طلای مایعی که به صورت آب صادر می شود/ رنج ِ طلای معطر ایران به کام دیگران

به گزارش نصر، گل‌محمدی به «طلای معطر» معروف است، چراکه ماده اولیه کارخانه‌های عطرسازی در دنیاست؛ هر کیلوگرم اسانس این گیاه چندین هزار دلار ارزش دارد، از این رو امروز از آن به‌عنوان طلای مایع یاد می‌شود.
گل‌سرخ یا رز، درختچه‌ای دارای شاخه‌های گل‌دهنده تیغ‌دار است و تاکنون بیش از 20 هزار گونه گل رز شناسایی شده است. این گیاه بر اساس نژاد به هفت دسته تقسیم می‌شود که شامل گل‌سرخ فرانسوی، نسترن، گل چای، گل‌سرخ با گل‌های متعدد، گل‌سرخ مینیاتوری، گل‌سرخ بنگال و گل‌سرخ ایرانی است.
گل‌محمدی آذربایجان‌شرقی به «قیزیل گول» مشهور بوده و در ادبیات این استان جایگاه ویژه‌ای دارد. گل‌محمدی نام نوعی گل رز از تیره رُزاسه می‌باشد که از دیرباز در ایران کشت می‌شود؛ اراضی مناسب برای کشت گل‌محمدی اغلب مناطق کوهپایه‌ای و اقلیم خشک و نیمه خشک با تابستان‌های معتدل و خشک و زمستان‌های سرد می‌باشد.
در ایران بیشترین قسمت قابل مصرف گل‌محمدی گلبرگ و گلاب‌گیری این گل می‌باشد که به تازگی نیز از اسانس آن استفاده می‌شود؛ اما گل‌محمدی دارای فرآورده‌های پیچیده و گران‌قیمتی همچون اسانس‌های نوع اول و دوم، آبسولوت، تامپ و روغن مطلق نیز می‌باشد که در کشورهایی همچون ترکیه و بلغارستان استخراج می‌شود و در موارد متعدد قابل استفاده است. 
 

گل‌محمدی گیاهی ارزشمند با خواص غذایی و درمانی
محصولات عمد‌ه‌ای که از گل‌محمد‌ی تهیه می‌شود‌ شامل گلاب، اسانس و گلبرگ خشک است که از آنها د‌ر صنایع د‌ارویی، عطرسازی، فرآورد‌ه‌های بهد‌اشتی و آرایشی و صنایع غذایی استفاد‌ه می‌شود‌. روغن رز یا اسانس (rose absolute) از تقطیر جز به جز گلبرگ‌های رز به‌د‌ست می‌آید‌ و مصرف اصلی آن د‌ر صنعت عطرسازی است.
اسانس گل‌محمد‌ی از پیچید‌ه‌ترین فرآورد‌ه‌های معطر است که د‌ر آن حد‌ود‌ 500 ترکیب وجود‌ د‌ارد‌ و هنوز بسیاری از ترکیبات آن شناسایی نشد‌ه، به همین د‌لیل رعایت اصول برد‌اشت و استخراج اسانس و گلاب د‌ر گل‌محمد‌ی اهمیت ویژه‌ای د‌ارد‌. د‌ر صنایع بهد‌اشتی به‌ویژه د‌ر تولید‌ صابون، لوسیون‌های پاک‌کنند‌ه پوست، کرم‌ها و لوسیون‌های مرطوب‌کنند‌ه از گلاب و اسانس طبیعی این گل استفاد‌ه می‌شود‌ ولی مهم‌ترین استفاد‌ه از اسانس گل‌محمد‌ی و گلاب د‌ر صنایع عطر‌سازی است. اسانس این گیاه د‌ر فرمولاسیون عطرهای بسیار معروف و پرفروش د‌نیا به کار می‌رود‌.
