۱۳ درصد افراد در گروه‌های سنی مختلف به بیماری آسم مبتلا هستند و از آنجا که آسم یک بیماری التهابی است، آلودگی هوا می‌تواند میزان بروز و شدت این بیماری را افزایش دهد.
بیماری آسم یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن آلرژیکی در کودکان و بزرگسالان به شمار می‌رود و انواع مختلفی دارد که ریشه ابتلا به آن یا به سبک زندگی افراد برمی‌گردد و یا ژنتیکی و ارثی است.
به گفته متخصصان، آسم در ۹۰ درصد کودکان و ۵۰ درصد بزرگسالان از نوع آلرژیک است و گرده‌های گل و گیاه، وجود حشرات، محتویات بالش‌ها از پرمرغ و پشم گوسفند، همزیستی با سگ و گربه و آلودگی هوا از مهمترین عوامل بروز آلرژی و آسم است.
دانشیار گروه بیماریهای کودکان دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: آسم از شایعترین بیماری‌های مزمن در کودکان ایرانی با نرخ شیوع ۱۰ تا ۱۲ درصد است.
دکتر حمید آهنچیان با بیان اینکه آسم بیماری مزمنی است که به واسطه علائم متغیری از جمله انسداد مجاری هوایی و التهاب برونش مشخص می‌شود، افزود: مجاری هوایی در افراد مبتلا به آسم، دچار التهاب، تورم و حساسیت شده و به برخی از مواد استنشاقی واکنش شدیدی نشان می دهد.
وی ادامه داد: با بروز واکنش، عضلات صاف اطراف مجاری هوایی منقبض شده و راههای هوایی متورم و باریکتر می‌شود که باعث نفوذ کمتر هوا به داخل ریه‌ها می‌شوند. با شروع این علائم سلول‌های مجاری هوایی آغاز به ترشح موکوس می کنند، که مایع غلیظی است و موجب محدود کردن مجاری هوایی می شود. در نهایت این واکنش ها منجر به بروز بیماری آسم می شود.
معاون آموزش و سلامت بیمارستان فوق تخصصی کودکان "اکبر" در مشهد با اشاره به اینکه تصور می‌شود آسم در اثر ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی ایجاد می‌شود، اظهار کرد: عوامل محیطی شامل عفونت های تنفسی، قرارگرفتن در معرض آلاینده‌های هوا و آلرژن‌ها، مواد حساسیت‌زا و دیگر محرک‌های بالقوه شامل داروهایی مانند آسپرین و مسدودکننده‌های بتا است.

هیچ درمان شناخته‌شده‌ای برای آسم وجود ندارد، اما می‌توان آن را کنترل کرد
وی با اشاره به اینکه هیچ درمان شناخته‌شده‌ای برای آسم وجود ندارد، اما می‌توان آن را کنترل کرد، گفت: علائم را می‌توان با پرهیز از مواجهه با محرک‌ها، مانند آلرژن‌ها و محرک‌های تنفسی، و با استفاده از کورتیکواستروئیدهای استنشاقی سرکوب کرد.
دکتر آهنچیان ادامه داد: بیمارستان کودکان اکبر، بزرگترین مرکز تخصصی و فوق تخصصی کودکان بیمار در شرق کشوراست و به عنوان مرکز درمان آسم و آلرژی هرساله میزبان بیش از هزاران بیمار با مشکلات آسم و آلرژی به صورت سرپایی و بستری است.
استاد گروه ایمنی شناسی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه بیماری‌های آلرژیکی، پاسخ‌های سیستم ایمنی به عوامل محرک محیطی است، گفت: این عوامل محرک می‌تواند شامل عوامل تنفسی، تماسی، محرک‌های غذایی و دارویی و یا نیش حشرات باشد.
