آشنایی با گیاهان آپارتمانی (29)/
معرفی گیاه کالانکوئه و روش نگهداری از آن
نصر: کالانکوئه،ساکولنتی محبوب از خانواده گلنازیان و گیاهی همیشه سبز است که گلهای زیبایی دارد و بومی مناطق گرمسیری ماداگاسکار است.
این گیاه در رنگهای مختلفی وجود دارد، اغلب آنها رنگهای زندهای مانند زرد، صورتی، ارغوانی، نارنجی و قرمز دارند.
در زمستان معمولا گونههای سفید این گیاه بیشتر یافت میشوند. برگهای این گیاه با اندازه بزرگ و رنگ سبزشان نیز بسیار چشمگیر هستند.
این گیاه معمولا در اندازههای 10 الی 15 سانتی فروخته میشود و میتواند تا حدود سی سانت رشد کند. اگر در آب دادن به گیاهان تنبل هستید یا فراموش میکنید این گیاه برای شما مناسب است.
شاید قبلا یکی از آنها را دیده باشید اما هیچوقت برای خود نخریدید. ما میخواهیم شما را تشویق به خریدن این گیاه زیبا کنیم، گیاهی که مانند کاکتوس و ساکولنت ها، نگهداری از آن کار سختی نیست و در اغلب روزهای سال گل میدهد.
اگر قصد خرید کاکتوس را دارید، فروشگاه آنلاین گل و گیاه گُل سِتان شرایطی را مهیا کرده تا بتوانید براحتی این گیاهان زیبا را کمتر سه ساعت در محل خود دریافت کنید.
در ادامه با گُل سِتان همراه باشید تا روش نگهداری کالانکوئه را بدانید.
نام: کالانکوئه
خانواده: گلنازیان
بومی: ماداگاسکار، جنوب آفریقا
نام علمی: Kalanchoe blossfeldiana
فهرست مطالب این مقاله:
روش نگهداری گیاه کالانکوئه
مشکلات کالانکوئه
علت زرد شدن برگهای کالانکوئه چیست؟
چرا برگهای کالانکوئه قهوهای میشوند؟
علل اصلی ریزش برگهای کالانکوئه چیست؟
کالانکوئه سفید
روش نگهداری گیاه کالانکوئه
نگهداری از کالانکوئه دردسر زیادی ندارد اما به هر حال نکاتی وجود دارد که باید رعایت شود.
نور
گیاه کالانکوئه نیاز به نوری روشن و طبیعی دارد. محلی با نور متوسط یا زیاد برای این گیاه ایدهآل است به شرطی که بیش از حد در معرض نور مستقیم خورشید نباشد. نور مستقیم شدید و طولانی مدت خورشید میتواند باعث سوختن این گیاه شود.
این گیاه را میتوان در بیرون از خانه نیز نگهداری کرد اما باید مراقب آفتاب شدید بعد از ظهر بود. اگر در منطقهای با آفتاب سوزان زندگی میکنید بهتر است این گیاه را برای طولانی مدت در نور مستقیم خورشید قرار ندهید.
از سوی دیگر اگر کالانکوئه نور کمی دریافت کند نمیتواند گلهایش را شکوفا کند و برگهای این گیاه مچاله میشود. اگر نمیتوانید نور کافی را برای این گیاه فراهم کنید بهتر است گیاهی را بخرید که گلهایش از قبل شکوفا شده باشد.
آبدهی
این گیاه یک ساکولنت است و برگها و ساقههای گوشتیای دارد که میتواند آب را در خود ذخیره کند به همین خاطر به آب زیادی نیاز ندارد و نباید این گیاه را بیش از حد خیس کرد.
کالانکوئه زمانی به آب نیاز دارد که خاک آن خشک شده باشد و بعد از آب دادن باید اضافی آن به خوبی تخلیه شود.
در حالت عادی این گیاه هر دو هفته یک بار به آب نیاز دارد. البته این زمان ممکن است بنا بر میزان دما، نور یا سایز گلدان تغییر کند و شما باید آنرا تشخیص دهید.
گلدان گیاه شما باید سوراخهای زهکشی داشته باشد و پلاستیک یا فویلی اطراف آن نباشد تا بتواند آب را تخلیه کند وگرنه باید منتظر پوسیدن ریشههای گیاه باشید.