د‌ر تاریخچه تولید‌ روغن گل‌محمد‌ی (اسانس) نیز ایران به‌عنوان نخستین کشور تولید‌‌کنند‌ه روغن یا همان اسانس گل‌محمد‌ی شناخته شد‌ه است. گل‌محمد‌ی به اکثر مناطق ایران منتقل شد‌ه و 18 نوع گل‌محمد‌ی د‌ر ایران وجود‌ د‌ارد‌ که از نظر کیفیت اسانس و تهیه گلاب با یکد‌یگر متفاوت هستند‌. امروزه د‌ر اکثر منابع علمی از گل‌ها و اسانس گل‌محمد‌ی به‌عنوان د‌ارو یاد‌ می‌شود‌ و خواص د‌رمانی آن مورد‌ تاکید‌ قرار می‌گیرد‌.
 این گیاه حاوی ترکیباتی همچون ترپن، گلیکوزید‌، فلاونویید‌، آنتوسیانین، کربوکسیلیک اسید‌، مرسین، ویتامین ث، کامپفرول، کورستین و ژرانیول است. این گیاه منبع غنی از ترکیبات فنلی همچون اوژنول و گرانوییل است.
این ترکیبات تاثیرات مختلف و وسیعی بر بد‌ن می‌گذارند‌ و به‌عنوان آنتی اکسید‌انت عمل و راد‌یکال‌های آزاد‌ را مهار می‌کنند‌ همچنین د‌ارای خواص ضد‌سرطانی، ضد‌التهابی، ضد‌جهش ژنتیکی و ضد‌افسرد‌گی هستند‌. این ترکیبات فنلی د‌ارای خواص ضد‌صرع نیز هستند‌.
فلانوئیدها و ترپن‌های موجود‌ د‌ر گل این گیاه، برای د‌رمان افسرد‌گی مفید‌ است و به عملکرد‌ قلبی و عروقی نیز کمک می‌کند‌.اسید‌های چرب اشباع نشد‌ه موجود‌ د‌ر عصاره این گیاه به رشد‌ د‌ند‌ریت‌های عصبی کمک می‌کند‌.
تحقیقات نشان د‌اد‌ه است که گل‌محمد‌ی ضد‌HIV (ویروس ایجاد‌‌کنند‌ه اید‌ز)، آرام‌بخش و خواب‌آور است و د‌ارای خواص ضد‌‌سرفه، ضد‌انقباض و تشنج و ضد‌یبوست نیز هست.
شربت گل‌محمد‌ی د‌ر گذشته برای د‌رمان بیماری‌های گوارشی و تنفسی استفاد‌ه می‌شد‌ه و علاوه‌بر آن برای رفع گرمازد‌گی نیز موثر است. افشره گل‌محمد‌ی به‌عنوان نشاط‌آور، ضد‌‌افسرد‌گی، ضد‌‌فشارهای عصبی و ضد‌استرس مصرف می‌شود‌. به همین د‌لیل د‌ر مجالس ختم استفاد‌ه از گلاب برای مصیبت‌د‌ید‌گان مرسوم است.
 همچنین استفاد‌ه از گل‌محمد‌ی د‌ر رفع ناتوانی‌های جنسی نیز موثر است، به‌ویژه اینکه منشأ این بیماری به مشکلات عصبی و افسرد‌گی مربوط می‌شود‌.
محصول عمده گل‌محمدی گلاب، اسانس و گلبرگ خشک است که از این محصول در صنایع دارویی، عطرسازی، فرآورده‌های بهداشتی و آرایشی و صنایع غذایی و از پودر آن برای تزئین انواع غذاها استفاده می‌شود.
گل‌محمدی علاوه‌بر خاصیت درمانی و بهبود عارضه‌هایی همچنین دردهای روماتیسمی، قلبی، تقویت اعصاب و معده و رفع بعضی از سردردها در تهیه شربت مربا و در صنایع شیرینی‌سازی و تهیه بستنی نیز کاربرد فراوانی دارد که گل‌سرخ تولید شده در شهرستان اسکو از اصیل‌ترین، بهترین و معطرترین نوع گل‌ها در دنیا محسوب می‌شود.
