اصول تغذیه مطلوب گیاهی جهت بهبود وضعیت فضای سبز شهری تبریز

در محیط های شهری گسترش سیستم ریشه ای درختان به موازات رشد قسمت هوایی صورت نمی گیرد.و اغلب به دلیل محدودیت ها و مسایل خاک در دسترس گیاه رشد ریشه ها محدود می شود وجود شرایط بد بستر و استفاده از خاکهای فقیر در فضای سبز باعت مشکلات تغذیه گیاهی  در درختان فضای سبز تبریز  شده است.
بدلیل اینکه امکان تعویض بستر در مورد این درختان وجود ندارد به کارگیری روشهای کود دهی مناسب بهبود شرایط فیزیکی خاک و رفع محدویت های خاک منطقه ریشه حائز اهمیت می باشد.عارضه کلروز بر روی درختانی مانند چنار، اقاقيا و درختچه های زینتی به وفور مشاهده میشود.
یکی از عمده ترین مشکلات و محدودیت های خاک فضای سبز شهرفشردگی و تراکم خاک و عدم تهویه مناسب می باشد. در اغلب مناطق جرم مخصوص ظاهری بالا می باشد. این موضوع در رفیوژها شکل جدی تری به خود گرفته است. تراکم خاک در لایه های زیرین نفوذ آب و هوا را در خاک با مشکل مواجه کرده و توسعه ریشه را در خاک محدود می کند و همچنین باعث تجمع آب در سطح خاک میشود. تجمع آب در سطح و داخل پروفیل باعث ایجاد شرایط بی هوازی و گلی شدن خاک خواهد شد.. وجود سخت لایه های رسی مشکل دیگری است که سبب عدم نفوذ آب به اعماق پایین تر و ایجاد شرایط ماندابی و نهایتا باعث خفگی ریشه ها می گردد. محدودیت عمق خاک در رفیوژ اغلب خیابان ها به وضوح دیده میشود.
این نتایج نشان می دهد چالکود نقش مهمی در افزایش حجم آب نفوذ یافته به خاک داشته است. به طوری که در منطفه پارک ایل گلی مقدار نفوذ آب پس از یک ساعت در تیمار چالکود تقریبا بیش از سه برابر شاهد و در منطفه باغعباس میرزا در حدود هشت برابر شاهد بوده است.تيمارچالکود به دلیل داشتن مواد آلی و شن می تواند در افزایش نفوذ آب به خاک خصوصا در مورد خاکهای دستی مناطق شهری که در اغلب موارد رسی هستند و قابلیت نفوذ کمی دارند، نقش مهمی داشته باشد. وجود چاله علاوه بر افزایش نفوذ مقدار آب، عمق نفوذ آب در خاک را نیز افزایش می دهد. افزایش حجم آب در دسترس برای درختان فضای سبز که به تناوب آبیاری آنها توجه زیادی نمی شود، بسیار مهم است.
همچنین از آنجا که درختان فضای سبز معمولا همراه با پوشش چمن سطحی آبیاری می شوند، آب با مقدار و زمان کافی در اختیار درختان قرار داده نمی شود که این مسئله در درازمدت می تواند کاهش رشد و توسعه درختان را به همراه داشته باشد. در چنین شرایطی وجود چالکود می تواند به نفوذ سریع آب به منطقه ریشه درخت و در نتیجه ذخیره رطوبت کافی در این ناحیه و تأمین آب مورد نیاز آن کمک نماید. نفوذ سریع آب در چالکودها، در محل رفیوژ خیابان ها، همچنین تا حد زیادی می تواند از جاری شدن آب اضافی از رفیوژها به سطح خیابان و ایجاد مسائل ترافیکی جلوگیری می کند.
چالکود علاوه بر فراهم نمودن شرایط رطوبتی مناسب در اطراف سیستم ریشه درخت، از طریق تأمین رطوبت به عنوان یک سیستم خنک کننده، نقش مهمی را در کاهش دمای محوطه ریشه ها ایفا می نماید که نقش بسزایی در کاهش تنش آبی در درختان چالکودی نسبت به درختان شاهد در اوج گرما و کم آبی اواخر تیرماه دارد. تیمارهای چالکود توانسته در بهبود وضعیت تغذیه ای و رشد سرشاخه درختان نارون و اقاقیا تأثیر مطلوبی داشته است. تیمارهای ورمی کمپوست دامی، کمپوست کود دامی، ورمی کمپوست شهری و کمپوست شهری به ترتیب، بیشترین تأثیر را بر افزایش مقدار عناصر کم مصرف و افزایش رشد سرشاخه داشته اند. تأثیر چالکود بر افزایش تراکم ریشه درختانی که ریشه سطحی تری دارند مانند اقاقيا و نارون، بیش از درختانی مانند چنار است که ریشه دهی عمیق دارند.
این روند به دلیل آن است که با توجه به منطقه حفر چالکود ریشه های سطحی بیشتر در معرض این تیمارها قرار می گیرند. چالکود باعث افزایش نفوذپذیری خاک نسبت به آب و هوا شده است. افزایش حجم و عمق آب نفوذ یافته به خاک، در مورد درختان فضای سبز که پوششی از چمن روی خاک آنها وجود دارد و به تناوب آبیاری نیز توجه خاصی نمی - شود، می تواند دارای اهمیت بسزایی باشد. در برخی از نقاط فضای سبز نمی توانیم از محلول پاشی یا چالکود استفاده نماییم. به عنوان مثال شرایط خاک در ایجاد کلروز در گیاهان تاثیر بسیار زیادی دارد.
اگر خاک آهکی باشد و PH خاک بالا باشد و همچنین وضعیت تهویه نامناسب باشد شرایط برای تشدید کمبود آهن در گیاه و بروز آن را فراهم می کند، به عبارت دیگر درخت به شدت رو به زردی و کلروز می‌رود. در این شرایط نامناسب اگر کود به خاک داده شود، جذب مواد غذایی از طریق ریشه موثر نخواهد بود، لذا به همین دلیل توصیه می‌شود که روش تزریق کود مایع به داخل تنه درخت را به کار بریم.
ابتدا درخت بيمار توسط کارشناسان ذیربط مورد شناسايي قرار مي گيرد، برای انجام روش تزریق، به کمک مته برقی چند سوراخ به عمق 5 سانتی‌متر و به قطر نیم سانتی‌متر در اطراف تنه درخت ایجاد کرده تا به محل آوندها برسد. معمولاً سوراخ‌ها به طور مایل ایجاد می‌شوند تا کود مایع اضافه شده خارج نشود.
سپس مواد شيميايي لازم به کمک پمپ يا وسايل مخصوص در حجم با غلظت مناسب از پيش تعيين شده به داخل سوراخ منتقل مي شود. سوراخ های روی تنه درخت با توجه به نوع درخت و شدت رشد آن در حدود يک سال ترميم خواهد شد. اولين شرط تزريق تنه اين است که درخت مورد نظر قابليت ترميم را داشته باشد.

احمد بایبوردی، عضوهیات علمی دانشگاه
انتهای پیام/