تجلیل یا تحقیر خبرنگاران/ چه کسانی به خبرنگارنماها میدان می دهند؟

به گزارش نصر، رسانه‌ها و اهمیت و جایگاه آن‌ها در توسعه فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشور بر کسی پوشیده نیست و این رسانه‌ها هستند که با عملکرد تاثیرگذار و روشنگری خود می‌توانند مسیر توسعه را هموار کنند.
اهمیت رسانه‌ها در ایجاد پل ارتباطی بین مردم، مسئولان و حاکمیت و ایجاد تعامل و همکاری بین بخش‌های مختلف جامعه آشکار و حیاتی است و این ضرورت تقویت رسانه‌های مستقل را بیش از پیش نمایان‌تر می‌کند.
نقش رسانه‌ها در پیشگیری و افشای فسادها و مطالبه‌گری آن‌ها در حوزه‌های مختلف اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی به عنوان زبان گویای ملت بارها به اثبات رسیده است و به همین جهت به نظر می‌رسد اگر جامعه‌ای فاقد یک رسانه حرفه‌ای و اثرگذار باشد، شاخص مهمی را برای نیل به توسعه کم دارد.
با این اوصاف باید به روز هفدهم مرداد، سالروز شهادت شهید صارمی، خبرنگار ایرنا در افغانستان به دست گروه تروریستی طالبان اشاره کنیم که همه ساله بهانه‌ای برای گرامیداشت مقام خبرنگار و رسانه‌هاست. اما چند سالی است که این روز بیشتر به روز تحقیر خبرنگاران می‌ماند تا تجلیل از مقام آن‌ها.
چندین سال است که در مراسمات گرامیداشت روز خبرنگار شاهد دعوت و حضور کثیر افرادی ناشناخته هستیم که به عنوان خبرنگار در نشست‌ها حضور می‌یابند، اما هیچ‌گاه در هیچ رسانه رسمی فعالیت نداشته‌اند. این حضور افراد متفرقه گاهی چنان به چشم می‌آید که خبرنگاران واقعی در میان آن‌ها گم می‌شوند!
متأسفانه این روند ناصحیح چندین سال است که شایع شده، اما امسال در مراسمات گرامیداشت روز خبرنگار شاهد ثبت رکودهای جدید صدها نفری در این حوزه بودیم! اگر در شهری مانند تبریز این تعداد خبرنگار و فعال رسانه‌ای واقعاً می‌نوشتند که دیگر غمی نمی‌ماند!
به نظر می‌رسد ادامه این روند ناصحیح و برگزاری فله‌ای نشست‌های رسانه ای و مراسم‌های گرامیداشت روز خبرنگار، اصل موضوع گرامیداشت مقام خبرنگار را به حاشیه برده و به جای تجلیل از منزلت قلم خبرنگاران، منجر به تحقیر آن‌ها می‌شود. در این خصوص سراغ تعدادی از خبرنگاران شناخته شده تبریز رفتیم تا نظر آن‌ها را در این خصوص بشنویم.

 

 

