اهدای ۲۵۰ سند دوره قاجار به مرکز اسناد منطقه شمال غرب

به گزارش نصر، قدیمی ترین سند موجود در اسناد اهدایی خاندان رشیدی به مرکز اسناد منطقه شمال غرب، تاریخ ۱۲۰۸ قمری را دارد؛ به عبارت دیگر قدمت آن به حدود ۲۳۰ سال می رسد.
رییس مرکز اسناد و کتابخانه ملی منطقه شمال غرب در تبریز امروز شنبه در این باره به ایرنا گفت: در بین این اسناد ارزشمند تاریخی، انواع سلطانیات، دیوانیات، اسناد ازدواج و قباله جات و غیره وجود دارد.
غلامعلی پاشازاده افزود: تا قبل از این تصور ما این بود که تمهیدات در اسناد دوره قاجاریه تا زمان پادشاهی محمدشاه وجود داشت، اما اهدای اسناد سبب شد ما متوجه شویم که تمهیدات پس از آن دوره نیز وجود داشته است.
وی با اشاره به وجود ۳۰ میلیون برگ سند در مرکز اسناد منطقه شمال غرب تشریح کرد: تا قبل از اهدای اسناد خاندان رشیدی، تعداد اسناد ما از منطقه قره داغ ناچیز و در حد صفر بود، اما اکنون مجموعه ای از اسناد ارزشمند تاریخی ۲۳۰ سال گذشته این منطقه را در مجموعه خود داریم.
وی ادامه داد: در بین اسناد اهدایی خاندان رشیدی، نخستین شناسنامه ای که در منطقه قره داغ به نام خانم زرافشان، زن رستم خان رشیداسلطان، صادر شده، وجود دارد.
پاشازاده از مردم درخواست کرد که با اهدای اسناد در اختیار خود به مرکز اسناد و کتابخانه ملی منطقه شمال غرب در تبری، ضمن به اشتراک گذاشتن تاریخ با همه از نابودی احتمالی اسناد در اثر مرور زمان و اتفاقات و حوادث جلوگیری کنند.
رستم رشیدی، یکی از اعضای خاندان رشیدی نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: بابا بیگ، رییس ایل چلبیانلو در منطقه قره داغ و پسر او سُرخای خان ضیغم الممالک بود که سرتیپک کشیک خانه ناصرالدین میرزا در زمان ولیعهدی او در تبریز بود؛ رستم خان نیز پسر سرخای خان بود که لقب رشید السطان را در دوره ولیعهدی مظفرالدین میرزا در سال های اقامت در تبریز از او دریافت کرده بود.
وی با بیان اینکه رستم خان در زمان خود از امیران مقتدر منطقه قره داغ در ایالت وسیع و پرجمعیت آذربایجان بود، افزود: امیر ارشد به ییلاقات ایل های چلبیانلو و محمدخانلو در اطراف کوه های مرزرود در شهرستان کلیبر حمله می کند، رستم خان رشید السلطان با سوارانش و تفنگچیان ایلات و عشایر محل، لشکر امیر ارشد را دور زده و آن را شکست می دهند که این حادثه از حوادث مهم تاریخ معاصر در منطقه قره داغ است؛ لشکر امیر ارشد در آن تاریخ تا روستای «عرب شان» پیش آمهد و چیزی نمانده بود که بخش گرمادوز شهرستان خداآفرین را متصرف شود که با این شکست ناگزیر از بازگشت به روستای «آبخواره» شهرستان ورزقان از راه «هوراند» می شود.
رهرام رشیدی، برادر کوچک رستم رشیدی نیز به خبرنگار ایرنا گفت: این اسناد نشان دهنده نحوه تنظیم اسناد مختلف قبل از تشکیل دولت مدرن در ایران است.
وی افزود: جد پدری ما، رستم خان از مظفرالدین شاه، لقب رشید السلطان گرفته بود و در زمان صدور شناسنامه در دوره رضاخان، نام خانوادگی ما به تبعیت از لقب خانوادگی، «رشیدی» نوشته شده است.
وی اضافه کرد: ایل چلبیانلو به دلیل اینکه اعضای آن شیعه مذهب بودند، در دوره صفویه از جنوب شرق عثمانی به شمال و جنوب رودخانه ارس نقل مکان داده شدند؛ ایل چلبیانلو از آن زمان به بعد به عنوان مرزداران ایران در منطقه حساس و راهبردی حاشیه ارس ساکن هستند تا به کشور و مردم خود خدمت کنند.
رشیدی ادامه داد: سرخای خان و دو پسرش حیدرقلی خان و رستم خان در دوره قاجار، سرتیپ کشیک خانه در اواخر دوره ناصرالدین میرزا و مظفرالدین میرزا در تبریز بودند؛ همان گونه که گفته شد سرخای خان، لقب ضیغم الممالک داشت که بعد از مرگ او به پسرش حیدرقلی خان رسیده و پسر دیگرش رستم خان نیز لقب رشید السلطان دریافت کرده است.
وی یادآوری کرد: سرخای خان و حیدرقلی خان ضیغم الممالک در اوایل ولایتعهدی مظفرالدین میرزا در تبریز فوت می کنند و تنها رستم خان در دربار باقی می ماند که او نیز هزمان با آغاز انقلاب مشروطه در آذربایجان از دربار جدا می شود و برای ادامه زندگی به مسقط الراس خود در محدوده شهرستان خداآفرین امروزی باز می گردد.
وی تشریح کرد: بعد از پیروزی مشروطه، حکم مرزبانی در حدفاصل خداآفرین اصلاندوز از طرف دولت مشروطه به وی اعطا می شود که اسناد مربوط به آن و حوادث آن دوره مسوولیت وی در بین اسناد اهدایی موجود است.
وی گفت: رستم خان یک پسر به نام عین الله خان و ۹ دختر داشته که پسرش قبل از ۳۰ سالگی جوانمرگ می شود و پدر ما، شمس الله خان و عمویمان، حمد الله خان، در دامان پدر بزرگ مان، رستم خان بزرگ می شوند و پرورش می یابند. رستم خان رشید السلطان نیز در سال ۱۳۱۹ شمسی جهان خود را عوض می کند.
رشیدی بیان کرد: همه این اسنادی که امروز به مرکز اسناد منطقه شمال غرب در تبریز اهدا شدند، در سایه مراقبت و احساس مسوولیت پدر و پدر بزرگ مان از حوادث روزگار در امان مانده و امروز به دست ما رسیده است؛ مرحوم پدرمان آرزو داشت خودش اسناد را اهدا کند که اجل مهلت نداد و قسمت این بود که ما به وصیت او عمل کنیم.
وی افزود: پدرمان، شمس الله خان رشیدی، که ساکن شهرستان خداآفرین، محل کیوان بود، در سال ۱۳۳۲ شمسی و سال ها قبل از اصلاحات ارضی، به دلیل روحیه مردم داری که داشت، به صورت افتخاری دهدار می شود و برای آبادی روستاهای محل تلاش می کند.
مرکز اسناد و کتابخانه ملی منطقه شمال غرب در میدان تاریخی «ساعت» تبریز و در خانه تاریخی «اردوبادی» مستقر است و بر اساس آمار هم اکنون حدود ۳۰ میلیون برگ سند در آن نگهداری می شود.
انتهای پیام/