دنیای داروسازی به دنبال ترکیبات طبیعی است/ تبریز خانه ابدی من است

به گزارش نصر، "سودابه داوران"،  نام بانوی دانشمند ایرانی است که هم طراز با سایر دانشمندان در اقصی نقاط دنیا به چشم می‌خورد و از سال 1382 تا به امروز به عنوان پژوهشگر برتر دانشگاهی در اکثر جشنواره‌های استانی، کشوری، بین المللی و جهانی به کرات مطرح شده است.
دکتر سودابه داوران، عضو هیات علمی دانشکده داروسازی و رئیس مرکز نوآوری و شتاب‌دهی سلامت دانشگاه علوم پزشکی تبریز، به عنوان چهره علمی مطرح در دنیا توانسته در سال 1394 به جهت دریافت مدال علمی یونسکو در رشته نانو فناوری به عنوان اولین زن در دنیا  سر زبان‌ها افتد و در عرصه بین‌المللی علوم مطرح شود و در حال حاضر جزو 10 نفر عضو شورای مدال آوران یونسکو در سال 2010 و همچنین به عنوان 2 درصد دانشمندان برتر جهان به شایستگی و زیبایی می‌درخشد.
دکتر سودابه داوران توانسته است در طرح تحقیقاتی اخیر خود با موضوع «نانو الیاف حاوی داروهای آنتی بیوتیک و عصاره‌های گیاهی ضدمیکروبی برای درمان زخم‌های عفونی مقاوم به آنتی بیوتیک» در جشنواره «Teknofest» ۲۰۲۳ که در اردیبهشت سال ۱۴۰۲ در شهر استانبول ترکیه برگزار شد، مدال طلای آکادمی مخترعان اروپا را دریافت کند.
وی پس از کسب این موفقیت بزرگ، با حضور در تحریریه نصر به سوالات مختلف خبرنگاران این رسانه پاسخ داد.

 
تاثیرگذارترین افراد در مسیر زندگی من، پدر و مادرم بودند
پروفسور سودابه داوران از نحوه شکل گیری علاقه اش در رشته داروسازی گفت و افزود: علاقه پدرم به تدریس و تحقیق در شیمی منجر به احداث چند آزمایشگاه شیمی در مدارس تبریز و همچنین احداث یک آزمایشگاه در منزل خودمان در شکل‌گیری و ایجاد علاقه به پژوهش و یادگیری از کودکی تاثیر بسزایی در روحیه من داشت. مادرم نیز تاثیر بسزایی در شکل گیری شخصیتم داشت و به من آموخت که ظرفیت و توانمندی بسیار بالای یک زن می تواند در ارتقا کیفیت زندگی او در خانه و جامعه مرتبط باشد.
وی افزود: یکی از آرزوهایم در دوران کودکی، کشف دارو و یا روش‌های درمانی برای بیمارانی بود که به دلیل نبود درمان دارویی از دنیا می رفتند، از این طریق دسترسی به برخی منابع و کتاب‌های مفید و همچنین بروز برخی حوادثی از قبیل فوت برخی از عزیزان در اثر بیماری منجر به ایجاد انگیزه‌ای شد تا براساس علاقه رشته شیمی را انتخاب کنم.
 
درصدد کشف و ارائه فرمول های جدید دارو توسط سیستم نانوتکنولوژی دارویی هستم
وی نیم نگاهی به رزومه فعالیت های سال های خود کرده و در آن باره به خبرنگار نصر گفت: از سال 1378 که به عنوان هیات علمی در گروه شیمی دارویی دانشکده داروسازی تبریز استخدام شدم، به دنبال روش‌های جذب مواد درمانی از طریق پوست بودم که برای اولین بار در این خصوص به یک روش نوین نیز دست یافتم. همین اختراع باعث شد تا همان سال در جشنواره رازی رتبه اول را بدست آورده و بعد از آن شروع به رشد و پیشرفت تحقیقات نانو تکنولوژی بکنم.
وی افزود: زمانی که از دوره دکترای تخصصی در موضوع  توسعه سیستم‌های دارورسانی جدید برای داروهای ضدالتهاب و داروهای ضد‌سرطان، فارغ‌التحصیل شدم، رشته‌های نوین و فرارشته‌ای مانند بیوتکنولوژی و نانوتکنولوژی در حال توسعه و کاربردی شدن در دنیا بودند و در ایران هم این موضوعات مورد توجه قرار گرفته بود. لذا زمینه تحقیقاتی نانوتکنولوژی دارویی را انتخاب کردم و از سال 1382 به طور رسمی وارد کارهای تحقیقاتی شده و داروهایی که خاصیت ضد التهاب مثل ایبوبروفن، ایندومتاسین، داشتند شدم. با توجه به اینکه گرایش من در دوره دکترا، پلیمرهای دارویی بود، در این زمینه تحقیقاتی به خوبی کار کردم و دستاوردهای مفیدی به دست آوردم.
مدیر دپارتمان نانوفناوری پزشکی دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تبریز ابراز کرد: نتایج تحقیقاتی که انجام دادم این بود که وقتی داروها را با سیستم نانو تکنولوژی تولید می‌کنیم، هم اثرگذاری آن‌ها افزایش یافته و هم عوارض جانبی آن‌ها را میتوان کاهش داد. از آن پس تمامی تحقیقات خود را به سمت نانوتکنولوژی دارو بردم. نزدیک به 18 سال است که در نانوتکنولوژی دارویی و پزشکی فعالیت می‌کنم و فعلاً با این سیستم فرمول‌های جدید دارویی تولید و ارائه خواهم کرد.

