گزارش نصر/
چالش سیاست های جدید حریم خصوصی «واتس اپ» در دنیای مجازی/ چرا باید نگران امنیت داده‌های شخصی باشیم؟
نصر: پیام‌رسان واتسآپ در جدیدترین به‌روزرسانی خود اعلام کرده است که دیتاهای کاربرانش را با سایر اپلیکیشن‌های زیرمجموعه فیس‌بوک به اشتراک خواهد گذاشت.
به گزارش نصر، این در مورد کاربران کشورهای عضو اتحادیه اروپا صدق نمی‌کند اما کاربران آسیایی واتس اپ تا ۲۰ بهمن فرصت دارند یا شرایط جدید را بپذیرند یا از واتسآپ خارج شوند. این تصمیم واکنش‌های منفی زیادی در پی داشت و بسیاری پیش از ۸ فوریه حساب کاربری واتسآپ خود را حذف و به سایر پیام‌رسان‌ها مثل تلگرام و سیگنال کوچ کرده‌اند، چرا که اعتقاد دارند فیس‌بوک سابقه خوبی در زمینه حفاطت از داده‌ی کاربرانش ندارد و قابل اعتماد نیست.
پیام‌رسان واتسآپ در سال ۲۰۰۹ توسط بریان آکتون و جان کوم ایجاد شد تا بستری آنلاین و رایگان برای ارسال پیام و داده‌های مختلف باشد. شرکت فیس‌بوک در سال ۲۰۱۴ پیام‌رسان واتسآپ را به مبلغ ۱۹ میلیارد دلار از بنیان‌گذاران آن خریداری کرد و به زیرمجموعه خود افزود و در همان سال رمزگذاری سراسری را به واتسآپ افزوده شد که تاثیر زیادی در جذب مخاطبان جدید داشت.
پس از کش و قوس‌های فراوان، در ژانویه ۲۰۱۶ اعلام شد که این پیام‌رسان همیشه رایگان باقی خواهند ماند، اما این ارزانی، بهای گرانی داشت چرا که در مقابل واتسآپ در مقابل خدمات رایگان خود داده‌های مختلف کاربران را ذخیره می‌کند. برخی از داده‌هایی که واتساپ از یک کاربر جمع‌آوری می‌کند شامل این موارد می‌شود: شماره موبایل، شماره موبایل فهرست مخاطبان گوشی، نام پروفایل‌ها، تصویر پروفایل‌ها، پیغام استاتوس به همراه زمان آخرین باری که کاربر آنلاین بوده است، آدرس IP کاربر، شارژ گوشی، قدرت آنتن‌دهی موبایل، اطلاعات مرورگر، اپراتور گوشی، ISP، زبان و منطقه زمانی.
حال فیس‌بوک می‌خواهد داده‌های این پیام‌رسان را با دیگر زیرمجموعه‌هایش مثل اینستاگرام به اشتراک بگذارد تا با دسترسی به داده‌های بیشتر و جزئی‌تر از هر کاربر، خدمات خود یعنی یافتن هدف تبلیغاتی مناسب‌تر را آسان نماید و همچنین در استفاده از امکانات سخت‌افزاری یعنی سرورهایش صرفه‌جویی نماید.
اعلام این تصمیم واکنش‌های منفی زیادی در پی داشت و خیلی از کاربران با حذف واتسآپ به سایر پیام رسان‌ها مثل سیگنال و تلگرام کوچ کرده‌اند. تلگرام ۲۵ میلیون کاربر جدید گرفت و مرز نیم میلیارد مخاطب را رد کرد. سرورهای سیگنال هم به دلیل ترافیک بالای ورود کاربر جدید مختل شدند. اما چرا مردم به فیس بوک اعتماد ندارند و نمی‌خواهند دسترسی بیشتری به داده‌های خود، به این شرکت بدهند؟
رسوایی‌های شبکه‌ی اجتماعی فیس‌بوک
داده‌ها تار و پود عصر جدید ارتباطات هستند که ما در آن زندگی می‌کنیم. هر روز داده‌های زیادی از شیوه زندگی ما در شبکه جهانی وب و شبکه‌های اجتماعی تولید و ذخیره می‌شوند. از مختصات مکانی که در آن رفت‌وآمد می‌کنیم، پیچ کدام سلبریتی را دنبال می‌کنیم، چه گرایش سیاسی داریم و حتی چه نوع غذاهایی دوست داریم. شبکه‌های اجتماعی این داده‌های ارزشمند را تحلیل می‌کنند تا مناسب‌ترین محتوا و تبلیغات را برای هر فرد نشان بدهند، اما آیا پیدا کردن بهترین مخاطب تبلیغاتی تنها هدف این سازمان‌هاست؟
فیس‌بوک پیشگام شبکه‌های اجتماعی محسوب می‌شود و تاکنون ۱.۶۹ میلیارد مخاطب از سراسر جهان دارد. این شبکه اجتماعی بیشترین داده را از هر کاربر خود دریافت و ذخیره و تحلیل می‌کند، اما بر خلاف قوانین حفاظت از حریم شخصی مخاطبانش، بارها داده‌ها و اطلاعات کاربرانش را در اختیار ارگان‌های مختلف قرار داده است. فیس‌بوک در ۲۷ اوت سال ۲۰۱۳ تایید کرد که اطلاعات کاربرانش را به خواست دولت‌های مختلف در اختیارشان می‌گذاشته است. در این اعلامیه اشاره شد که بیشتر از ۷۴ کشور دنیا درخواست دسترسی به اطلاعات کاربران فیس‌بوک شده‌اند و بیشتر از نصف این درخواست‌ها از جانب ایالات متحده آمریکا بوده است.