دما
دمای معمول اتاق برای این گیاه خوب است. مانند هر گیاه دیگر، کالانکوئه نیز هرچقدر گرمای بیشتری دریافت کند گلهایش زودتر شکوفا میشود و البته عمر گلهایش کمتر میشود.
این گیاه میتواند تغییرات دمایی را تحمل کند اما بهترین حالت این است که همیشه در دمای معمول اتاق نگهداری شود.
دمای ایده آل برای این گیاه چیزی بین 13 الی 29 درجه سانتی گراد است.
این گیاه نمیتواند هوای خیلی سرد یا یخبندان را تحمل کند و بهتر است در فصول سرد از پنجره دور بماند تا باد سرد به این گیاه آسیب نزند.
کوددهی
در ادامه روش نگهداری گیاه کالانکوئه به کوددهی گیاه میپردازیم:
این گیاه به کود نیاز ندارد ولی میتوانید در بهار سطح خاک را با کمی کمپوست بپوشانید تا گیاه مواد مغذی لازم را دریافت کند.
اگر حس میکنید کالانکوئه شما به کود نیاز دارد بهتر است اینکار را در بهار یا تابستان و با یک کود متعادل و محلول در آب انجام دهید.
هیچگاه در پاییز یا زمستان به گیاه کود ندهید زیرا گیاه در این فصل در حال استراحت است.
همچنین مراقب کوددهی بیش از حد باشید این کار نه تنها کمکی به گیاه نمیکند بلکه باعث تشکیل نمک در خاک میشود و به ریشهها آسیب میزند و روی برگهای گیاه لکههای قهوهای پدیدار میشود.
خاک
میتوان برای این گیاه از ترکیب برابر خاک کاکتوس و خاک گلدان استفاده کرد. اضافه کردن کمی کمپوست به این خاک نیز کار خوبی است و به گیاه کمک میکند.
ترکیبی از پوده و پرلیت نیز برای زهکشی این خاک بسیار مناسب است.
آفات
کالانکوئه چندان مورد توجه آفات نیست اما میتواند توسط شته یا شپشک آردی تهدید شود.
بهتر است در اولین مشاهده این آفات بر روی گیاه خود آنها را با آب و پارچهای تمیز از روی گیاه پاک کنید.
سمی بودن
این گیاه برای سگ و گربه سمی محسوب میشود. جویدن یا بلعیدن کالانکوئه میتواند باعث ایجاد استفراغ یا اسهال در حیوان شود و در برخی موارد نادر باعث به هم ریختن ریتم ضربان قلب حیوان خواهد شد.
مطلب مرتبط : معرفی 10 کاکتوس مقاوم که در خانه میتوانید پرورش دهید
هرس کردن
این گیاه را میتوان برای رشد بهتر یا مرتب شدن ظاهرش هرس کرد.
گلها یا ساقههای مرده را باید از این گیاه جدا کرد تا باعث از دست رفتن انرژی گیاه نشود.
همچنین با جدا کردن گلهای مرده از این گیاه آن را تشویق میکنیم که دوباره گل بدهد.
هرس کردن ساقههای بسیار بلند این گیاه کمک میکند تا از افتادگی و شلختگی آن جلوگیری شود.
تکثیر
تکثیر کالانکوئه
در ادامه روش نگهداری گیاه کالانکوئه باید بگوییم که کالانکوئه را میتوان از طریق بذر، پاگیاه یا قلمه زدن ساقه تکثیر کرد.
تکثیر این گیاه از طریق بذر کاری غیر معمول است اما تکثیر گیاه از طریق پاگیاه یا قلمه زدن بسیار ساده است.
قلمه زدن یا پاگیاه
بهترین فصل برای تکثیر کالانکوئه بهار یا تابستان است. در این فصول گیاه هیچ گلی ندارد و تمام انرژیاش را صرف آمادهسازی خود میکند.
● ساقهای که برای تکثیر انتخاب میکنید باید بالغ و سالم باشد و هیچ گلی روی آن نباشد و به اندازهای بلند باشد که حداقل دو برگ روی آن وجود داشته باشد. با یک قیچی یا چاقوی تیز و تمیز کمی بالاتر از گره برگ یا ساقه را ببرید.
● اگر قرار است پاگیاه را برای تکثیر انتخاب کنید دقت کنید که دقیقا محل اتصال گیاه کوچک به گیاه مادر را انتخاب کنید و حداقل روی آن چند برگ وجود داشته باشد.