 

پروفسور داوران با اشاره به اینکه تمام تلاش من در راستای قدم برداشتن بر روی تحقیقاتی است که ارزش تبدیل به محصول داشته باشند، ابراز کرد: زمانی که تعداد محصولات ما دو درصد مصرف جهانی را شکل دهد و زمانی که توانستیم محصولات را در بازارهای ایران و صادرات به کشورهای خارجی را ببینیم، می‌توانیم ادعا کنیم که در راستای تحقیقات علمی قدمی مثبت برداشته‌ایم؛ هر چند در کشور تعدادی از تحقیقات به سمت تولید و تجاری‌سازی می‌رود ولی کافی نیست.
وی به محصولاتی که در حال حاضر در وضعیت نزدیک به بازار هستند، افرود: پدهای ترمیم زخم هایی مثل دیابت، زخم باز، زخم جراحات، زخم های سرطانی، زخم بیماری های پوستی و همچنین مکمل‌هایی که در فرآورده‌های غذایی، بهداشتی آرایشی و دارویی از جمله این محصولات هستند.
 
سرانه مصرف آنتی‌بیوتیک در ایران ۱۴ تا ۱۶ برابر استاندارد جهانی است
عضو هیات علمی دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تبریز به وضعیت مصرف آنتی بیوتیک در دنیا و ایران اشاره کرد و گفت: بر اساس یک برآورد صورت گرفته، در حال حاضر ۷۰۰ هزار نفر در سال به عفونت‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک دچار می‌شوند. اگر روند فعلی ادامه یابد، تعداد مرگ و میرها تا سال ۲۰۵۰ به ۱۰ میلیون نفر در سال افزایش خواهد یافت. بنابراین نیاز فوری به داروهای ضدمیکروبی جدید برای غلبه بر مقاومت دارویی وجود دارد.
دکتر داوران اذعان کرد: متاسفانه سرانه مصرف آنتی‌بیوتیک در ایران ۱۴ تا ۱۶ برابر استاندارد جهانی است، به شکلی که معمولاً در هر نسخه‌ای یک مورد آنتی‌بیوتیک برای بیماران تجویز می‌شود. این در حالی است که مصرف آنتی بیوتیک برای سرماخوردگی و سایر بیماری‌های ویروسی کارساز نیست و می‌تواند باکتری‌هایی ایجاد کند که از بین بردن آنها سخت‌تر است.
وی یکی از موارد کاربرد آنتی‌بیوتیک‌ها در درمان زخم‌های عفونی از قبیل زخم بستر، زخم‌های دیابتی و سوختگی، زخم‌های عروقی، زخم‌های ناشی از جراحی و زخم‌های ناشی از سرطان دانست و اظهار کرد: باید توجه کرد کلونی شدن باکتریایی زخم‌های حاد و مزمن باعث تاخیر در بهبود زخم شده و با بستری طولانی مدت در بیمارستان همراه است.
رئیس مرکز نوآوری و شتاب‌دهی سلامت دانشگاه علوم پزشکی تبریز تصریح کرد: استفاده بیش از حد از آنتی‌بیوتیک‌ها به خصوص زمانی که به درمان با این داروها نیازی نیست، باعث افزایش مقاومت آنتی‌بیوتیکی می‌شود. مصرف بیش از حد آنتی بیوتیک‌ها یا مصرف به دلایل نادرست می‌تواند باکتری‌ها را به قدری تغییر دهد که آنتی بیوتیک‌ها علیه آنها عمل نکنند. این مقاومت باکتریایی یا مقاومت آنتی‌بیوتیکی نامیده می‌شود؛ لذا نیاز است تا آنتی بیوتیک های تازه وارد بازار شود و یا تاثیرات آن‌ها را تشدید کرد. در همین راستا به همراه مواد نانو آنتی‌بیوتیک، از عصاره‌های گیاهانی که خاصیت آنتی ‌بیوتیکی بالا و مقاومت دارویی پایینی دارند، استفاده کردیم. از این مواد در دنیا برای اولین بار به منظور درمانی استفاده می‌شود.
دکتر داوران ادامه داد: نتایج حاصل از این طرح تحقیقی نشان می‌دهد عوامل زیست فعال طبیعی از جمله عصاره‌های گیاهی جایگزین معتبری برای همتایان سنتزی هستند وبرای درمان عفونت در انسان، مدیریت زخم، مهندسی بافت، صنایع غذایی، کشاورزی و دامپزشکی کاربرد دارند.
این چهره علمی و شناخته شده عرصه داروسازی در دنیا تاکید کرد: دنیای داروسازی به دنبال ترکیبات طبیعی است. یکی از ظرفیت‌های منطقه آذربایجان و کشور این است که می‌توان در آنجا محصولات گیاهان دارویی را به وفور یافت و یا کشت داد. این ظرفیت نیز در همه جای دنیا جلب نظر می‌کند و سرمایه گذاران صنایع دارویی و سیاست گذاران مربوط به تولید دارو را ترغیب به استقبال از چنین پروژه‌های تحقیقاتی می‌کنند.
 