گرده‌های درختان و چمن‌ها و وجود پرندگان و حیوانات در منزل می‌تواند زمینه‌ساز عوامل محرک محیطی باشد
دکتر فرحزاد جباری آزاد افزود: گرده‌های درختان و گل ها و وجود پرندگان و حیوانات در منزل نیز می‌تواند زمینه‌ساز عوامل محرک محیطی باشد.
وی با بیان اینکه دود سیگار، وایتکس، عطر و ادکلن نیز از عوامل محرک استنشاقی به شمار می‌رود، ادامه داد: مواد غذایی و دارویی و گزش حشراتی مثل زنبور نیز می‌تواند محرکی برای سیستم ایمنی باشد.

بروز برخی آلرژی‌های پوستی با استفاده مکرر از شوینده‌ها
فوق تخصص آلرژی و ایمونولوژی بالینی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، استفاده مکرر از شوینده‌های مختلف را زمینه ساز بروز برخی آلرژی‌های پوستی دانست و گفت: با توجه به اینکه در آستانه فصل بهار، بانوان مشغول شستشو و تمیزکاری می‌شوند، در بعضی از این افراد که زمینه‌های ژنتیک دارند، شوینده‌ها می‌تواند محرک پوست باشد و سبب آسیب به پوست شود که به آن آلرژی‌های تماسی گفته می‌شود.
دکتر جباری آزاد افزود: به افرادی که در این ایام از شوینده‌ها استفاده می‌کنند، توصیه می‌شود که با پرهیز از تماس مستقیم دستان خود با شوینده‌ها، حتما از دستکش استفاده کنند. حتی کسانی که نسبت به دستکش‌های لاتکس یا پلاستیکی حساس هستند، می‌توانند از دستکش نخی استفاده کنند و روی آن دستکش‌، دستکش‌های لاتکس بپوشند.
وی ادامه داد: راه‌هایی که می‌تواند به بهبود علائم حساسیت تماسی کمک کند نخست آن است که دست‌ها را با مرطوب کننده‌ها مرتباً چرب کنند و در مواردی که حساسیت شدید باشد با نظر پزشک ممکن است نیاز به استفاده از پمادهای کورتونی باشد.
این فوق تخصص آلرژی بیان کرد: کسانی که زمینه آسم یا آلرژی بینی دارند، از شوینده‌ها به ویژه ترکیب آنها حتماً دوری کنند چرا که سبب بازگشت علائم شدید شده و حتی حمله‌های آسمی منجر به بستری را درپی خواهد داشت.
جباری آزاد افزود: تاکید می‌شود افراد، سفیدکننده‌هایی مانند وایتکس را با شوینده‌هایی که مربوط به سرویس‌های بهداشتی است، به هیچ وجه ترکیب نکنند ضمن اینکه باید استفاده از آن را هم تعدیل کنند و اگر استفاده از این مواد ضرورتی دارد، سعی کنند از دیگر افراد کمک گرفته و یا از ماسک استفاده کنند.
وی ادامه داد: همچنین توصیه می‌شود این افراد داروهایشان را به موقع مصرف کنند تا دچار حملات آسم نشده و نیاز به بستری نداشته باشند.

بهار از دیگر عوامل محیطی موثر در ایجاد آلرژی
دکتر جباری آزاد ادامه داد: از دیگر عوامل محیطی موثر در ایجاد آلرژی، رسیدن فصل بهار و شکوفایی درختان است که سبب می‌شود کسانی که زمینه آلرژی دارند، دچار مشکلاتی شوند، که به این افراد توصیه می‌شود از داروهای خود استفاده کرده و از افشانه هایی که می‌تواند در کنترل علائم آنها موثر باشد، بهره بگیرند.
وی با بیان اینکه ممکن است نیاز باشد در کنار این افشانه ها از آنتی هیستامین هم استفاده شود، عنوان کرد: به این افراد توصیه می‌شود از عواملی مثل عطر و ادکلن و دود سیگار دوری کنند.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد افزود: بیمارانی که زمینه آسم دارند و دارو مصرف می‌کنند حتماً داروها را به موقع و طبق نظر پزشک استفاده کنند و اگر با علائم شدید آلرژی مواجه شدند بر اساس پروتکلی که پزشک قبلاً به آنها داده، ممکن است نیاز به افزایش دوز دارو داشته باشند.