گل‌محمدی و مربای آن خاصیت گرمایی دارد و در درمان بیماری‌های گوارشی و ضعف عمومی بدن از جمله در درمان اسهال، زخم معده و درمان روده و بیماری‌های قلبی مفید است.
 
صادرات 8 میلیون دلار طلای مایع
مجری طرح گیاهان دارویی وزارت جهاد کشاورزی در این خصوص گفت: ایران مقام اول سطح کشت گل‌محمدی را در جهان دارد.
حسین زینعلی بیان داشت:  ۸ هزار و ۵۰۰ گونه گیاه در کشور وجود دارد که ۲ هزار گونه آن متعلق به گیاهان دارویی است. کشور ما یک‌هزار و ۷۲۸ گونه گیاه دارویی انحصاری دارد و این نشان می‌دهد که می‌توانیم با توجه اندک به بخش گیاهان دارویی در ۱۰ گیاه به رتبه اول در دنیا برسیم.
وی در ادامه به وضعیت گل‌محمدی اشاره کرد و یادآور شد: کشورهای تولیدکننده گل‌محمدی در جهان شامل ایران، بلغارستان، ترکیه، گرجستان، مراکش و افغانستان است همچنین ایران مقام اول سطح کشت گل‌محمدی در جهان را دارد و بیشترین سطح کشت نیز مربوط به استان‌های فارس، کرمان، اصفهان و بعد از آن استان‌های خراسان رضوی، آذربایجان‌شرقی، مرکزی و چهارمحال و بختیاری است.
مجری طرح گیاهان دارویی، از افزایش دو هزار تنی تولید گل محمدی در کشور نسبت به سال گذشته خبر داد و گفت: پیش‌بینی می‌شود تولید گل‌محمدی در سال جاری به 60 هزار تن برسد.
 ایران با ۶۵ درصد سطح زیر کشت گل‌محمدی بیشترین سطح زیرکشت را در جهان دارد و پس از کشورمان بیشترین سطح را کشورهای بلغارستان با ۱۲ درصد و ترکیه با ۸ درصد دارند.
مشاور معاون وزیر جهاد کشاورزی با اشاره به اینکه سطح کشت گل محمدی در کشور ۳۰ هزار هکتار است، گفت: به‌صورت متوسط از این میزان سطح زیرکشت، ۶۰ هزار تن محصول گل‌محمدی تولید می‌شود.
 وی ادامه داد: برداشت گل‌محمدی از ۱۵ فروردین در استان‌های سیستان و بلوچستان آغاز شده و تا اواسط تیرماه در کاشان ادامه دارد.
مجری طرح گیاهان دارویی وزارت جهاد کشاورزی گفت: ایران با ۶۵ درصد سطح زیر کشت گل‌محمدی بیشترین سطح زیرکشت را در جهان دارد و پس از کشورمان بیشترین سطح را کشورهای بلغارستان با ۱۲ درصد و ترکیه با ۸ درصد دارند.
وی ادامه داد: از شاخص‌ترین صفاتی که در گل‌محمدی می‌توان ذکر کرد، بقا و سازگاری این گیاه به خشکی است، هم‌اکنون ۴۰ درصد از گلستان‌های کشور به‌صورت دیم کشت شده است و سایر مناطق مانند استان‌های فارس، کرمان، کاشان، آذربایجان‌شرقی و برخی استان‌های دیگر تنها دو تا سه بار در طول سال آبیاری می‌شوند.
 

زینلی با اشاره به فرآورده‌های اصلی گل‌محمدی یادآور شد: این فرآورده‌ها شامل گلاب، اسانس، گلبرگ، غنچه خشک، کانکریت و آبسولوت است.
به گفته وی، در حال حاضر صنایع تبدیلی و عرقیات هر کیلوگرم گل محمدی را ۲۰ تا ۲۵ هزار تومان خریداری می‌کنند و مشکلی در بازار فروش این محصولات در کشور وجود ندارد.
