چرا بازار مجازی روان شناس نماها هنوز گرم است؟!

به گزارش نصر، سؤال اما این است که دلیل استقبال مردم از روان‌شناس‌هایی که معلوم شده عمدتا ادعا دارند نه تخصص، چیست؟ درست است که جامعه نیاز دارد در حوزه روان‌شناسی از متخصصان کمک بگیرد، اما از نظر کارشناسان این حوزه، جذابیت و مشهوربودن بیش از اندازه برخی روان‌شناس‌نما‌ها باعث شده تا هنوز مخاطب داشته باشند؛ درحالی‌که بسیاری از آن‌ها صدمات مالی، فرهنگی و روحی زیادی به مخاطبان خود زده و می‌زنند.
قبل از سال ۱۴۰۱ بود که سازمان نظام روان‌شناسی اعلام کرد قصد معرفی روان‌شناس‌نما‌هایی را که در فضای مجازی فعالند، دارد. ماه‌ها آمد و رفت تا این که در ششم خرداد ۱۴۰۱ اولین بخش از اسامی از سوی این سازمان معرفی شد. در آن روز نام حدود ۱۴۴ روان‌شناس‌نما منتشر شد. در این فهرست روان‌شناسان معروفی حضور داشتند که مردم آن‌ها را بهترین می‌دانستند. بعد از آن در هشتم خرداد دومین فهرست شامل ۶۱ روان‌شناس در ۲۹ صفحه منتشر شد. با این حال، اما بعد از گذشت حدود یک‌ماه این روان‌شناسان همچنان در فضای مجازی فعالیت می‌‎کنند و افراد زیادی دنبال‌کننده آن‌ها هستند. شرایط به‌صورتی است که حتی صفحاتی که به‌عنوان طرفداران این افراد فعالند هم مخاطب میلیونی دارند.

جذابیتی که کم شدنی نیست
حالا باید پرسید که چرا با وجود انتشار اسامی روان‌شناس‌نما‌ها و عیان شدن چهره واقعی آن‌ها بازهم افراد زیادی در فضای مجازی آن‌ها را دنبال می‌کنند و چرا انتشار این اسامی باعث نشده تا از حجم مخاطبان آن‌ها کاسته شود؟ محمد حاتمی، رئیس سازمان نظام روان‌شناسی البته این نکته را قبول ندارد و به جام‌جم می‌گوید که اتفاقا از زمانی که اسامی این روان‌شناس‌های پوشالی منتشر شده تعداد زیادی از مخاطبان آن‌ها در صفحات مجازی، کم شده‌است. او توضیح می‌دهد صفحات این افراد در فضای مجازی توسط سازمان نظام روان‌شناسی رصد می‌شود و ریزش مخاطبان هم محسوس است. فرهاد پرویزیان، رفتارشناس و روانپزشک، اما به نکته مهمی اشاره دارد. او به ما می‌گوید که این افراد مدت زمان زیادی را صرف تبلیغات و شناساندن خود به مردم کرده‎‌اند و در طول زمان به آدم‌های مشهور در حوزه روان‌شناسی تبدیل شده‌اند. پس، چون مشهور‌شدن آن‌ها یک‌شبه اتفاق نیفتاده، ریزش مخاطبان آن‌ها هم یک‌شبه روی نمی‌دهد. در این میان عملکرد ضعیف بازرسان سازمان نظام روان‌شناسی و فعالیت زیرزمینی روان‌شناس‌های بدون صلاحیت هم دست به دست هم داده تا ریزش مخاطب به کندی اتفاق بیفتد. به گفته پرویزیان نکته حائز اهمیت دیگر آن‌که، چون این افراد به‌دلیل مدل صحبت کردن‌شان هنوز برای مردم جذاب هستند بنابراین داشتن مخاطب میلیونی شان عجیب نیست.

آسیب‌های جبران‌ناپذیر
شکی نیست که در هر حوزه‌ای تنها کارشناسان و متخصصان هستند که می‌توانند راهنمای خوبی باشند، به‌خصوص در حوزه مهمی همچون روان انسان‌ها که تیمارگر باید متخصص و دلسوز باشد. به همین دلیل پرویزیان توضیح می‌دهد اگر فعالیت روان‌شناس‌نما‌ها به مشاوره محدود شود آسیب جدی و خطرناکی مردم را تهدید نمی‌کند، چون خوب صحبت کردن و انرژی مثبت دادن برای روح و روان جامعه خطری ندارد، اما زمانی که بحث درمان مطرح می‌شود باید نگران شد. این کارشناس می‌افزاید: در رشته‌های مختلف روان‌شناسی برخی از زیرشاخه‌ها و تخصص‌ها اجازه تجویز دارو یا درمان‌های تداخلی را ندارند و تنها می‌توانند مشاوره دهند. کارشناسان مشاوره حوزه روان‌شناسی که تا مقطع لیسانس، تحصیلات آکادمیک دارند از این دسته هستند. افرادی که فعالیت آن‌ها به مشاوره خلاصه می‌شود. بعد، اما پس از گذراندن دوره‌های فوق‌لیسانس و دکتری اجازه دارند وارد مرحله درمان و تجویز دارو شوند. همین نکته ریز است که باعث می‌شود بسیاری از مردم به اشتباه به روان‌شناس‌نما‌ها اعتماد کنند. این استاد دانشگاه توضیح می‌دهد افرادی که از اضطراب شدید، جمع‌هراسی یا افسردگی شدید رنج می‌برند با روش‌های متنوعی باید درمان شوند. در برخی مواقع و با توجه به‌شدت بیماری، اما تجویز دارو یا روش‌های درمانی متنوع می‌تواند برای افراد خطرناک باشد و حتی به حاد شدن شرایط روحی‌شان‌بینجامد.

هوشیاری مردم، تنها راه مقابله است
این‌که چرا انتشار اسامی روان‌شناس‌های بدون صلاحیت نتوانسته بازار مجازی آن‌ها را از رونق بیندازد از نگاه رئیس سازمان نظام روان‌شناسی یک علت دارد. به گفته محمد حاتمی طبق تبصره ۳ ماده ۴ و ماده ۵ قانون تشکیل سازمان نظام روان‌شناسی و مشاوره کشور، افراد جامعه باید از مراجعه به افراد بدون مجوز و شماره نظام روان‌شناسی (با هدف دریافت مشاوره یا شرکت در کلاس‌های آموزشی حضوری و آنلاین) خودداری کنند. فهرست‌های منتشر شده هم با توجه به این ماده قانونی و با درخواست قوه قضاییه منتشر شده است. اما حاتمی می‌گوید که سازمان متبوعش تنها وظیفه انتشار اسامی را داشته و نمی‌تواند اقدام بازدارنده‌ای برای مقابله با آن‌ها انجام دهد، ولی معرفی روان‌شناسان زرد از این جنبه مهم است که مردم دوباره به سراغ آن‌ها نروند. وی توضیح می‌دهد که این متخصص نما‌ها تا به حال آسیب‌های زیادی در حوزه مالی، عاطفی و فرهنگی به مخاطبان وارد کرده اند و اسناد تخلف آن‌ها نیز موجود است و در اختیار قوه‌قضاییه قرار گرفته است.