مهرداد خوشکار مقدم، روزنامه‌نگار باسابقه تبریزی در این خصوص گفت: طی سال‌های گذشته تحولات زیادی در حوزه فناوری ارتباطات به وجود آمد و این تحولات بسیار سریع بودند، اما متاسفانه کشور ما همپای این تحولات سریع نتوانست حرکت کند. یک زمانی نشریات مکتوب و خبرگزاری‌های محدود دولتی فعال بودند و این فضا کاملاً محدود و شناخته‌شده بود، اما با ظهور شبکه‌های مختلف اجتماعی، فضای رسانه‌ای هم دستخوش تغییرات زیادی شد، اما به نسبت این تغییرات سریع و بزرگ ساختار و قوانین کشور عقب ماند و در نتیجه آن هر فردی با ایجاد یک کانال تلگرامی و صفحه اینستاگرامی خودش را به عنوان خبرنگار و رسانه جا زد.
وی با استقبال از توسعه شبکه‌های اجتماعی و مشارکت فعال شهروندان در آگاهی رسانی، افزود: ضرورت دارد یک تشکل صنفی منسجم و یا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با وضع مقررات خاصی این فضا را کنترل کنند و افرادی که بخواهند در فضای رسانه‌ای فعالیت کنند، بالاخره از یک فیلترهای حرفه‌ای عبور کنند و پس از کسب مجوز فعالیت، همه نهادها این مجوز را به رسمیت بشناسند تا شاهد چنین فضای تاسف آوری نباشیم.
خوشکار مقدم گفت: در شهری مانند تبریز و حتی شهرهایی بسیار بزرگ‌تر از تبریز، نمی‌شود 500 رسانه واقعی دارای مجوز باشند. شاید برخی مسئولان از به وجود آمدن چنین فضای نابسامانی در فضای رسانه بدشان هم نیاید، چرا که اثرگذاری رسانه‌های واقعی در چنین فضایی کاهش می‌یابد، اما بدانید آسیب بروز چنین فضای نابسامانی را هم سر بزنگاه همه ما خواهیم خورد.
وی ادامه داد: برخی مسئولان این حوزه شاید نمی‌توانند و شاید هم نمی‌خواهند این فضا را مدیریت کنند که در هر دو صورت جامعه رسانه‌ای دچار آشفتگی شده و آسیب آن به همه جامعه و کشور خواهد رسید. به نظر من یک مرد میدان می‌خواهد تا این وضعیت را کنترل کرده تا ارزش و منزلت خبرنگاران و رسانه‌ها حفظ شود.
این روزنامه نگار آذربایجانی اظهار کرد: مطمئن باشید در چنین فضایی هم کسانی خواهند بود که دنبال فرصت و سودجویی باشند و در این صورت باز هم ارزش و منزلت رسانه‌ها نزول کرده و در نهایت این رسانه‌های خارجی خواهند بود که بر افکار عمومی جامعه حکمرانی خواهند کرد.
خوشکار مقدم گفت: برای مدیریت این فضای نابسامان هم به نظر من لازم نیست برخورد سلبی انجام شود، بلکه با برخورد ایجابی و لحاظ کردن شرایط حرفه‌ای، می‌توان تا حدود زیادی این مشکل را حل کرد.
وی در بخش دیگری از گفت‌وگوی خود در پاسخ به این پرسش که عده‌ای قائل شدن محدودیت برای ورود افراد به عرصه فعالیت‌های رسانه‌ای را بر خلاف اصل آزادی بیان می‌دانند، افزود: خیر، ساماندهی فضای رسانه‌ای هیچ ارتباطی به اصل آزادی بیان ندارد و نباید این مسائل را قاطی هم کرد. برخی افراد یک چیزهایی شنیده‌اند، اما واقعاً نمی‌دانند درباره چه چیزی سخن می‌گویند.
خوشکار مقدم گفت: واقعاً در هیچ حرفه‌ای هیچ کسی نمی‌تواند بدون طی کردن آموزش‌ها و کسب مجوزهای لازم وارد آن کار شود، اما عجیب است که کار رسانه‌ای با این همه حساسیتی که دارد، این چنین رها شده است.

 

 