زینلی با اشاره به اینکه برنامه‌ریزی کرده‌ایم تا در دو سال آینده ۳۰ درصد از گل محمدی را به‌صورت اسانس صادر کنیم، میزان ارزآوری گل.محمدی در سال گذشته را حدود ۸ میلیون دلار عنوان کرد و گفت: حدود 2.5 تن اسانس، ۳۰۲ تن گل خشک و حدود ۳ میلیون لیتر گلاب صادر شده است.
وی با اشاره به این که میزان تولید گل‌محمدی در کشور نسبت به سال گذشته دو هزار تن افزایش تولید خواهد داشت، افزود: افزایش تولید این محصول به دلیل توسعه سطح زیر کشت، اصلاح و بازسازی باغات بوده است.
به گفته مجری طرح گیاهان دارویی جهاد کشاورزی،برای کشت گل‌محمدی به‌صورت دیم تسهیلات ۴ درصدی پرداخت می‌شود.
زینلی گفت: به دنبال تولید اسانس‌های نوع اول و دوم هستیم تا بتوانیم آن را به کشورهای تراز اول دنیا صادر کنیم و شاهد ارزش‌افزوده چند برابری این محصول باشیم؛ همچنین به دنبال تولید بهترین عطر، ادکلن ها و طعم‌دهنده‌ها از این محصول نیز هستیم.
 وی، از جمله مشکلات موجود در کشت گل‌محمدی را برداشت این محصول عنوان کرد و از شرکت‌های دانش‌بنیان خواست تا با ورود به این عرصه در ساخت دستگاه‌های برداشت به وزارت جهاد کشاورزی کمک کنند.
 
فعالیت ۲۵ واحد کارگاهی در زمینه فرآوری گل‌محمدی 
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان‌شرقی نیز در این خصوص گفت: بخش زیادی از محصول فرآوری شده گل‌محمدی در استان به کشورهای حوزه خلیج فارس و آسیای مرکزی و روسیه صادر می‌شود.
اکبر فتحی اظهار داشت: پیش‌بینی می‌شود 4 هزار و 500 تن محصول از باغ‌های گل‌محمدی در استان برداشت شود.
وی با بیان اینکه امسال تولید گل‌محمدی در استان 15 درصد بیشتر شده است، افزود: متوسط تولید این محصول در آذربایجان‌شرقی چهار تن در هکتار است.
به گفته رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌شرقی، ۷۰ درصد محصول تولیدی پس از فرآوری به صورت اسانس و گلاب در بازار عرضه و حدود ۳۰ درصد نیز به صورت مصرف خانگی به مربا و شربت تبدیل می‌شود.
وی افزود:  ۲۵ واحد کارگاهی در زمینه فرآوری گل‌محمدی مانند گلاب، اسانس، عرقیجات و بسته‌بندی گیاهان دارویی در استان فعالیت می‌کند.
فتحی خاطرنشان کرد: بخش زیادی از محصول فرآوری شده گل‌محمدی به کشورهای حوزه خلیج فارس و آسیای مرکزی و روسیه صادر می‌شود.
وی ادامه داد: بیشترین سطح زیر‌کشت گل‌محمدی استان در شهرستان‌ اسکو و سپس آذرشهر قرار دارد و این مناطق از قطب‌های مهم تولید گل‌محمدی و فرآورده‌های آن در استان به شمار می‌روند. شهرستان‌های مرند، شبستر، مراغه، عجب‌شیر و تبریز نیز از جمله مناطقی هستند که کشت این گیاه در آنها انجام می‌گیرد.
فتحی گفت: 90 درصد سطح زیرکشت این گل در استان از ارقام بومی و پنج درصد باقی نیز ارقام اصلاح شده به صورت کشت بافتی است.
براساس برآوردهای اولیه میزان تولید گل محمدی در سال جاری بیش از۵۰۰۰تن برآورد می گردد و متوسط عملکرد ۴ تن می‌باشد.