کشور در تبدیل تحقیقات به محصول و تجاری سازی آن‌ها ضعف شدیدی دارد
دکتر داوران اظهار کرد: کسب مدال افتخار طلای آکادمی مخترعان اروپا با موضوعیت "زخم پوش آنتی‌بیوتیکی همراه با عصاره‌های گیاهی" از جنبه های مختلف ارزش زیادی داشت. در حال حاضر ما به دانش فنی این تحقیق و پروژه دست یافته‌ایم و تمام مراحل آزمایشگاهی طی و نتایج در دستمان و به مرحله ثبت اختراع رسیده است.  در حال حاضر به دنبال تجاری سازی این محصول هستیم. برای تجاری سازی نیازمند تیمی متشکل از محققان، افراد متخصص، بازاریاب و سرمایه گذاراست.
این استاد بیومواد دارویی و نانوتکنولوژی دارویی عنوان کرد: متاسفانه در کشور خودمان مراجعه‌ای در خصوص تجاری سازی این محصول نشده است؛ این در حالی است که دانشگاه‌های ترکیه در باره تکنوپارک‌های مربوط به دانشگاه‌های معتبر ترکیه، علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری و تولید انبوه و تجاری سازی آن شده‌اند.
وی ادامه داد: استقبال مردم، مسئولین کشور و صنایع داروسازی مخصوصاً بخش های خصوصی از کشف و اعلام آمادگی در راستای تولید انبوه این محصول خوب بود، اما انتظار ما از ارگان های مرتبط به خصوص وزارت بهداشت و درمان در خصوص اخذ مجوز ها و تولید انبوه است، چرا که نباید این محصول در حد تبلیغات راکد بماند. این کار زمانی به ارزش واقعی خود می رسد که مسئولین در راستای تولید انبوه این محصول قدم برداشته و حمایت کنند.

 
مهم ترین وظیفه محققان، تبدیل نتایج پژوهش به محصول است
داوران یکی از مهم‌ترین رسالت‌های دانشگاه نسل سوم را دانشگاه‌های کارآفرین دانست و ابراز کرد: در این دانشگاهها باید افرادی تربیت شوند که زمینه اشتغال، تولید و کارآفرینی را شکوفا کنند. بی‌تردید توسعه فناوری و تولید دانش فنی بدون تحقیق و تولید علم امکان‌پذیر نیست، اما مهمترین وظیفه محققان و دانشمندان کشورمان ترجمان دانش و عبارت دیگر تبدیل نتایج پژوهش به محصول مطابق با اولویت های اساسی کشوراست.
رئیس مرکز نوآوری و شتاب‌دهی سلامت دانشگاه علوم پزشکی تبریز با بیان اینکه لازم است تا پژوهش و تحقیقات خود را مسئله محور کنیم، افزود: استارت آپ‌ها، و شرکت‌های دانش بنیان به منظور آینده پژوهی  تشکیل شده‌اند تا مشکلات جامعه را بررسی و بازار را رصد کنند و در مرحله بعدی نیاز به تیم سازی، سرمایه گذار، و حمایت دارند که متاسفانه در این خصوص فعلاً با محدودیت مواجه هستیم. ضرورت توسعه فناوری و تبدیل علم به ثروت از مرحله شعار گذشته است یک ضرورت حیاتی است.
 
