همسایه خوب نعمت است

به گزارش نصر، به نقل از عصر آزادی آنلاین،اگرچه ظرفیت های گسترده ای برای توسعه تجارت ایران و ترکیه وجود دارد اما تاکنون توجه چندانی به آنها نشده و به جای تجارت ۳۰ میلیاردی با این کشور حجم تجارت به ۱۱ میلیارد دلار خلاصه شده است!
بررسی وضعیت روابط دو کشور ایران و ترکیه نشان می‌دهد که اگرچه سابقه روابط دو کشور به بیش از ۴۰۰ سال رسیده و در حوزه‌های سیاسی، فرهنگی، تاریخی و دینی نیز قرابت‌هایی دارند اما در بخش اقتصاد آنطور که انتظار می‌رود شرایط قابل قبول نیست.
این در حالی است که طبق تاکید کارشناسان، ترکیه می‌تواند پل ارتباطی ایران با اروپا و از آن طرف ایران نیز یکی از معابر اتصال ترکیه به راه ابریشم و کشورهای حوزه CIS و معبر اصلی اتصال ترکیه به هند و شبه قاره باشد.
نباید فراموش کرد که ترکیه همچنین یک کانال پشتیبان اقتصادی برای ایران در مواقع بحران بوده است مثلاً در طول سالهای جنگ تحمیلی، ترکیه به ایران در تامین نیازهای اقتصادی کمک کرد و یا در سال ۲۰۱۲، در کمک به ایران برای دور زدن تحریم‌ها بهترین نقش را ایفا نمود.

شمالغرب ایران بهترین محل برای تبادلات تجاری با ترکیه هستند
روابط ایران و تركیه به عنوان دو كشور مهم منطقه در طول قرن‌ها و ادوار متمادی تداوم داشته و با وجود اُفت و خیزهای مختلف در روابط متقابل، طرفین به نقش تاریخی خود در حفظ و ارتقای روابط واقفند و هرگز منافع گسترده و فراوان میان دو طرف قربانی منافع کوتاه مدت و مقطعی نشده است.
در حقیقت، ایران و تركیه تنها دو كشور همسایه نیستند، دو كشور دوست و برادر كه دارای اشتراكات فرهنگی و تاریخی بسیاری هستند نیز می‌باشند و مردم استانهای شمالغرب ایران به جهت نزدیکی به مرزهای غربی، بهترین محل برای تبادلات تجاری می باشند، اما این امر مهم تا چه حد موفقیت آمیز بوده است؟
کارشناسان معتقدند توافقنامه تجارت ترجیحی بین ایران و ترکیه منجر به تسهیل روابط تجاری بین این دو کشور می‌شود و این امر هم در جهت تشویق تولیدکنندگان داخلی و افزایش انگیزه آنها در جهت بهبود کیفیت کالا‌ها و افزایش میزان تولیدات در بخش‌های مختلف برای جذب بازار­های داخلی و خارجی نسبت به سایر رقبا می‌گردد.
طبق آمار موجود، میزان حجم مبادلات ایران و ترکیه در این مدت یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار بوده است، قابلیت ایران سالانه ۱۵ میلیارد دلار مبادله تجاری با ترکیه است که از این میان حدود ۶۵۰ میلیون دلار صادرات ایران به ترکیه و حدود ۵۵۰ میلیون دلار هم واردات از این کشور بوده است.
ارزش تجارت کالایی ایران با کشور ترکیه در فصل نخست سال ۲۰۲۰ حدود ۶۴۵ میلیون دلار بوده که نسبت به فصل نخست سال ۲۰۱۹ کاهش حدود ۷۰ درصدی را تجربه کرده است.
تراز تجاری ایران و ترکیه در فصل نخست سال ۲۰۲۰ به شدت کاهش یافته که علت اصلی آن کاهش ۹۹ درصدی صادرات کالاهای ذیل فصل ۲۷ شامل کالاهای نفتی ایران به کشور ترکیه بوده است.

دو همسایه می‌توانند تبادلات تجاری را تا ۳۰ میلیارد دلار افزایش دهند
در موضوع تعرفه‌های ترجیحی، ایران توانست در مورد ۱۴۰ قلم کالای کشاورزی از ترکیه معافیت دریافت کند و در مقابل، ایران نیز برای ۱۲۵ قلم کالای صنعتی ترکیه معافیت در نظر گرفت اما این معافیت‌ها اعمال نشد و توافق‌نامه مذکور بلااستفاده باقی ماند، ضمن آنکه حدود ۳۰ درصد از کُدهای تعرفه جزو کالاهای ممنوعه ایران هستند بنابراین حل این مسئله از سوی دولت‌ها می‌تواند در تنظیم روابط مؤثر واقع شود.
رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و ترکیه با اشاره به اینکه قبلاً حجم تجارت ۲۱ میلیارد دلاری را با ترکیه تجربه کرده‌ایم گفت: در صورت رفع موانع می‌توان گفت که پتانسیل دو کشور برای رشد حجم تجارت حتی تا ۳۰ میلیارد دلار نیز وجود دارد.
مهرداد سعادت افزود: در کنار همه مشکلات، اگر قرار باشد به مهم‌ترین مشکل و مانع در روابط تجاری دو کشور را اشاره کنم باید بگویم که بهبود مراودات تجاری دو کشور نیازمند اصلاح زیرساختهاست؛ یعنی همانطور که انتظار افزایش صادرات به این کشور را داریم باید زمینه را برای واردات کالاهای ترک نیز فراهم کنیم تا تجار دو کشور انگیزه کافی برای افزایش مبادلات را داشته باشند.
وی اضافه کرد: از سویی دیگر باید در حوزه بهبود زیرساخت‌های مرزی، توسعه حمل و نقل و تأمین کانتینرهای یخچال دار فعال شویم باید در حوزه بهبود زیرساخت‌های مرزی، توسعه حمل و نقل و تأمین کانتینرهای یخچال دار فعال شویم؛ البته محدودیت‌های مالی داریم اما باید تدبیری اندیشیده شود زیرا جابه جایی کالا بین دو کشور تقریباً سخت است.
سعادت تاکید کرد: با توجه به تمایل تجار دو کشور برای افزایش مراودات، انتظار می‌رود دولت سیزدهم زمینه را برای احیای جایگاه بخش خصوصی جهت افزایش صادرات به این کشور و رفع موانع تجاری فراهم کند.