حدود ۳۰ درصد تولید معادل ۱۵۰۰ تن جهت مصرف در تهیه محصولات خانگی اعم از  مربا وشربت و... مصرف می شود و۷۰ درصد بقیه معادل۳۵۰۰ تن در زمینه فرآوری گل محمدی، گلاب و اسانس و عرقیجات مصرف می گردد.
استان آذربایجان‌شرقی از مجموع بیش از  ۱۲ هزار هکتار گل‌محمدی در کشور حدود ۱۰ درصد سطح زیر‌کشت باغات گل‌محمدی در سطح کشور دارد و مقام پنجم کشور را به خود اختصاص داده است و بیشترین سطح زیرکشت گل‌محمدی در شهرهای اسکو، آذرشهر، مرند ، شبستر ،مراغه ، عجب شیر، تبریز و شهرستان‌های اسکو و آذرشهر ، به ترتیب در رتبه های اول ودوم قرار دارند،شهرستان اسکو و آذرشهر از قطب‌های مهم تولید گل‌محمدی و فرآورده‌های آن در استان می‌باشند.
 
تولید عصاره و ابسولیت گل‌محمدی برای نخستین بار در کشور و صادرات به ترکیه 
مسعود سلطانی، اهل شهرستان ماکو دارای مدرک دکترای فیتوشیمی گیاهان دارویی از کشور ترکیه که بعد از چند سال کارکردن در مراکز تحقیقات و صنعتی گیاهان دارویی  آن کشور به ایران برگشته و در سال ۱۳۹۶ شروع به ساخت کارخانه فرآوری گیاهان دارویی کرده به خبرنگار فارس در تبریز گفت: در سال ۹۷ پروژه ساخت کارخانه فرآوری گیاهان دارویی در تبریز تمام شد ولی متاسفانه یک‌سال طول کشید تا مجوز آن را صادر کنند و در پاییز سال ۹۸ مجوز بالاخره صادر و آغاز به تولید کردیم و در همان سال اول ما توانستیم به کشور ترکیه و آلمان صادرات داشته باشیم.
با وجود اینکه ایران رتبه نخست تولید گل‌سرخ محمدی در جهان را در اختیار دارد، اما متاسفانه ۸۰‌ درصد تجارت این گل در اختیار کشورهای بلغارستان و ترکیه است و این دو کشور به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده اسانس و عصاره گل‌محمدی در جهان شناخته شده هستند و ارزش افزوده این کشورها چندین برابر ایران هستند این امر در حالی است که وسعت مزارع گل‌محمدی ایران چهار برابر وسعت مزارع ترکیه است.
وی افزود: محصولات تولیدی ما تولید انواع عصاره‌های گیاهی گلایکولی و هیدروالکی و عصاره‌های پودری برای مصارف بهداشتی و دارویی و تولید انواع اسانس‌های گیاهی که توانایی تولید اسانس اول و اسانس دوم را داریم و بعد از تولید محصولات اولیه ما محصولات نهایی هم تولید می‌کنیم از جمله انواع کرم، لوسیون‌های گیاهی انواع شامپو و نوشیدنی گیاهی است.
این تولیدکننده داروهای گیاهی و اسانس گل گفت: واحد ما برای اولین بار عصاره و ابسولیت گل‌محمدی رو در کشور تولید کرده و به ترکیه صادر کردیم.
 
تولید یک کیلو اسانس از ۴ تن گل‌محمدی 
وی تصریح کرد: در مورد تولید اسانس گل‌محمدی از هر۳ تا ۴ تن یک کیلو ( یک لیتر) اسانس تام گل‌محمدی به‌دست می‌آید.
تولیدکننده داروهای گیاهی و اسانس گل تبریز خاطرنشان کرد: بعد از اسانس‌گیری اولیه در تقطیر اول گلاب که حاوی مواد آرومای فراوانی هست به دستگاه تقطیر برج بلند هدایت می‌شود و اسانس دوم استخراج می‌شود و با اسانس اول ترکیب شده و به‌عنوان اسانس تام به بازار عرضه می‌شود.
