به گزارش نصر، از معروفترین و معتبر ترین محلات ۲۴ گانه تبریز است با مردمی توانگر و ثروتمند، انسان های وارسته و جوانمردان بنام، به طوری که نام محله اهراب در میان مردم تبریز همواره با نیکی و نیکمردی معروف و مشهور می باشد و مردانی از این محله برخاسته اند که بیشتر در جرگه نیکوکاران و نامداران روزگار خود بوده اند.
اهراب از محلات جنوب شهر تبریز است.
از شمال به محله ویجویه (ورجی) و میارمیار و قراآغاج، از جنوب و از شرق به محله لیلاوا و از جنوب به محله گازران (گزران) محدود است.
مرکز آن میدان مسجد نجف بیک نایب امام خمینی (ره)، آراچورکچې خانا ( نانوایی میانه) و چشمه باشی (سرچشمه) است.
خیابان خیام از جنوب به شمال این محله را دو بخش کرده، بخش غربی آن خیابان قطران (باغات وزیرآباد و شاووا) (شاه آباد) و بخش شرقی محله اهراب محله « بارناوا = بارون آواک » هستند.
محله اهراب هشت مسجد دارد که معروفترین آنها مسجد نجف بیک نایب (امام خمینی) (ره )، مسجد ملا علی اکبر، مسجد ملاحسین، مسجد میانه هستند.
آبشخور این محله در قدیم قنات «خوجا میجان (خواجه مرجان) » و « خامت خان ( خان محمد خان ) »، بوده است.
نادر میرزای قاجار این محله را بر زنی از محله چرنداب نوشته است.
محله اهراب دو گورستان معروف داشت. یکی گورستان گجیل از سال ۱۳۰۴ شمسی در زمانی که امیرلشکر عبداله خان طهماسبی فرمانده لشکر شمال غرب آذربایجان و استاندار از طرف رضاخان، که این گورستان قدیمی به باغ گلستان و گردشگاه عمومی تبدیل شد و دیگری گورستان شاووا (شاه آباد) بود که به پارک « آنا » تبدیل شد.
نام و لغت گجیل در برهان قاطع به فتح اول «گ» بر وزن رجيل به معنای محله و گورستانی در تبریز آمده است.
سالخوردگان این محله از اجداد خود سینه به سینه روایت کرده اند که مساحت گورستان گجیل ۶۰ خروار زمین بوده و ساکنان محلات ورجی، کوچه باغ، اهراب و میارمیار از این گورستان استفاده می کردند.
نام اهراب:
در تبریز محلات چندی وجود دارند که پسوند «باغ» در نام آنها قید شده است مانند کوچه باغ، باغمیشه، باغشمال، قراآغاج، تپه لی باغ، وزیر باغی و ... همین طور محلاتی نیز وجود دارند که در پسوند نام کلمه «آب» به کار رفته است مانند چرنداب، سیلاب، سرخاب، گر آب ( گرو ) و اهراب که نام تاریخی این محلات نشانگر وجود یک طبیعت بسیار زنده و زیبا و بی نظیر در روزگاران کهن بوده است و اسامی محلاتی دارای پسوند باغ و آب، شکوه و عظمت طبیعت زیبا و شاداب تبریز در گذشته ها را می رساند.
نام اهراب از دو بخش « اهر + آب » تشکیل یافته است.
«اهر» در لغت به معنای درخت زبان گنجشک و سخت چوب آمده است.
بدین ترتیب می توان نظر داد که «اهر» یعنی درختان و درخت زبان گنجشک (قوش دیلی) که در کنار آب باشند یا زمین و منطقه ای که سراسر آن پوشیده از درخت زبان گنجشک باشد.
با توجه به چند موضوع و مسئله، درستی نام محله اهراب را می توان حدس زد:
١- شواهد و قرائنی نشان میدهد روزگاری که سراسر جنوب تبریز پوشیده از بیشه زار و جنگل بود طبیعتا محله اهراب و مناطق محدوده آن نیز پوشیده از درختان انبوه بوده است در مورد جنگل و بیشه بودن ارتفاعات جنوب تبریز در (یانیق داغ = یانیخ داغ) می توان به نوشته جهانگردانی که از تبریز دیدن نموده اند اشاره کرد.
در این رابطه راولین سون "جهانگرد معروف انگلیسی درباره جنگلی بودن تبریز چنین می نویسد: ( .... باغ ها و میوه خانه هایی که در حاشیه سردرود در کوهپایه ها قرار دارند بسیار پهناور است اما با این همه، وسعت و روزبھی کنونی تبریز فقط پرتو ضعیفی از رونق و غنای پیشین این ناحیه است، زیرا روزگاری حومه شهر تبریز تا این مکان که امتداد می یافت پوشیده از جنگل و بیشه بود و تمیز مرز بین یک دهکده از دهکده مجاور امکان نداشت.
راولین سون که در سال ۱۸۳۴ میلادی (۱۲۱۳ شمسی) ۱۷۲ سال پیش در تبریز بوده، در نوشته های خود سراسر جنوب تبریز را جنگل و بیشه دیده است.
تعدادی از جهانگردان اروپایی نیز در خاطرات خود این مطالب را نوشته اند که وقتی از گردنه صوفیان، شهر تبریز را از دور تماشا کردیم دو واحد ساختمان بلند را دیدیم به رنگ زرد آجری بسیار باشکوه که ارک علیشاه و مسجد کبود بودند و در انبوهی از سبزینه ها و درختان که سراسر کوه های جنوب و حومه تبریز را پوشانیده بود به زیبایی تمام به چشم می خورد.
۲- در شرح حال فضل الله نعیمی نوشته شده است که هواداران او را از محلات چرنداب و سرخاب و اهراب و ویجویه (ورجی) به سوی کوی یانیق داغ که پوشیده از درخت و جنگل بود رانده و فراری دادند، آنگاه به دستور جهانشاه تمام منطقه جنگلی جنوب شهر را آتش زده و هواداران نعیمی و دختر وی را که رهبری فرقه حروفیه را به عهده داشت زنده زنده در آتش سوزاندند بنابراین حدس و گمان، چنین نتیجه حاصل می شود که سراسر جنوب تبریز از جمله اهراب و حومه آن پوشیده از جنگل انبوهی بود.
۳- به گواهی اکثر مورخان، شهر تبریز دارای صدها قنات و کاریز و چشمه و جویبار و آبهای روان بود و حمدالله مستوفی می نویسد در تبریز در حدود نهصد کاریز وجود داشته است. و به طور حتم و یقین علت و سبب به وجود آمدن و بنیاد شهر تبریز در چند هزار سال پیش در این قسمت از آذربایجان و در یک جلگه رسوبی حاصلخیز همگی در اثر وجود منابع متعدد آب به اشکال مختلف بوده و دسترسی به منابع آب سبب احداث باغات سرسبز و حاصلخیز بوده است.
۴- حاصلخیزی خاک محله اهراب و توابع آن یعنی منطقه گزران و باغات وزیرآباد و شاووا باغ و باغ امامی و باغ طباطبایی و... همه از عوامل عمده رونق این محله بوده و تا ۵۰ سال پیش یعنی در زمانی که این همه باغات حاصلخیز و آباد و پربرکت به یغما نرفته و این چنین نابود و ویران نشده بودند.
محله اهراب و گزران از زیباترین، خوش آب و هواترین و معتبرترین محلات تبریز بوده و اکنون نیز همان اهمیت و اعتبار تاریخی و اجتماعی خود را حفظ کرده است.
انتهای پیام/