محمدامین خوش نیت، خبرنگار باسابقه و مدرس روزنامه نگاری هم در گفتگو با «نصر» اظهار داشت: متولی مدیریت حوزه کار رسانه ها در استان ها، فقط اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی نیست و تشکل های مختلف صنفی و حرفه ای مطبوعاتی و همچنین مدیران بنگاه های خبری هم نقش بسزایی دارند.
وی افزود: کار رسانه و خبرنگاری یک سری جاذبه هایی دارد که توجه افراد زیادی را به خود جلب می کند، اما اگر کسی به این حوزه علاقه دارد باید دوره های حرفه ای کار رسانه و مطبوعات را بگذراند و با الزامات حرفه ای، حقوقی و اخلاقی آن آشنا شود سپس وارد این حوزه شود. برخلاف همه شغل ها که باید حداقل شرایط لازم حرفه ای و اخلاقی رعایت شود، با کمال تعجب در مورد این حرفه چنین نیست و هر کسی بدون هیچ پیش درآمدی می تواند از عنوان خبرنگار استفاده کرده و در جلسات مهم اداری حضور یابد، بدون آنکه با مخالفت مدیر اداره ای روبرو شود، چرا که به خاطر حرمت و حساسیت و جایگاه خبرنگار، کسی به آن ها جواب سربالا نمی دهد.
خوش نیت با اشاره به دعوت عمومی و بدون فیلتر برخی دستگاه های دولتی از خبرنگاران، گفت: این کار حرمت کار رسانه ای و منزلت حرفه ای خبرنگاران واقعی را خدشه دار می کند و در صورت ادامه این روند نه از تاک نشان خواهد ماند و نه از تاک نشان. چرا که هم حرمت و جایگاه خبرنگاران در نزد مدیران مخدوش خواهد شد و هم اینکه خبرنگاران حرفه ای و مجرب، دیگر دل و دماغ و رغبتی برای حضور در جلسات عمومی و چند ده نفره و چه بسا بی حاصل نخواهند داشت. تشکل های صنفی و حرفه ای رسانه ها باید یک بار بنشینند و این مساله را آسیب شناسی کرده و طرحی جامع بریزند. طرح را به صورت آزمایشی در نهاد و ارگانی اجرا کرده و ضعف های آن را شناسایی و چکش کاری کرده و در نهایت طرح را اجرایی کنند.
این روزنامه نگار آذربایجانی افزود: به عنوان پیشنهاد می توان طرح رتبه بندی خبرنگاران را اجرا کرد تا مثلاً در یک جلسه مهم سیاسی با حضور مقامات کشوری، فقط خبرنگاران ارشد بتوانند حضور پیدا کنند، فعالین رسانه ای دارای رتبه پایین تر، مثل خبرنگار یا خبرنگار افتخاری، به جلسات خبری با درجه اهمیت کمتر بروند.
وی افزود: در طول برنامه های هفته خبرنگار، شاهد صحنه هایی بودیم که واقعاً مایه سرافکندگی اهالی رسانه بود. برخی میزبانان، توانایی مدیریت برنامه ای با این حجم مهمان را نداشتند. این یک آفت بزرگ برای رسانه های آذربایجان است.
این مدرس روزنامه نگاری تاکید کرد: باید یک بار برای همیشه بدون ترس و واهمه، نقطه ای سرخط بگذاریم و بنشینیم برای این مساله و حفظ اعتبار خبرنگاران و رسانه های استان فکری بکنیم، چرا که ادامه این روند نه خوشایند مدیران است و نه شایسته خبرنگاران حرفه ای و فعالین رسانه ای است.

 

 

فرینوش اکبرزاده، خبرنگار باسابقه و دبیر انجمن صنفی مطبوعات آذربایجان شرقی هم در این خصوص به خبرنگار «نصر» گفت: فضای فعالیت در رسانه‌ها از منظر بیرونی، فضایی جذاب و مهیج و متنوع است و این موضوع، عاملی برای سوق پیدا کردن افراد با موقعیت و تخصص‌های مختلف به این حوزه است. اتفاقی که در صورت مدیریت صحیح و حرکت در مسیر دانش‌افزایی حرفه‌ای، می‌تواند زمینه‌ساز تحول عمیق در عرصه اطلاع رسانی باشد.
وی افزود: با وجود علم به این موضوع، افزایش مستمر حضور چهره‌های جدید که پیشینه کاری یا مطالعاتی در این حوزه را ندارند، می‌تواند آسیب‌های جدیدی را ایجاد نموده و فعالیت‌های رسانه‌ای را تحت تاثیر قرار دهد. افزایش بی‌سابقه کمیت افراد با عنوان خبرنگار در مقابل عدم رشد کیفیت در رابطه با فعالان رسانه‌ای، رکود تجمعی حرفه‌ای را موجب شده است؛ اتفاقی که اثرات آن را بر خروجی تولیدات رسانه‌ای شهر می‌بینیم.
اکبرزاده ادامه داد: عدم وجود ساز و کار صحیح، متقن و منطقی برای ورود به حرفه‌ای که از قضا با سلامت روان جامعه ارتباط تنگاتنگ دارد و موظف به ارتقای سطح کیفی سلیقه و خواست عمومی است، به یکی از چالش‌های فضای رسانه‌ای تبدیل شده است و ثمره این ماجرا در نشست‌های خبری به خوبی عیان است؛ حضور پر تعداد در جلسات مختلف، با کمترین خروجی رسانه‌ای و نتیجه‌بخش نبودن یا کم اثر بودن نقد و نظرات مطرح شده، از اتفاقاتی است که اهمیت و استواری قله‌ رفیع جایگاه رسانه‌ها را تحت‌الشعاع قرار داده است.
وی گفت: این اتفاق شاید به دلیل عدم آموزش صحیح، به‌روز و موثر افرادی باشد که به شوق گسترش دامنه‌های آگاهی وارد فضای رسانه‌ای می‌شوند و بدون دریافت توانمندی‌های مختلف به عنوان ابزارهای اثربخشی فعالیت در دریای خروشان اخبار و اطلاع رسانی غوطه‌ور می‌شوند. نگاه متعالی حرفه‌ای، موید آن است که حضور فعالان رسانه‌ای در حوزه‌های تخصصی و دوری از فعالیت عمومی، به اثربخشی تلاش صورت گرفته منتهی می‌شود و از این رهگذر، شاهد بهبود مستمر روندها و اقدامات باشیم.