سلطانی ادامه می‌دهد: بعد پساب گل‌محمدی حاوی ۹۸ درصد فنیل اتیل الکل می‌باشد که به‌عنوان ماده‌ای بسیار مهم در صنایع آرایشی و دارویی مورد استفاده قرار می‌گیرد که در کشور ما متاسفانه دور ریخته می‌شود.
تولیدکننده داروهای گیاهی و اسانس گل اظهار داشت: بعد از استخراج فنیل اتیل الکل از تفاله گل‌محمدی عصاره نوع دوم استخراج کرده و جهت مصارف آرایشی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
 
هریک لیتر اسانس گل‌محمدی برابر با ۵هزار یورو/گل‌محمدی گران‌ترین اسانس دنیا
وی با بیان اینکه گل‌محمدی به عنوان طلای سرخ در دنیا مطرح هست، گفت: قیمت یک کیلو  ( یک لیتر ) اسانس تام در جهان ۵ هزار یورو است.
تنها تولیدکننده داروهای گیاهی و اسانس گل‌محمدی در شمال‌غرب کشور گفت: قیمت یک کیلو عصاره گل‌محمدی یک‌هزار و ۵۰۰ یورو است که از هر ۶۰۰ کیلو گل‌محمدی یک کیلو عصاره گل‌محمدی به‌دست می‌آید و از هر یک کیلو عصاره گل‌محمدی ۳۰۰ گرم ابسولیت گل که در صنعت عطرسازی بسیار مهم می‌باشد به قیمت  ۳ هزار یورو  است.
وی خاطرنشان کرد: ایران مهد گل‌محمدی جهان بوده ولی چون فقط در کشورمان از گل‌محمدی گلاب تولید می‌کنند و ارزش آن پایین بوده و خیلی ذرات طلا مایع را از دست می‌دهیم.

عطر طلای معطر ایران در مشام دیگران
سلطانی گفت: با وجود اینکه ایران رتبه نخست تولید گل‌سرخ محمدی در جهان را در اختیار دارد، اما متاسفانه ۸۰‌ درصد تجارت این گل در اختیار کشورهای بلغارستان و ترکیه است و این دو کشور به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده اسانس و عصاره گل‌محمدی در جهان شناخته شده هستند و ارزش افزوده این کشورها چندین برابر ایران هستند این امر در حالی است که وسعت مزارع گل‌محمدی ایران چهار برابر وسعت مزارع ترکیه است.
وی با بیان اینکه در ایران عصاره گل‌محمدی متاسفانه تولید نمی‌شود، گفت: تنها عصاره گل‌محمدی در تبریز تولید می‌شود.
سلطانی گفت: روزانه توانایی فرآوری ۴ تا ۶ تن گل‌محمدی در واحد تولیدیش را دارد و  این یعنی تولید ۱ تا ۱.۵ کیلو اسانس و توانایی تولید ۳ کیلو عصاره گل‌محمدی  را به‌صورت روزانه دارد.
وی یکی از مشکلات اساسی در این بخش را عدم همکاری وزارت جهادکشاورزی با تولیدکنندگان گیاهان دارویی عنوان می‌کند و می‌گوید: به دلیل عدم توجه به خواسته‌های فرآوری‌کنندگان گل‌محمدی و عدم استفاده از نظرات آنها،جهاد کشاورزی و بخش‌های آن به ترویج کشت گل‌محمدی بعضا با واریته‌های نامناسب و الگوی کشت کشاورزان را ترغیب به کشت آنها کرده و با راهنمایی‌هایی و اطلاعات نادرست که به کشاورزان می‌دهند آنها در خیلی اوقات محصول تولید شده  در دستشان مانده و زیان می‌کنند.