وی ادامه داد: محرک‌های غذایی می‌تواند علائم را در بیمارانی که زمینه آسم دارند، تشدید کند، لذا بسته به آن عامل شناسایی شده مثلاً شکلات یا تنقلات، که تحریک کننده هستند اگر با مصرف آنها دچار تحریک تنفسی یا علائم خارش گلو می‌شوند قطعاً مصرف آنها را باید متوقف کنند.

تماس با آلرژن‌های محیطی و بروز حملات آسم
مدیر گروه پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های غیرواگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی نیشابور گفت: اگر چه علل اصلی بیماری آسم به طور کامل شناخته نشده است ولی تحقیقات نشان می‌دهد که در افراد مستعد از نظر ژنتیکی، تماس با آلرژن‌های محیطی عوامل خطر اصلی در بروز حملات آسم هستند که از آن جمله می‌توان به آلرژن‌های داخل و یا خارج از منزل اشاره کرد.
دکتر زهرا دستجردی افزود: آلرژن‌های داخل منزل نظیر "مایت‌ها یا هیره‌ها" (موجوداتی میکروسکوپی از شاخه بندپایان و ردهٔ عنکبوتیان) موجود در گرد و غبار منزل، فرش، ذرات تولید شده توسط وسایل گرمازا یا پخت و پز در منزل، پر یا موی حیوانات خانگی، حشرات، کپک‌ها، افزودنی‌های مواد غذایی، بوهای تند و غیره هستند.
وی ادامه داد: آلرژن‌های خارج منزل نیز شامل گرده گیاهان، قارچ‌ها، هوای سرد و آلودگی هوا، دود سیگار و سایر دخانیات، مواد محرک شیمیایی در محیط کار می شود.
دستجردی افزود: بر اساس مطالعات انجام شده در کشور ما شیوع آسم در جمعیت کودکان و نوجوانان حدود ۱۱ درصد و بالغان حدود ۹ درصد است.
مدیر گروه پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های غیرواگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی نیشابور گفت: خوشبختانه ۸۰ درصد موارد مرگ و میر آسم با تشخیص و درمان به موقع و درست و آموزش مناسب به بیمار و خانواده قابل پیشگیری است.
۸۰ درصد موارد مرگ و میر آسم با تشخیص و درمان به موقع و درست و آموزش مناسب به بیمار و خانواده قابل پیشگیری است
دکتر دستجردی با بیان این که فقدان آموزش والدین در صدر علل بستری کودکان در بیمارستان است، افزود: در این راستا امسال روز جهانی آسم مصادف با ۱۸ اردیبهشت با شعار «ارتقای درمان آسم با آموزش» نامگذاری شده بود.
وی با بیان اینکه اگرچه بیماری آسم کاملا قابل درمان نیست، اما بیماران مبتلا به آسم با کنترل مناسب بیماری می‌توانند از زندگی مطلوبی برخوردار باشند، ادامه داد: برای بهبود علایم مرحله حاد بیماری می‌توان از درمان دارویی کوتاه مدت بهره جست.
این مسوول درمانی بیان کرد: بیمارانی که علایم پایدار دارند باید برای کنترل التهاب از درمان‌های دارویی طولانی مدت استفاده کنند تا بدین طریق از بروز علایم و ظهور حملات آسم پیشگیری کنند. البته درمان دارویی به تنهایی برای کنترل بیماری کفایت نمی‌کند، بلکه بیماران باید از تماس با آلرژن‌های محیطی پرهیز کنند.