حل مشکلات سیاسی بستر تعمیق روابط اقتصادی را فراهم می کند
در اقتصاد سیاسی بین الملل امروزی، منافع اقتصادی هر کشور در اولویت سیاست گذاری آن است و معمولاً کشورها در این چارچوب به دنبال حل مشکلات سیاسی خود هستند تا بستر تعمیق روابط اقتصادی و تجاری را فراهم کنند.
به اعتقاد کارشناسان اقتصادی در این میان، ایران و ترکیه نیز به عنوان دو قدرت منطقه و تاثیرگذار با همگرایی اقتصادی می‌توانند برخی واگرایی‌های سیاسی را کاهش دهند زیرا این دو کشور بسترهای مناسبی از انرژی تا موقعیت سرزمینی، برای افزایش روابط دوجانبه را دارند، از همین روی می‌توان چشم انداز مثبتی برای همکاری اقتصادی دوجانبه متصور شد.
طبق آمارهای منتشر شده، مبادلات تجاری ایران و ترکیه در پنج ماهه نخست سال ۲۰۲۲ رشد 39 درصدی را داشته و به حدود ۲.۸ میلیارد دلار رسید در حالی که این رقم در پنج ماهه نخست سال ۲۰۲۱ حدود دو میلیارد دلار بود.
صادرات ترکیه به ایران در ماه‌های ژانویه تا می 2022 با رشد 21 درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل، به یک میلیارد و 206 میلیون دلار رسیده است به طوری که ترکیه در ماه‌های ژانویه تا می سال قبل نیز 996 میلیون دلار کالا به ایران صادر کرده است.
واردات ترکیه از ایران در پنج ماهه نخست امسال نیز با رشد قابل توجه 57 درصدی به یک میلیارد و 536 میلیون دلار رسید و در 12 ماهه سال میلادی گذشته تبادل تجاری دو کشور با رشد 53 درصدی نسبت به سال قبل، به پنج میلیارد و 594 میلیون دلار رسیده بود.
در حقیقت، ایران هفدهمین مقصد صادراتی و نوزدهمین منبع واردات ترکیه در ماه می 2021 بود و این وضعیت با توجه به همجواری، وسعت و ظرفیت اقتصادی و وجود پتانسیل‌های سرمایه‌گذاری و تجاری مطلوب نیست و راه زیادی برای تقویت مناسبات تجاری وجود دارد.

تجارت تنگاتنگ ایران و ترکیه چشم‌اندازی است که هنوز مغفول مانده است
ایران و ترکیه به‌ عنوان دو کشور دوست و همسایه با سابقه دیرین از لحاظ مراودات فرهنگی، اقتصادی و سیاسی، نقش مهمی را در منطقه ایفا می‌کنند.
هر دو کشور از بنیانگذاران سازمان همکاری‌های اقتصادی موسوم به اکو بوده و اکنون عضو اتحادیه‌های دیگری مانند اوراسیا هستند و وجود دو کشور در کنار یکدیگر، پشتوانه مهمی برای پیشبرد اهداف اقتصادی دوجانبه محسوب می گردد.
ترکیه برای ایران به مثابه دروازه ورود به اروپا محسوب می‌شود و ایران نیز دروازه ورود ترکیه به آسیای نزدیک و دور است و به همین دلایل، دو کشور طی چند دهه گذشته کوشیده‌اند از تنش‌های نظامی و سیاسی کلان با یکدیگر پرهیز کرده و گسترش روابط اقتصادی، تجاری، فرهنگی، علمی، توریستی را در اولویت قرار دهند.
این در حالی است که می‌توان گفت علی‌رغم وجود پتانسیل‌های بسیار زیاد، گسترش روابط اقتصادی طرفین مغفول مانده است و نیاز مُبرمی در جهت گسترش فعالیت های مشترک تجاری سودآور احساس می شود.
بهبود کیفیت کالاهای صادراتی ترکیه و تنوع صادراتی آنها، موقعیت خاص ترانزیتی این کشور در حوزه بالکان و دسترسی آسان آن به بازارهای اتحادیه اروپا، اکثر کشورهای اروپایی را در صدر شرکای تجاری ترکیه قرار داده است.
بدین ترتیب پس از نتیجه مثبت مذاکرات برجام و لغو تحریم ها، مشارکت ایران در پلان های اقتصادی ترکیه زمینه را برای دسترسی آسانتر کشورمان به اروپا فراهم می‌سازد زیرا ایران و ترکیه به عنوان دو کشور عضو اکو و اتحادیه اوراسیا، قادر به انعقاد پیمان‌های لازم‌الاجرا برای همکاری تجاری پیشرفته و افزایش سرمایه‌گذاری و توسعه روابط مالی هستند و این دقیقاً همان چشم‌اندازی است که هنوز مغفول مانده و پیگیری جدی در این زمینه صورت نمی گیرد.

شهرام صادق زاده
انتهای پیام/