 

 

محمدرضا ایازی، خبرنگار پیشکسوت آذربایجان شرقی هم در این خصوص به خبرنگار «نصر» گفت: متاسفانه با یک سیر قهقرایی در این زمینه مواجه هستیم و ادامه آن از ارزشمندی رسانه‌های حرفه‌ای استان هم خواهد کاست و این روند ناصحیح باید یک جایی قطع شود. من معتقدم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید این فضا را با یک دید حرفه‌ای و نه سیاسی مدیریت کند، وگرنه در آینده نه خیلی دور شاهد لطمات زیادی به اعتبار رسانه‌های کشور خواهیم بود.
وی ادامه داد: تشکل‌های صنفی و حرفه‌ای رسانه‌ها با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید چهارچوب و ضوابط مشخصی برای ورود افراد به حوزه کار رسانه‌ای تدوین کنند. برای سامان دادن به وضعیت امروز رسانه‌های استان و کشور حتی می‌توانیم از الگوهای موفق خارجی هم بهره ببریم.
ایازی گفت: متاسفانه برخی مسئولان هم امروز توجهی به این وضعیت ندارند و برخی‌شان هم حتی فرق میان خبرنگار و مدیرمسئول رسانه‌ها را نمی‌دانند.
وی به لزوم آموزش حرفه‌ای خبرنگاران در حوزه‌های مختلف فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و... تاکید کرد و افزود: منِ محمدرضا ایازی به عنوان یک خبرنگار نمی‌توانم هم در یک نشست سیاسی حضور داشته باشم، هم اقتصادی، هم فرهنگی و هم حتی ورزشی! لازم است آموزش‌های حرفه‌ای به خبرنگاران داده شود تا هم در تولید محتوای و هم تحلیل‌ها شاهد رشد کیفی و کمی باشیم.
این خبرنگار پیشکسوت آذربایجانی اظهار کرد: متاسفانه احساس می‌کنم برخی مسئولان و مدیران هم از ایجاد چنین فضای نامطلوبی در رسانه‌های استان بدشان نمی‌آید. هشدار می‌دهم ادامه این روند سرمایه‌های انسانی ما را ویران خواهد کرد.

 

 

مسعود برزگر جلالی، روزنامه نگار باسابقه تبریزی نیز در گفتگو با «نصر» اظهار کرد: علت این مشکل دو چیز است، اول اینکه متاسفانه در آذربایجان‌شرقی افراد کوچک در پست‌های مدیریتی بزرگ قرار گرفته‌اند و آن‌ها به دنبال به ابتذال کشاندن همه شاخص‌ها و ارزش‌ها هستند تا دیگران را هم به سطح خودشان تقلیل دهند. حوزه رسانه هم خارج از این امر نامبارک نیست و این مدیران کوچک تلاش می‌کنند سطح رسانه‌ها را در حد افرادی کم سواد پایین بیاورند. دوم هم اینکه چندین سال است که این مشکل به وجود آمده و مدیران مسئول رسانه‌ها در مدیریت افراد مدعو به نشست‌ها و رویدادهای رسانه‌ای نقش خود را از دست داده‌اند و برخی افراد حالا با عنوان‌های عجیب خبرنگار مردمی و... بدون اینکه حتی کمترین دوره‌های آموزشی و حرفه‌ای را سپری کرده باشند، خود را در جرگه فعالان رسانه‌ای عنوان می‌کنند و به صرف اینکه با فلان فرماندار یا استاندار عکس یادگاری دارند، تلاش می‌کنند برای خودشان جایگاهی بیابند، کسی هم نیست چنین افراد فرصت طلبی را بازخواست کند.
وی افزود: تنها کسانی که در این کشور «مدیرِ مسئول» هستند، مدیران رسانه‌ها و مطبوعاتند که علاوه بر مسئولیت در حوزه رسانه تحت مدیریت خود، در سطح اجتماعی هم مسئولیت دارند. نقطه پایان این نابسامانی در فضای رسانه را وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید بگذارد، به شرط اینکه نگاه جناحی و سیاسی و به رسانه‌ها نداشته باشد و رسانه‌ها با سلایق مختلف سیاسی را بپذیرد و به فعالیت حرفه‌ای آن‌ها کمک کند و به این وضعیت خجالت‌آور پایان دهد.
برزگر جلالی گفت: متاسفانه به نظر می‌رسد به ابتذال کشاندن حوزه رسانه مورد علاقه برخی افراد و مسئولان است و به همین دلیل امروز در جنگ رسانه‌ای قافیه را باخته‌ایم؛ باید برای حفظ جایگاه رسانه‌های داخلی اقدام جدی کنیم.