اما بزرگترین رسوایی فیس‌بوک که در مارس ۲۰۱۸ آشکار شد. موسسه کمبریج آنتالیکا بدون اجازه از اطلاعات ۸۷ میلیون کاربر فیس‌بوک بر افکار رای‌دهندگان آمریکایی به نفع دونالد ترامپ بوده است سواستفاده نمود و شرکت فیس‌بوک با وجود اطلاع از این جریان هیچ اقدام خاصی برای حفاظت از کاربرانش انجام نداد. در پی آشکار شدن این حقیقت مارک زاکربرگ به مجلس سنا آمریکا احضار شد و در دو روز جلسه استیضاح اشتباهات و کوتاهی خود را پذیرفت اما روسیه را مقصر اصلی خواند.
چرا باید نگران امنیت داده‌های شخصی باشیم؟
زمانی که موضوع حفاظت از داده‌های شخصی به میان می‌آید، عده‌ای گارد می‌گیرند که اطلاعات خاصی ندارند که نگران دیده شدن آن توسط دولت‌ها و شرکت‌ها باشند و ترجیح می‌دهند در مقابل استفاده از امکانات رایگان حریم خصوصی خود را قربانی کنند. برخی هم اینترنت آزاد را ابزار و فضای امن تروریست‌ها توصیف می‌کنند و موافق نظارت نهادهای امنیتی بر این ابزارها هستند، اما حقیقت این است که دغدغه شرکت‌ها و دولت‌ها از ذخیره‌سازی و تحلیل داده‌های شخصی مردم، تنها مسائل امنیتی نیست بلکه هدف اصلی استفاده از این داده‌ها برای کنترل و شکل‌دهی به جامعه دلخواهشان است. استفاده از تبلیغات هدفمند در شبکه‌های اجتماعی در کمپین‌های سیاسی تنها محدود به انتخابات ۲۰۱۶ آمریکا نبوده و رفراندوم برگزیت انگلستان را هم تحت تاثیر قرار داده است. تاثیر شبکه‌های اجتماعی را در تظاهرات و کودتاهای سال‌های اخیر مثل حمله به کنگره آمریکا در ۲۰۲۱ هم نمی‌توان انکار کرد. شبکه‌های اجتماعی با محدود کردن دید مخاطبانشان تنها به موضوعات مورد علاقه انسان‌ها را متعصب بار آورده و جامعه‌ها را به سوی افراط و تفریط سوق می‌دهند. اگر این روند بخواهد ادامه پیدا کند دیگر مفاهیمی به نام اراده آزاد و دموکراسی وجود نخواهند داشت.
پاسخ واتساپ به نگرانی‌های ایجاد شده
واتسآپ به پیامدهای تصمیم خود واکنش نشان داد. در ۱۲ ژانویه، آدام موسری، مدیر فیس‌بوک و رئیس اینستاگرام در توئیتی گفت: «اطلاعات غلط زیادی» در مورد به روز رسانی خدمات واتسآپ وجود آمده است. به روز رسانی سیاست به هیچ وجه بر حریم خصوصی پیام‌های شما با دوستان یا خانواده‌تان ندارد.
در اعلامیه جدید واتساپ آمده است که نه واتسآپ و نه فیس‌بوک نمی‌توانند پیام‌های خصوصی شما را بخوانند یا تماس‌های شما را بشنوند. آدرس‌های به اشتراک گذاشته را ببینید یا اینکه با چه کسانی در ارتباط هستید را ردگیری نمی‌کنند و در پایان هر مخاطب می‌توانند داده‌هایی که از خود در سرورهای واتساپ ذخیره شده را دانلود و مشاهده کند.
دو راهی حریم خصوصی یا خدمات رایگان
موج جدیدی که پس از تصمیم جدید واتسآپ در مخالفت با آن ایجاد شده نشان می‌دهد که مردم نسبت به خطرات شبکه‌های اجتماعی آگاه شده‌اند و می‌خواهند کنترل خود نسبت زندگیشان را پس بگیرند. اما حقیقت این است که ایجاد و نگهداری ساختارهای شبکه‌های اجتماعی به ویژه از نظر سخت‌افزاری بسیار پرهزینه است و یا باید هزینه‌های استفاده از این امکانات جدید را یا به صورت نقدی پرداخت یا خطر دزدی داده‌ها و اطلاعات را توسط گروه‌های ذی‌نفوذ به جان خرید. پیام‌رسان‌های جایگزین و رایگان دیگر مثل تلگرام یا سیگنال نیز از این قاعده مستثنی نیستند، هر چند که هنوز هیچ گزارشی از سواستفاده از داده کاربران یا همکاری با نظام‌های سیاسی در پرونده خود نداشته باشند.
بحران شبکه‌های اجتماعی چالش اصلی عصر ماست و هنوز که هنوز است راه حل همه‌جانبه‌ای برای استفاده سالم، ارزان و امن از این امکانات، در عین حال سودآور برای کمپانی‌های تک ارائه نشده است، اما تا پیدا شدن راه حل بهتر است نسبت به شرایط و خطرات آگاه بوده و با چشم باز با این پدیده عصر جدید رو به رو بشویم.
گزارش از فرناز اسراری
انتهای پیام/
نصر