● ساقه بریده شده را در محلی قرار دهید تا در محل برش آن حالتی شبیه به پینه بستن ایجاد شود. این پینه باعث میشود تا ساقه بریده شده از بیماری یا پوسیدگی در امان بماند.
این مرحله ممکن است بین یک تا سه روز طول بکشد و بستگی به ضخامت ساقه بریده شده دارد. بعد از تشکیل پینه بر روی ساقه میتوانید آن را در یک هورمون ریشه قرار دهید که البته کاری اختیاری است.
● برای گیاه جوان خود خاکی آماده کنید که زهکشی خوبی داشته باشد و به راحتی خشک شود.
قرار نیست خاک این گیاه بیش از حد خیس بماند زیرا باعث پوسیدن آن میشود.
اگر گلدان شما به اندازه کافی بزرگ است میتوانید چند گیاه را کنار هم بکارید اما یادتان نرود که این کالانکوئههای جوان روزی بزرگتر میشوند و به فضای کافی برای رشد نیاز دارند. اکنون ساقهها را به آرامی و به صورت ایستاده در خاک قرار دهید و جای آن را محکم کنید.
● رطوبت به قلمههای جوان کمک میکند پس میتوانید با کمک یک پلاستیک تمیز گلدان را بپوشانید و رطوبت لازم را فراهم کنید و بر روی پلاستیک چند سوراخ ایجاد کنید تا هوای کافی در جریان باشد. گلدان را بهتر است در نزدیکی یک پنجره جنوبی قرار دهید زیرا بهترین نور برای ساکولنتها از این پنجره تامین میشود. اجازه ندهید نور به صورت مستقیم به کالانکوئه برسد زیرا باعث سوختن آن میشود.
● هر زمان که احساس کردید خاک کاملا خشک است آن را توسط اسپری یا کمی آب نمناک کنید. پس از مدتی که متوجه ریشه دادن ساقهها یا رشد آن شدید میتوانید تولد کالانکوئه جدید خود را جشن بگیرید و آن را مانند یک گیاه بالغ نگهداری کنید.
گلدهی
گلدهی
گلهای این گیاه یکی از دلایلی است آن را تا این حد محبوب کرده است.
این گیاه غالبا در فصلی گل میدهد که روزهای کوتاه و شبهای بلند داشته باشد یعنی بین پاییز تا بهار.
کالانکوئه گیاهی نوردورگی است، یعنی این گیاه میتواند طول مدت زمان روز یا شب را تشخیص دهد و طبق آن فصل رشد خود را تنظیم کند. این گیاه به 12 الی 14 ساعت تاریکی کامل نیاز دارد تا بتواند دوباره گل بدهد.
اگر شما این گیاه را در داخل خانه نگه میدارید پس حتما این گیاه، تاریکی دلخواه خودش را دریافت نمیکند. بهتر است پس از پایان نور روز، این گیاه را برای حداقل 12 ساعت در کمد یا اتاقی کاملا تاریک قرار دهید. این کار را برای 6 الی 8 هفته ادامه دهید. در طول این دوره آبدهی را متوقف کنید و زمانی که اولین نشانههای رشد شکوفهها بر روی گیاه را دیدید میتوانید دوباره گیاه را به شرایط نگهداری قبلی برگردانید.
مشکلات گیاه کالانکوئه
پس از شرح روش نگهداری گیاه کالانکوئه در مورد مشکلات و راه حل آنها توضیحاتی میدهیم:
هر گیاهی ممکن است دچار بیماری یا مشکلاتی شود که باعث آسیب به گیاه یا حتی مرگ آن شود، کالانکوئه نیز از این قاعده مستثنی نیست. برگهای زرد شده، پژمردگی، قارچ یا رشد عجیب و غریب نشانههایی هستند که میگوید گیاه شما بیمار است.
در ادامه مشکلات و بیماریهایی را بیان میکنیم که ممکن است در نگهداری از کالانکوئه پیش بیاید و با شناخت نشانههای میتوانید گیاه خود را درمان کنید.
مشکلات دما
این گیاه به شدت نسبت به سرما حساس است. دمای بسیار پایین ممکن است باعث شود گلها یا برگهای این گیاه نرم و آسیب دیده شود. البته دمای بسیار بالا نیز باعث پژمردگی برگها خواهد شد.