 

 

اسد بابایی، دیگر خبرنگار باسابقه استان و نائب رئیس خانه مطبوعات کشور نیز در گفتگو با «نصر» در خصوص نابسامانی‌ها در فضای رسانه‌ای، گفت: کسانی که علاقمند به حضور در کار رسانه‌ای هستند، باید دوره‌های آموزشی و حرفه‌ای کار خبری را با موفقیت بگذرانند و بعد به عنوان خبرنگار شناخته شوند.
وی افزود: متاسفانه مدتی است یک سری افراد با عنوان خبرنگار در نشست‌های رسانه‌ای حاضر می‌شوند که هیچ ارتباطی با دنیای خبر و رسانه ندارند و این در افت خروجی نشست‌های خبری هم خودش را نشان می‌دهد.
بابایی با بیان اینکه ما با کثرت رسانه‌ها و خبرنگاران مشکلی نداریم، تاکید کرد: کسی که عنوان خبرنگار را به خود می‌دهد باید سواد این حرفه را هم داشته باشد. معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید برای ساماندهی خبرنگاران یک کار کارشناسی و جدی انجام دهد.
وی خواستار توجه به تربیت خبرنگاران متخصص در حوزه‌های مختلف شد و گفت: باید برنامه‌ریزی کنیم تا خبرنگاران را در حوزه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و... آموزش دهیم و این موجب رشد کیفی رسانه‌ها و اثرگذاری عمیق‌تر آن‌ها خواهد شد. من امیدوارم رسانه‌های ما به سمت حرفه‌ای شدن و استفاده از خبرنگاران متخصص حرکت کنند.

خبرنگاران کسانی هستند که از بسیاری علاقه‌ها و خواست‌های شخصی و خانوادگی خود گذشته‌اند و در ساحت رسانه برای تحقق خواست ملت و دولت و در یک کلام تحقق منافع ملی قلم می‌زنند. نشان کردن روزی در تقویم برای پاسداشت این فداکاری‌ها بسیار خوب و لازم است، اما اگر این مهم با بی‌تدبیری انجام شود، حتماً نتیجه عکس می‌دهد.
رسانه ­ها زبان گویای مردم و پنجره ارتباط مسئولان و حاکمیت با جامعه هستند و حفظ منزلت و جایگاه رسانه­ ها و خبرنگاران لازمه رشد فرهنگی و توسعه کشور است. اما به نظر می­ رسد در ایجاد چنین فضای نامناسبی تنها علاقه وافر افراد جویای نام و نشان موثر نبوده است و میدان دادن برخی دستگاه­ های غیرپاسخگو با مدیران کوچک به چنین افرادی که تعدادشان هم کم نیست، بهترین راه برای فرار آبرومندانه از پاسخگویی به رسانه­ ها در خصوص عملکردشان و مطالبات انباشته مردم است!
در هر حال باید بدانیم ما در شهری زندگی می­ کنیم که نخستین روزنامه ایران در چاپخانه­ های سنگی آن به چاپ رسیده و اجداد ما بسیار پیش­تر از دیگران به اهمیت رسانه و جایگاه آن پی برده و دست به قلم برده ­اند. قلم در تبریز چقدر تاریخ آفریده و نوشته است و روزنامه­ نگاران تبریز چقدر پستی و بلندی های تاریخی که ندیده ­اند.
خبرنگاران و رسانه های تبریز و آذربایجان سال­هاست ایثارگرانه و صادقانه می ­نویسند و با آن روحیه­ ای که ما بین همکاران رسانه­ ای واقعی و موثر خود سراغ داریم، حالا حالاها خسته نمی­ شوند. یک همت جمعی لازم است رسانه­ ها و مطبوعات تبریز باری دیگر به جایگاه بلند تاریخی خود دست یابند و قطعاً جایگاه ­های دیگر هم به به دنبال موفقیت رسانه­ ها به دست خواهند آمد.
 
گزارش از محمد سهرابی
 
انتهای پیام/