یادداشت/
چند نکته درباره اکران خصوصی فیلم سینمایی «عروسک» در خانه سینما
نصر: در همین آغاز، بگذار از آخر شروع کنم. من با هر اثر هنری که روبه‌رو می‌شوم، اولین چیزی که به ذهن و تخیلم و در اندیشه و ضمیرم خطور می‌کند، ادبیات است و شعر فارسی. اصلا ادبیات و شعر یکی از معیارهای مهم است برایم در پذیرفتن و همراهی با یک اثر هنری.
در همین آغاز، بگذار از آخر شروع کنم. من با هر اثر هنری که روبه‌رو می‌شوم، اولین چیزی که به ذهن و تخیلم و در اندیشه و ضمیرم خطور می‌کند، ادبیات است و شعر فارسی. اصلا ادبیات و شعر یکی از معیارهای مهم است برایم در پذیرفتن و همراهی با یک اثر هنری.
1- سه‌شنبه پیش که به دعوت رفیق شاعرم و تهیه‌کننده و کارگردان سینما، جلیل اکبری‌صحت و با همت انجمن منتقدان فیلم و همت دوستم جعفر گودرزی به تماشای اکران خصوصی فیلم «عروسک» رفته بودم، با پایان فیلم، اولین چیزی که به خاطرم آمد مصراعی بود از حضرت لسان‌الغیب حافظ شیرازی که: «که این عجوزه عروس هزار داماد است». ماجرای فیلم عروسک و داستان جذاب آن را نمی‌خواهم لو بدهم، فقط همین که دنیا و جذابیت‌های عروسکی دنیا و وسوسه‌هایش همه را به نوعی و با شیوه و حیله‌ای به دنبال خود خِرکش می‌کند و اینکه این‌همه اهالی حکمت و معرفت به عروسکی‌بودن تعلقات پرداخته‌اند، به دلیل یادآوری این جلوه و دلبرانگی تعلقات دنیاوی است. بگذریم... .
2- فیلم را در سالن خانه سینما دیدیم با سخنرانی و صحبت‌های یاران انجمن منتقدان سینما و تجلیل از خانواده و همسر ارجمند هنرمند زنده‌یاد اصغر یوسفی‌نژاد که سال گذشته ناباورانه دنیای ما را با همه زشتی‌ها و زیبایی‌هایش گذاشت و رفت. وقتی بر صحنه، همکاران و دوستانش از ارزش‌های نوشته‌های سینمایی، خلاقیت، کارگردانی و منش انسانی او سخن گفتند، یاد این بیت مرحوم گلشن آزادی افتادم، شاعری که به نوعی استادِ مهدی اخوان‌ثالث و عماد خراسانی و محمد قهرمان بوده در خراسان دهه بیست:
هر روز زین خراب غم‌آباد می‌روند/ جمعی که هفته دگر از یاد می‌روند
این زندگی حلال کسانی که در جهان/ آزاد زیست کرده و آزاد می‌روند
روح این نویسنده موفق و هنرمند توانا و خلاق سینما که در آغاز شکوفایی پرپر شد، با نیکان و پاکان محشور باد.
3- با فرزندانم فیلم را دیدیم. همان چند دقیقه اول بغل گوش هر دو به آرامی گفتم ببین ادبیاتی‌بودن کارگردان و تهیه‌کننده یعنی همین. گره داستان در همان سرآغاز ایجاد شده. حالا تو باید بنشینی و تا آخر، تعلیق و شخصیت‌پردازی و حوادث را دنبال کنی. آن هم اثری که کم‌کم دریافتم پنج، شش کات بیشتر ندارد و بدون تدوین است و در یک‌ساعت‌و نیم در یک خانه و بیشتر در فضای بسته اتاق‌ها و سالن منزل می‌گذرد. این هنری است در سینمای ما، بعد از فیلم شگفت گربه و ماهی شهرام مکری (همین‌جا بی‌ربط و با ربط حاشیه بروم و بگویم که سینما و سریال‌سازی در این مُلک آسیبی جدی و دردناک دیده از اینکه هنرمندی بزرگ و یگانه: امرالله احمدجو، دیگر کار نمی‌کند و فیلم نمی‌سازد. با آن خلاقیت و سکانس‌های طولانی «روزی روزگاری» و عمیق‌تر از آن در «تفنگ سرپر» که با چینشی شگفت و شلوغ و پررفت‌وآمد، استادانه سکانس‌های درگیری و اکشن را به تصویر می‌کشید). باری، یوسفی‌پور و صحت، جای خالی موسیقی در فیلم را با موزیک‌های جشن در بخش‌هایی از اثر و نیز محدودیت فضا را با کشمکش و بازی‌های تمرین‌شده به‌خوبی پر کرده بودند.
4- امثال من، عشق زبان فارسی هستند. با این زبان به دنیا آمدیم و زیستیم و خواهیم رفت؛ به‌ویژه این زبان با لحن مردم طهران، جنوب شهر و طهران سنتی همیشه برایم عزیز بوده؛ اما این حق هر کسی است که عاشق زبان مادری‌اش باشد. یوسفی‌نژاد زبان مادری‌اش ترکی است. زبان سرشار از کنایه و تمثیل و ضرب‌المثل. زبان حیدربابای شهریار بزرگ در روزگار ما. زبان سهندیه او نیز. و زبان برخی شعرهای ترکی عمران صلاحی و یدالله مفتون‌امینی و منزوی. تمام بازیگران فیلم عروسک ترک‌زبان‌اند و همه فیلم به زبان ترکی است با زیرنویس فارسی. صمیمیت و سادگی و صراحت این زبان نیز بر لطف فیلم افزوده و بسیار افزوده است؛ به‌ویژه لحظاتی که شخصیت‌های فیلم بی‌پروا، از برخی اصطلاحات و رسوم دعانویسی و جادو جنبل سخن می‌گویند... و بازیگرانی که گنجینه‌ای هستند در تئاتر، سینما و هنر استان‌های ترک‌زبان. همگی‌شان خسته نباشند.
5- امیدوارم این فیلم در سراسر ایران، خارج از مرزها و نیز در استان‌ها و شهرهای ترک‌زبان خوب دیده شود و قدر ببیند و بر صدر نشیند. راستی، اصغر یوسفی‌نژاد نویسنده و روزنامه‌نگار و سینماگر در میان ما نیست، قدر روزنامه‌نگار و شاعر و نویسنده و کارگردان، جلیل اکبری‌صحت را بدانیم که با همت او «عروسک» ساخته شده است؛ فیلمی دیدنی...
سهیل محمودی
انتهای پیام/
نصر