بهترین بازه دما برای نگهداری کالانکوئه چیزی بین 13 الی 26 درجه است. این گیاه حتی اگر در مدت کوتاهی در دمای 5 درجه باشد میتواند باعث مرگ آن شود.
مشکلات اتیلن
این گیاه به شدت نسبت به گاز اتیلن حساس است.
این گاز چیست؟ همان چیزی که در سیگار، اگزوز ماشینها و بعضی میوهها پیدا میشود.
این گاز باعث میشود تا گلهای کالانکوئه بمیرد یا نتواند شکوفا شود همچنین اتیلن باعث میشود تا برگهای این گیاه زرد شود و بریزد.
مشکلات نور
کالانکوئه به شدت نور دوست است نور ناکافی میتواند برگها را زشت کند.
گیاه کالانکوئه خود را در محیطی نورگیر و با نور غیر مستقیم قرار دهید. در صورتی که این گیاه نور مستقیم زیادی دریافت کند برگهایش میسوزد.
مشکلات آبدهی
آب دادن زیاد به این گیاه میتواند به آن آسیب بزند. هیچگاه آب را مستقیما به برگها ندهید زیرا باعث ایجاد قارچ یا باکتری میشود.
کالانکوئه زمانی به آب نیاز دارد که خاک آن خشک شده باشد و آب دادن باید تا حدی باشد که خاک مرطوب شود و اضافی آن خارج شود.
مشکلات ریشه
پوسیدگی ریشه یکی از مشکلات ریشه است که دلیل آن آب دادن زیاد یا خشک نشدن کافی خاک به دلیل زهکشی نامناسب است.
پیتیوم و گیاهکش بیماریهایی است که با آب دادن زیاد در طولانی مدت، گیاه را مبتلا میکنند. زهکشی مناسب خاک و آب دهی به اندازه میتواند باعث جلوگیری از این مشکل شود.
کمبود روی
از نشانههای کمبود روی در کالانکوئه زرد شدن رگبرگهای گیاه و پیچ خوردگی برگها است.
کمبود روی مخصوصا در کالانکوئه باعث میشود که گیاه، ساقهای صاف با برگهای زیاد تولید کند. برای جلوگیری از کمبود روی در گیاه باید pH خاک را حدود 6 الای 6.5 نگه داشت و یا ترکیبی مساوی از پوده و پرلیت را به خاک اضافه کرد.
علت زرد شدن برگهای کالانکوئه چیست؟
• آبیاری غلط
اغلب دارندگان کالانکوئه، فراموش میکنند که کالانکوئه یک ساکولنت است.
آبیاری مکرر، زیاد و از بالا سبب آسیب رسیدن به این گیاه میشود. اگرچه آن در اغلب اوقات میتواند این شرایط را تحمل کند، اما بهتر است این چنین با آن رفتار نکنید. کالانکوئه ترجیح میدهد در اغلب اوقات خشکی را تجربه کند. خاکش باید بین هر بار آبیاری به خوبی خشک شود.
• پوسیدگی ریشه
پوسیدگی ریشه زمانی رخ میدهد که کالانکوئه در آب غوطه ور باشد. قرار گرفتن در خاک کاملا خیس در اثر آبیاری بیش از حد یا عدم زه کشی صحیح خاک، اصلیترین دلایل پوسیده شدن ریشه هستند.
اگر گیاه برای مدت طولانی تحت استرس خیسی قرار بگیرد، قارچهای مضری مانند پیتیوم و گیاه کش ظاهر شده و سلامت گیاه را تحت تاثیر قرار خواهند داد. عوارض متفاوت است، مانند زرد شدن و پژمردگی برگها یا مرگ گیاه.
اگر مشکل گیاه آبیاری بیش از حد و پوسیدگی ریشه بود، باید آن را از گلدان خارج کنید. به آرامی خاکهای چسبیده به توپ ریشه را پاک کرده و سعی کنید آسیبی به آن وارد نکنید.
حال باید به سراغ تمام بخشهای ریشه بروید. آیا بخشی تغییر رنگ داده است؟ یا بخشی بوی نامطبوعی دارد؟ تمام قسمتهای غیرطبیعی را به کمک یک قیچی تیز ببرید، تا ریشه فقط دارای قسمتهای سالم باشد. حال آن را در خاکی جدید با زه کشی مناسب بکارید.