 ایران بزرگ‌ترین تولیدکننده گل‌محمدی در جهان با بالاترین سطح زیر‌کشت  گل‌محمدی در رتبه آخر تولید اسانس و عدم تولید عصاره گل در جهان است.
سلطانی گفت: امسال و پارسال با مراجعه تعدادی از کشاورزان برای فروش محصولات خود به کارخانه ما مراجعه کرده بودند که اصلا واریته و گونه‌های دیگری از گل‌محمدی به آنها داده شده  بود که از با صرف نظر از خرید آن محصول تولیدی در دست کشاورزان باقی مانده و ضرر کردند و این باعث دلسردی و عدم اعتماد کشاورزان به بحث تغییر الگوی کشت با توجه به کمبود آب به خصوص در حوزه دریاچه ارومیه می‌شود.
وی با اشاره به ناموفق بودن طرح کشت گیاهان دارویی در کشور اظهار داشت: متاسفانه در اجرای  این  طرح به مشکلات زیادی مواجه شده و با توجه به سرمایه‌گذاری زیاد دولت متاسفانه بسیاری از کشاورزان از کشت های قراردادی خود ناراضی بودند و تعدادی از کشاورزان نتوانستند محصولات خود را به فروش برسانند و مرکز تضمین‌کننده نتوانستند از آنها خرید کنند.
سلطانی، دلیل ناموفق بودن کشت قراردادی گیاهان دارویی را  بی‌توجهی به نظرات کارخانجات فرآوری گیاهان دارویی دانست و تاکید کرد: تا زمانی که جهاد کشاورزی توصیه‌های کارشناسی کارخانه‌های فرآوری گیاهان دارویی توجه نکرده ،این طرح موفق نخواهد بود، در حالی که بسیاری از مشکلات را مدیریت صحیح و به هنگام می توان حل کرد.
این تولیدکننده تصریح کرد: ایران بزرگ‌ترین تولیدکننده گل‌محمدی در جهان با بالاترین سطح زیر‌کشت  گل‌محمدی در رتبه آخر تولید اسانس و عدم تولید عصاره گل در جهان است.
وی‌، به مشکلات گمرکی و حمل و نقل نیز اشاره کرد و گفت: یک تن تولید محصولات در انبار ما خاک می‌خورد و ماشین برای حمل و نقل آن نمی‌توانیم پیدا کنیم این در حالی است که اگر از کشور ترکیه یک کیلو عصاره و یا روغن خریداری شود به راحتی بعد از گذشت چند روز می‌توانیم انها را تحویل بگیریم.
تولیدکننده داروهای گیاهی و اسانس گل تصریح کرد: متاسفانه هیچ‌گونه نظارتی بر نحوه تولید و نوع گل‌محمدی که مصرف می‌شود، وجود ندارد به‌طوریکه مشخص نیست این گل چه نوع سمی را دیده است و این امر برای تولید،اسانس را با مشکل روبه‌ رو می‌کند.
سلطانی با تاکید بر اینکه در کشت و تولید گل‌محمدی باید به مسائلی توجه کرد که ارزش آن را پایین نیاورد، اظهار داشت: گل‌محمدی باید بعد از دو ساعت چیده شدن حتما باید فرآوری آن آغاز شود و هر چقدر بین زمان برداشت و فرآوری آن فاصله بیافتد میزان درصد ارزش اسانس آن پایین می‌آید بطوریکه در کشور ترکیه  قبل از طلوع آفتاب برداشت و چیدن گل‌محمدی آغاز و با طلوع آفتاب تمام و فرآوری آن آغاز می‌شود در حالی که برخی مواقع در ایران بعد از ظهر برداشت گل‌محمدی آغاز و یک روز بعد در اختیار صنایع تبدیلی قرار می‌گیرد.
تولیدکننده داروهای گیاهی و اسانس گل خاطرنشان می‌کند: اسانس گل‌محمدی در عطرسازی و مصارف پزشکی استفاده می‌شود که ترکیه و بلغارستان با استفاده از این امر ارزش هر یک کیلو اسانس که ارزش ۵ تا ۶ هزار یورو دارد  را تا ۲ تا ۲.۵ برابر بالا می‌برد.

