عاشیق خسته قاسم، ملقب به «دده»

عاشیق خسته قاسم تیکمه داشی، فرزند ابراهیم در سال 1684 میلادی برابر با 1063 هجری شمسی در روستای تیکمه داش از توابع شهر تبریز به دنیا آمد. وی شاعر، عارف، فیلسوف و از بزرگان عاشیق های آذربایجان و از ستون های استوار موسیقی عاشیق ایران محسوب می شود.
دوران کودکی و جوانی خود را در زادگاه خود گذرانده و در سفر به داغستان با عاشیق لزگی احمد آشنا شده و با شور و شوق فراوان با وی به مناظره پرداخته است و در این مناظره آن چنان پیروز گشته که عاشیق لزگی به او لقب «دده» داده است، دده به معنی پیر، مرشد، روحانی و استاد می باشد که در آذربایجان به «استادان بزرگ» اطلاق می شود.
«عاشیق» یا «عاشق» در آذربایجان به کسانی گفته می شود که عارف و نغمه سرای سیاری بوده و ساز می نوازند و آواز می خوانند و بیشتر عاشیق ها در بداهه خوانی مهارت دارند و شعر و آهنگ را هم خودشان می سازند و در جشن و سرورهای مردمی با ساز و آواز از دل و جان می کوشند و بیشتر اشعارشان در قالب های گرایلی، قوشما، بایاتی، دئیشمه و ... با موضوعات اخلاقی، اجتماعی، اعتقادی است.
خسته قاسم عاشق پاک باخته و دلداده ای بود که ساز و کلام موسیقی را وسیله ای برای رسیدن به کمالات معنوی و انسانی می دانست و با ایمان و اعتقاد به حضرت دوست، در هدایت و راهنمایی مردم می کوشید و توانسته بود با ساز و سخن خویش، دل مردمان سرزمین خود را شاد نماید.
 مضمون بیشتر اشعارش اخلاق و عرفان بود. در شعری می گوید: «گل بیر سندن خبر آلیم/ سلیماندان قالان دنیا/ ازلی گول کیمی آچیب/ آخیریندان سولان دنیا/ خسته قاسم قالیب ناچار/ بو سری بس کیملر آچار/ گلن قونار، قونان کؤچر/ هئی سالیرسان تالان دنیا» یعنی «بیا از تو سوالی کنم ای دنیایی که از سلیمان مانده ای/ ای که در اول مانند گل باز شده و در آخر پژمرده ای/ خسته قاسم ناچار مانده است که اسرار را چه کسی فاش خواهد کرد/ کسی که می آید می خواهد بماند، ولی همه کوچ می کنند. ای دنیایی که همه را نابود می کنی.»
از آن عاشق شوریده و عارف دل آگاه دو اثر با عنوان های «دورما گل»  و «دونیانین» به یادگار مانده است. وی بعد از عمری تلاش و عبادت و ریاضت در سال 1760 میلادی برابر با 1139 هجری شمسی در زادگاه خود در تیکمه داش جان به جان آفرین تسلیم کرد. برایش مقبره ای زیبا ساخته اند که هر سال صدها انسان آزاده و هنرمند از نقاط مختلف کشور عزیزمان و کشورهای همسایه به زیارت او مشرف می شوند.