چرا دنبال اخبار «بد» هستیم؟

واضح و مبرهن است که فعالیت‌های رسانه و دنیای سینما در جهت توسعه و پیشرفت و ایجاد تکنیک‌های جدید پیش می‌رود و شاید این مهمترین دغدغه آنهاست! اینکه فضای رسانه‌ها و تبلیغات رسانه‌ای صرفاً به دنبال کسب بیننده بیشتر و درآمد بیشتری است جای شکی نیست، اما ما چرا مشتری این بازار منفی هستیم؟
ترس و اضطراب دو همراه همیشگی هستند که هر جا ترس اتفاق می‌افتد، اضطراب به دنبال آن می‌آید. شاید یک فرضیه این‌گونه شکل بگیرد که ما برای غلبه بر اضطراب‌مان به مقداری ترس نیاز داریم تا بتوانیم سطح آگاهی خود را بالا ببریم. برای مثال بلایای طبیعی به هر شکلی هولناک و اضطراب‌آور هستند، اما ما گاهی به شکل کاملاً آگاهانه اخبار این حوادث را پیگیری می‌کنیم تا اگر زمانی خود در این نوع تهدیدها قرار گرفتیم بدانیم چه عکس العملی باید داشته باشیم. ما در ناخودآگاه‌ خود در پشت تصاویر خرابه‌های جا مانده از حوادث نقطه امنی را جستجو می‌کنیم که در شرایط مشابه آسیب نبینیم و به نوعی از این تجارب تلخ دیگری برای غلبه بر ترس و اضطراب خود امنیت را افزایش می‌دهیم.
در واقع این جستجو و دنبال کردن ساز و کار دفاعی است برای غلبه بر اضطراب پدید آمده است. در تصاویر ویرانه‌های به جا مانده از زلزله به دنبال مکان‌های آسیب نخورده‌ای هستیم که اگر روزی زلزله سراغ ما آمد در آن محل امن پناه بگیریم. به روایت‌های افرادی که توانسته‌اند زنده از زیر آوار بیرون بیایند دقیق می‌شویم تا بیاموزیم در چه شرایطی می‌توانیم ما هم برای زنده ماندن مجادله کنیم. شاید همین غریزه بقا یک دلیل قانع کننده‌ای برای جستجو کردن اخبار بد باشد.
اما بررسی‌های دیگری نیز نشان می‌دهد در جوامعی که افراد آن سطح روانی خوبی ندارند اخبار تلخ و ناگوار طرفدار بیشتری دارد. شاید یکی از علل این باشد که انسان‌ها دنبال مواردی هستند که با خلق آنها همسو باشد. یک فرد افسرده طبیعتاً گرایش به خبرهای منفی و بد خواهد داشت تا وقایع شاد! وقتی در جامعه‌ای به دلایلی وضع خلقی پایین است چه انتظاری از رسانه‌های آن جامعه می‌رود که اخبار شاد و فرح انگیزی منعکس کنند؟ در واقع فضای رسانه‌ها آینه‌ای از فضای واقعی آن جامعه است.
از منظری دیگر اگر به مسئله نگاه کنیم می‌دانیم که انسان‌ها برای داشتن حال خوب نیاز به آدرنالین دارند وقتی هیجان به اوج می‌رسد آدرنالین بیشتری ترشح می‌شود و این باعث افزایش جذابیت هر چیزی که باعث این هیجان شده است می‌شود. اگر ما به لیست علائم افزایش آدرنالین در خون نگاه کنیم خواهیم دید که علاوه بر واکنش‌هایی که همه ما با آن آشنا هستیم، از جمله افزایش ضربان قلب، گشاد شدن مردمک، احساس عصبانیت و خشم، عرق کردن و غیره، یکسری نشانه‌های دیگر نیز وجود دارد؛ از جمله افزایش تمرکز، کاهش احساس درد (هنگام مواجهه با مشکلات بزرگ‌تر، ممکن است مشکلات کوچک‌تر مانند مشکلات شخصی کم‌اهمیت‌تر جلوه کنند)، افزایش سطح عملکرد و قدرت. این یک فرآیند فیزیولوژیکی غریزی است و طبیعتاً رسانه‌ها به این مهم توجه دارند و اخباری را منعکس می‌کنند که هیجان بیشتری داشته باشد.
به اتفاقات اخیر زلزله ترکیه دقت کنید، تمامی صحنه‌های تلخ و وحشتناک به نمایش در می‌آیند و در فضای مجازی دست به دست می‌شوند و متاسفانه هر کسی در هر سنی و هر سطحی از سلامت روان آنها را مشاهده می‌کند. حتی افرادی که با دیدن این صحنه‌ها دچار PTSD یا ضربه پس از سانحه هم می‌شوند، بخاطر همان اندک آدرنالین این اخبار و صحنه‌ها را دنبال می کنند! از طرفی یکنواختی و یک داستان از ابتدا به انتها خوب از لحاظ روانشناختی هیچ تعارضی نداشته و به قول عامیانه پستی و بلندی نداشته باشد، هیچ جذابیتی برای بیننده نخواهد داشت.
اما با همه این اوصاف هر خبر تلخ و ناگواری که در جامعه منعکس می‌شود به همان اندازه هم سلامت روان آن را به مخاطره می‌اندازد. وقتی به طور مستمر این نوع اخبار منتشر می‌شود، پس از مدتی سلامت روان آن جامعه چنان بهم می‌ریزد که یقیناً عوارض بسیار جبران ناپذیری بر زندگی مردمان‌اش خواهد گذاشت.
گاهی انتشار اخبار منفی لاجرم است، ولی باید تعادل را رعایت کرده و در این میان با تعدادی خبر خوب و مثبت و امیدآفرین بالانس روانی جامعه را حفظ کرد.

 

منتشر شده در شماره چهارم ماهنامه نصر آذربایجان
نسخه دیجیتال سومین شماره ماهنامه نصر آذربایجان به دنبال استقبال مخاطبان به عنوان اولین ماهنامه گویای ایران در دسترس عموم قرار گرفته است. برای مشاهده نسخه دیجیتال و مطالعه مطالب این ماهنامه این لینک را کلیک کرده و ورق بزنید.

انتهای پیام/