پیشگیری، بهترین اقدام است. پس بهتر است قبل از وقوع پوسیدگی، روند آبیاری را اصلاح کرده، گیاه را در خاکی با زه کشی عالی بکارید و گیاه را از بالا آبیاری نکنید.
• کمبود روی
کالانکوئه مستعد کمبود روی است، بخصوص اگر در خاکی با مقادیر بالای فسفر کاشته شود.
علائم این کمبود، زرد شدن برگها در میانه رگهها، پژمردگی و یا پیچ خوردن آنهاست. ناکافی بودن میزان زینک میتواند سبب صاف و بلند شدن بیش از حد برگها در کالانکوئه شود، اتفاقی که به آن “شیفتگی” میگوییم. برای کاهش ریسک این اتفاق، ph خاک او را بین 6 الی 6.5 حفظ کرده و از مقادیر برابر زغال سنگ و پرلیت در خاک استفاده کنید.
• حشرات موذی
بعضی از انواع حشرات میتوانند سبب زرد شدن برگهای این گیاه شوند. برای مثال، شپشک آردی از برگهای این گیاه تغذیه میکند. این حشره ظریف، طولی بین 2 الی 16 سانتی متر داشته و به شکل قطعات ریز پارچه به نظر میرسد.
آنها میتوانند به زرد شدن و حتی ریزش برگهای کالانکوئه منجر شوند. شپشک آردی با استفاده از دهان سوراخ کننده خود، بافت داخلی برگ را سوراخ کرده و از آن طریق شیره درونی را میمکد، و بدین شکل گیاه را تضعیف میکند.
چرا برگهای کالانکوئه قهوهای میشوند؟
با اینکه کالانکوئه به مراقبت ویژهای نیاز ندارد، اما گاهی ممکن است دچار بیماری شود. ظهور لکههای قهوهای رنگ بر روی برگها، یکی از این مشکلات به شمار میآید. این لکههای قهوهای را باید در دو دسته بررسی کنیم:
لکههای زرد-قهوهای متغیر تا قهوهای تیره
لکههای قرمز-قهوهای.
لکههای گروه اول در اثر یک شرایط فیزیکی خاص به نام ادم رخ میدهد. اما گروه دوم، در اثر وجود آفتی به نام شپشک نرم تن قهوهای ظاهر میشوند.
آسیب ادم خفیف بوده و محدود به همان ناحیه است، اما شپشک نرم تن قهوهای در صورت عدم درمان به موقع، حتی میتواند گیاه را به سمت نابودی ببرد.
• لکههای ناشی از اِدم
ادم به علت آبیاری بیش از حد یا کوددهی بسیار کم ایجاد میشود. در این مشکل، بعضی از سلولهای گیاه، آب زیادی جذب کرده، میترکند و به این ترتیب از بین میروند.
لکههای ناشی از ادم ظرا تا زمانی که با ناخن نخراشید، از بین نمیروند. آنها غالبا در سطح زیرین برگ ایجاد شده و تا زمانی که آنجا را چک نکنید، متوجه حظورشان نخواهید شد. اما نگران نباشید، ادم نمیتواند گیاه را بکشد.
درمان ادم:
برای مقابله با ادم، بهتر است کالانکوئه را از رطوبت و خیسی دور نگه دارید. اگر آن را در گلدان کاشتهاید، گیاه را به مکان خشکتری برده و آبیاری را دقیقا در سطح خاک انجام دهید. حفظ کردن کالانکوئه کاشته شده در باغچه از رطوبت هوا، غیرممکن است؛ اما فراموش نکنید: لکه ادم خطرناک نیست، فقط زشت است! اگر فکر میکنید کمبود منابع مغذی مشکل گیاه شماست، در اطراف ریشه، یک کود گرانوله 10-16-10 بریزید. برای هر 30 سانتی مربع، یک قاشق غذاخوری از کود کافی است. دستور العمل را از روی بخش توضیحات نوشته شده بر روی جلد چک کنید. هر کودی شیوه مخصوصی برای مصرف دارد.
• شپشک نرم تن قهوهای
بعضی از لکههای قهوهای رنگ ایجاد شده بر کالانکوئه، ممکن است در اثر این آفت ایجاد شده باشد. این حشرات حدودا نیم سانتی متر بوده، بیضی شکل هستند و در رنگ قرمز تیره-قهوهای یافت میشوند. اگر به لکه ضربه زدید و حرکت کرد، آن حشره است.