راهکارهای طب ایرانی در پیشگیری و تسکین آسم
دانش آموخته دانشکده طب ایرانی و مکمل دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: آسم بیماری التهابی است که به صورت تنگی نفس بروز می‌کند و عواملی همچون ژنتیک، هورمونها، عوامل محیطی و استرس در بروز افزاینده این بیماری موثر است.
دکتر شهین سعیدی نجات با بیان اینکه علائمی مانند سرفه و عفونت‌های مکرر تنفسی در کودکان، سرفه تحریکی در تماس با هوای سرد، دود سیگار و قلیان، ریزگردهای موجود در هوا و استرس شدید از علائم ابتلا به آسم است، افزود: سخت نفس کشیدن، تنفس صدادار و خس خس سینه، اختلال تنفسی در خواب از دیگر علائم این بیماری به شمار می‌رود.
وی با بیان اینکه مواردی مانند ریفلاکس معده و ترشحات پشت حلقی در تشدید بیماری و مقاومت دارویی آسم موثر است، ادامه داد: از آنجا که درمان قطعی آسم شناسایی نشده است، اصلاح شیوه زندگی اهمیت ویژه‌ای در کنترل بیماری و کاهش حملات دارد.
متخصص طب ایرانی و مکمل دانشگاه علوم پزشکی مشهد، خوراکی‌هایی مانند، لیمو شیرین، سیب شیرین و موز را از میان میوه‌ها، نخود، انجیر، مویز و بادام را به عنوان میان وعده و استفاده از سبزیجاتی مانند شوید، کرفس، نعناع، آویشن، چغندر، برگ ترب، کدو حلوایی، اسفناج و مرزه، غلات و ماش و جو پوست کنده، روغن بادام و گوشت بزغاله و پرندگان کوچک را برای تهیه سوپ و غذا و نیز نان برشته را به این افراد توصیه کرد.
وی مصرف ادویه گرم مانند زیره سیاه، سیاه دانه، دارچین، زعفران و زنجبیل را در کنترل این بیماری مفید دانست و گفت: مصرف مربای بالنگ، انجیر و زنجبیل در وعده صبحانه می تواند در بهبود علائم بیماری آسم اثرگذار باشد.
دکتر سعیدی نجات ادامه داد: استفاده از بخور نعناع و آویشن، استفاده از دستگاه تصفیه هوا، انجام ورزش سبک، حجامت، روغن مالی، بادکش گرم در فصل بهار از توصیه‌های غیرتغدیه‌ای است که می‌تواند در کنترل علائم آسم موثر باشد.
وی عنوان کرد: حفظ لینت مزاج و ورزش ریه مانند با صدای بلند آواز یا قرآن خواندن، نفس عمیق کشیدن و فوت کردن با شدت، از دیگر راههای کنترل این بیماری به شمار می‌رود.
دانش آموخته دانشکده طب ایرانی و مکمل دانشگاه علوم پزشکی مشهد افزود: همچنین ادویه زیاد به ویژه نعناع، تخم رازیانه، سماق، زردچوبه و زیره و نیز غذاهایی مانند پنیر، گردو، بادمجان، برنج، سرکه، سیب ترش، خیارشور، سس، دلستر، آب یخ، طالبی، کاکائو، ماهی دودی، کیوی، نوشابه و خورش فسنجان باید برای کنترل بیماری آسم به صورت محدود مصرف شوند.
دکتر سعیدی نجات ادامه داد: همچنین بیماران مبتلا به آسم باید برای کنترل بیماری خود مصرف میوه‌هایی همچون نارنگی، پرتقال، هندوانه، خیار، غذاهای تند و تیز و سرخ کرده و همچنین غذاهای غلیظ و خمیری مانند کله پاچه، حلیم، آش رشته، ماکارونی و غیره را به حداقل برسانند.
وی مصرف آب در بین و بعد غذا، مصرف غذاهای نفاخ و پرخوری و روی هم خوری، استحمام، خوابیدن و دراز کشیدن بلافاصله بعد غذا را نیز مضر دانست.
انتهای پیام/