خطیب تبریزی؛ زبان شناس برجسته تبریزی

آذربایجان تا اواسط قرن ۱۱ تحت سلطه اعراب بود. بعد از سقوط کامل اعراب در دوره های حکومت سومین خلیفه عباسی علم شعر و صنعت مجددا رواج پیدا کرد. در شهرها، دانشگاه ها، مدرسه ها، دانشکده ها، کتابخانه های شخصی و عمومی و رصدخانه ها دایر گردید. در میان مردم به خصوص طبقة متمول علاقه به تحصیل علم و صنعت بار دیگر رو به فعالیت گذاشت.
«یحیی ابن على خطیب تبریزی » در سال ۱۰۳۰ میلادی در شهر تبریز دیده به جهان گشود. از دوران کوچکی او هیچ گونه اطلاعی در دست نیست. تمام مورخین احوال و گذران حیات او را بعد از آمدن او به شهر مرالنومان سوریه شرح داده اند. خطیب تبریزی رنج این راه دور و دراز را بی خود تحمل نکرد و بي خود به مرالنومان نیامده بود.
پروفسور محموداوف یکی از معلمين خطیب تبریزی بود که در سال ۱۰۵۷ پس از وفاتش، خطيب به جای او اولین و بزرگترین شخصیت علمی بود و بعد از او بیشتر در تبریز نماند و هوس ملاقات و مباحثات با علمای بزرگ او را دوباره به سوریه کشانید. خطيب در این سفر از دانشمندان نامی عرب ابن برهان، على ترقی ابن داهان، سلیم راضی درس علوم و الهيات فرا گرفت. خطیب تبریزی در سال 1064 به دمشق رفت و در آن جا باب آشنایی و دوستی را با مورخ نامی خطیب بغدادی (۱۰۷۱-۱۰۰۲) گشود.
خطیب تبریزی در سال ۱۰۸۳- ۱۰۸۲ میلادی در میان علمای عرب اولین بار به «سقت ازند» اولین سنگ فندک تأليف معلم خود ابوالعلاء مری شرح می نویسد. او نه فقط یک دوست صمیمی و معلم ارزنده ای برای خطیب شده بود، بلکه از نظر دارا بودن مال، حامی بزرگی برای خطيب به شمار می رفت و به او کمک های مادی می نمود.
خطیب تبریزی از روز افتتاح تا آخر عمرش قریب چهل سال متوالی در این دانشگاه به تدریس تاریخ و زبان فارسی و عربی مشغول بود و مدیریت کتابخانه مدرسه نیز با او بوده است.
در مراسم تشييع و دفن خطیب تبریزی مردم بغداد شرکت داشتند و او را در قبرستان « باب آبراز » بغداد به خاک سپردند.
انتهای پیام/