کسب مدال طلای آکادمی مخترعین اروپا در جشنواره  Teknofest 2023
عضو هیات علمی دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تبریز گفت: جشنواره هوا و فضانوردی و فناوری 2023  «Teknofest» همه ساله با مشارکت بسیاری از سازمان‌ها و دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی که نقش مهمی در توسعه فناوری و اختراعات ایفا می‌کنند، برگزار می شود. امسال نیز در اردیبهشت سال 1402 در استانبول ترکیه برگزار شد و  بنده در آن جشنواره با طرح تحقیقاتی «نانو الیاف حاوی داروهای آنتی بیوتیک و عصاره‌های گیاهی ضدمیکروبی برای درمان زخم‌های عفونی مقاوم به آنتی بیوتیک» مدال را دریافت نمودم.
دکتر داوران ادامه داد: این مسابقات با حمایت وزارت صنایع و تکنولوژی، سازمان ثبت اختراعات و وزارت دفاع این کشور  برگزار شد که بیش از 30 کشور از جمله ایران، آلمان، فرانسه، اسپانیا، کره جنوبی، روسیه، چین، پرتغال و رومانی حضور داشتند و مخترعان ایرانی نتایج درخشانی در این جشنواره به خود اختصاص دادند.
 
حضور در مجامع بین المللی منجر به بروزرسانی و تبادل اطلاعات علمی خواهد شد
وی با بیان اینکه کسب جوایز در مجامع بین المللی منجر به علاقه مندی دانشجویان می‌شود، اذعان کرد: بی‌تردید با همین شرایطی که داریم می‌توان خیلی کارهای مهمی کرد. باید فرصت را فراهم کنیم تا موفقیت هایمان برای دیگران سخن بگویند. باید ارتباطات بین المللی مخصوصاً در حیطه علمی را حفظ کنیم، چرا که حضور در مجامع بین المللی مخصوصاً برای جوانان باعث تبادل اطلاعات و بروز رسانی اطلاعات در مقابل علم و فناوری روز خواهد شد.
داوران افزود: این در حالی باید باشد که حفظ این ارتباط باید دوسویه باشد و ادای دین به زادگاه و وطن را نباید فراموش کرد. دانشگاه علوم پزشکی تبریز خانه ابدی من است. 22 سال کارهای تحقیقاتی و پژوهشی را مدیون آزمایشگاهی هستم که دانشگاه علوم پزشکی تبریز در اختیار من قرار داده است، از این رو هیچ گاه نتوانستم وطن و زادگاه خود را به فراموشی بسپارم. اصلی ترین دغدغه و دلنگرانی من آینده و اشتغال مناسب دانشجویان و فارغ التحصیلان رشته‌های مرتبط با علم شیمی و نبود مسیری مناسب برای تولید و رسیدن به اقتصادی خودکفا است.
عضو هیات علمی دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تبریز گفت: متاسفانه دانشجویان با استعداد و فارغ التحصیلان دکتری شغل و فعالیت مناسب با علم خو را ندارند. همچنین مسیری که ما را به سمت تولید و اقتصاد خودکفا برساند و به اصطلاح متاسفانه مصرف داخلی برای برخی محصولات پزشکی و داروسازی میسر نیست.
 
استراتژی حاکم بر تولید، توزیع و مصرف دارو با مشکل مواجه است
وی در پایان با بیان اینکه سیاست گذاری‌های مرتبط با دارو، نیازمند تغییر اساسی است: تاکید کرد: به نظرم استراتژی حاکم بر تولید، توزیع و مصرف دارو با مشکل مواجه است. بعضی کارخانجات داروسازی با بحران مواجه هستند، چرا که 70 درصد مواد دارویی کشور وارداتی هستند. تمامی سیاست ها باید در راستای تولید مواد اولیه دارو در داخل کشور باشد. لذا حوزه صنایع دارویی نیازمند تغییر اساسی در سیاست گذاری ها و استراتژی ها است.
انتهای پیام/