این حشره از شیره موجود در برگها تغذیه کرده و مایعی لزج به نام عسلک تولید میکند.
عسلک، شیرین و کشسان است و سطح برگها را میپوشاند. این پوشش ایجاد شده، محیط را برای رشد کپکها و قارچها فراهم کرده و بدین شکل گیاه را به دردسر میاندازد. در واقع، این اصلیترین آسیب شپشک نرم تن قهوهای برای گیاه است.
کنترل شپشک نرم تن قهوهای:
این حشره را میتوانید از طریق برداشتن و شستن از سطح گیاه حذف کنید.
برای شستن، طبق این دستور عمل کنید:
نصف قاشق غذاخوری صابون مایع را در یک لیتر آب کرده، یک دستمال نرم را به آن آغشته کنید. سپس با دقت و ملایمت، برگهای بیمار را شست و شو دهید. اگر برگی بیش از حد دارای این آفات بود، توصیه میکنیم آن را از گیاه جدا کنید.
اگر این روش کارساز نبود، یک دوم الی یک و یک چهارم قاشق چای خوری از آفت کش بیفنترین (bifenthrin) را در حدود 4 لیتر آب حل کرده و در آب پاش اسپریای مخصوص باغبانی بریزید. با این محلول، تمام برگهای کالانکوئه را به خوبی اسپری کنید. فراموش نکنید که قبل از استفاده از این ماده شیمایی، شلوار بلند، پیراهن آستین بلند، کفش ضخیم، جوراب و دستکش ضخیم بپوشید. مواظب باشید سایر گیاهان را آغشته نکرده و محل حضور زنبورها را با آن آلوده نکنید.
علل اصلی ریزش برگهای کالانکوئه چیست؟
همه ما دوست داریم همواره کالانکوئه خود را با برگهایی سبز و زیبا ببینیم. اما ریزش، اتفاقی ناخوشایند است که ممکن است گریبانگیر گیاه ما نیز بشود. این اتفاق، معمولا به دلایل زیر رخ میدهد:
• خم شدن تنه
اگر نور خورشید به مقدار کافی به گیاه نرسد، آن به سمت منبع نور متمایل میشود. این خم شدگی، گاهی منجر به ریزش برگها خواهد شد. در این شرایط، برگهای بخش پایینی تنه اصلی، شروع به زرد شدن کرده و پس از مدتی میریزند.
• پس از پایان گلدهی
پس از به اتمام رسیدن روند گلدهی، ممکن است رشد گیاه به کلی متوقف شده و برگهای خود را از دست بدهد. ظهور این علائم، یعنی انرژی گیاه به پایان رسیده است. گیاه باید سریعا به خاکی غنی منتقل شده یا کود مناسب دریافت کند.
• سرد شدن هوا
با رسیدن فصل سرما، دستگاههای گرمایشی نیز در منازل برپا میشوند. اگر گیاه در نزدیکی منبع گرما قرار بگیرد، دچار ریزش برگها خواهد شد. معمولا کالانکوئه را در لبه پنجره قرار میدهیم، جایی که اغلب در بالای شوفاژ و بخاری واقع شده است. در چنین فضایی، هوا بسیار خشک است. جز در مواقع خاص، بهتر است با فرا رسیدن پاییز گیاه را به مکانی با دمای کمتر ببرید. بهترین دما برای کالانکوئه در فصل زمستان، 13 الی 15 درجه سانتی گراد است. در این حالت، این گیاه زیبا با سرما تطبیق یافته و ریزش برگها به حداقل خواهد رسید. نکته مثبت پاییز و زمستان این است که رطوبت هوا دیگر بالا نیست، وگرنه باید همواره نگران کپک و سفیدک میبودید!
در مجموع در این مطلب سعی کردیم، از روش نگهداری گیاه کالانکوئه اطلاعات لازم را در اختیار شما گذاشته باشیم؛ اما چنانچه در حین خواندن، سوالی درباره کالانکوئه به ذهنتان رسیده است اما پاسخ آن را نیافتهاید یا نیاز به مشاوره گیاه دارید، از طریق بخش نظرات زیر همین مطلب سوالات خود را با کارشناسان گُلسِتان درمیان بگذارید تا در اسرع وقت به آن پاسخ دهند.
نصر