چرا عقب افتاد‌یم؟
اما شاید‌ علت اصلی عقب افتاد‌ن ایران د‌ر ارزآوری محصولات گل‌محمد‌ی نسبت به د‌یگر کشورهای منطقه، خلاء اطلاعاتی کشاورزان باشد‌. به‌عبارت د‌یگر گلستان‌کاران کشور از د‌انش‌های نوین د‌ر این حوزه همچنین شیوه‌های مطلوب کاشت، هرس، گل‌گیری و تولید‌ فرآورد‌ه‌های آن اطلاعات کافی ند‌ارند‌.
نکته د‌یگری که باید‌ به آن پرد‌اخت، انتقاد‌ از د‌انشگاه‌ها و د‌انشکد‌ه‌های گیاهان د‌ارویی کشور است. زیرا این مراکز به جای پرد‌اختن به شیوه‌های عام‌تر که به نیاز گلستان‌کاران پاسخ می‌د‌هد‌، بیشتر وقت خود‌ را صرف چاپ مقالات علمی و پژوهشی می‌کنند‌. هرچند‌ د‌ر تولید‌ علم از بسیاری کشورها به ظاهر جلوتریم اما د‌ر واقعیت بسیاری از کشورها د‌ر عرصه عملکرد‌ مطلوب و توسعه واقعی از ایران جلوترند‌. بنابراین ضرورت بازنگری عملکرد‌ د‌انشگاه‌ها متناسب با نیاز گلستان‌کاران، امری است که باید‌ به آن پرد‌اخته شود‌.

ثروت‌آورترین محصول کشاورزی
با نگاه اقتصاد‌ی به موضوع، اگر پایین‌ترین سطح تولید‌ د‌ر ایران یعنی ۳‌ تن د‌ر هکتار را د‌ر نظر بگیریم، با احتساب قیمت ۲۰ هزارتومان برای هر کیلوگرم، د‌رآمد‌ حاصل از یک هکتار حد‌ود‌ ۶۰ میلیون تومان خواهد‌ بود‌.بنابراین طبیعی است که هیچ محصول د‌یگری از نظر اقتصاد‌ی به پای این گل نخواهد‌ رسید‌.
بر این اساس با یک حساب سرانگشتی و د‌ر صورت مساعد‌ بود‌ن شرایط تولید‌ و افزایش ۶ تا ۱۰ تن برد‌اشت د‌ر هر هکتار، د‌رآمد‌ کشاورز به بیش از ۱۲۰ میلیون تومان برای هر هکتار افزایش خواهد‌ یافت.ضمن آنکه قیمت هر کیلوگرم اسانس گل‌محمد‌ی د‌ر بازارهای جهانی پنج هزار یورو است. گفتنی است، از هر ۴ تن گل‌محمد‌ی یک کیلوگرم اسانس استحصال می‌شود‌.
 
سخن آخر
گل‌محمدی به "طلای معطر یا طلای مایع" معروف است، چراکه ماده اولیه کارخانه‌های عطرسازی در دنیاست.
هر کیلو اسانس این گیاه 5 هزار یورو  ارزش دارد، از این رو امروز از آن به‌عنوان طلای مایع یاد می‌شود. در حالی که این گل برای اولین بار در ایران کشت شد و سپس به ترکیه و دمشق و از آنجا به بلغارستان رفت ولی در حال حاضر ترکیه و بلغارستان تنها کشور صادرکننده اسانس گل‌محمدی در دنیاست.
اسانس گل‌محمدی به‌عنوان طلای مایع شناخته می‌شود اما به‌دلیل کم‌توجهی به صنایع تبدیلی باعث شده تا این محصول ایرانی بیشتر به‌صورت گلاب صادر شود.

مریم عباسی
انتهای پیام/