به گزارش نصر، کوی قره باغلیلار ( قره باغی ها ) در تبریز یکی از معروف ترین کوی ها می باشد که در خیابان شهید بهشتی (منصور) امروز واقع شده است.
به طوری که از نام این محله پیداست، محل سکونت چندین خانواده پر اولاد و پرجمعیت و معروفی است که اجداد آنها از قره باغ قفقاز ( جمهوری آذربایجان ) پس از شکست ارتش ایران از ارتش روسیه و امضای عهدنامه شوم و ننگین ترکمانچای در سال ۱۲۴۳ هجری قمری ۱۸۲۸ میلادی به تبریز کوچ کرده و در منطقه فعلی خیابان بهشتی بین کوی گوموش قیه، میرزارضا دالانی و بالاحامام ساکن شدند.
گویند این قسمت از تبریز، باغ بزرگی بود که جمعیت چندانی نداشت و با استقرار خانواده قره باغی ها، این محله به نام خانواده مزبور نامگذاری و معروف شد.
در مورد مهاجرت قره باغی ها به تبریز، ارتشبد عباس قره باغی آخرین رئیس ستاد کل ارتش شاه مخلوع در خاطرات خود می نویسد:... اجداد ما در حدود ۱۷۵ سال پیش از قره باغ قفقاز آذربایجان به تبریز کوچ کردند.
آنان به علت عشق و علاقه به وطن، بعد از جنگ ایران و روس در سال ۱۳۰۷ شمسی یا ۱۲۴۳ هجری قمری و شکست ایرانیان و اشغال قفقاز توسط روسها از قره باغ به آذربایجان ایران کوچ کرده و در تبریز و در کوچه ای که به نام قره باغیها معروف است سکنی گزیدند.
در کتاب "اعترافات ژنرال " به نقل از ارتشبد عباس قره باغی آمده است: من در سال ۱۲۹۷ شمسی، در همین خانه از خانه های کوچه قره باغی ها دیده به جهان گشودم. پدرم کریم قره باغی که به تجارت اشتغال داشت مدتی نماینده تجار ایرانی در حل اختلاف معاملات خارجی آنها بود. وی در سال ۱۳۰۸ درگذشت.
از اقوام و دودمان ارتشبد قره باغی که ۱۷۵ سال پیش به تبریز آمده و در این کوی ساکن شدند می توان از حاج کریم، حاج اسکندر، حاج محرم و حاج علی اصغر قره باغی نام برد که همگی صاحب ثروت و مکنت و قدرت شده و در تبریز این کوی و محله را به وجود آوردند.
خانواده قره باغی برای اینکه در میان مردم پایگاه مطمئن و عبادتگاهی داشته باشند مسجد آبرومند بزرگی به نام مسجد قره باغی ها ساختند که امروزه از مساجد معروف تبریز است و در کنار آن گرمابه ای به نام خان حامامی (حمام خان) احداث نمودند تا یک محله اعیان نشین جلوه کند.
بخش شمالی محله قره باغی ها، دالان میرزارضا است که وی شخص قدرتمند و صاحب نفوذی بود و از ملاکین و اعیان شهر تبریز محسوب می شد و به امور دینی و مذهبی و رتق و فتق امور نیز می پرداخت.
در شرق کوی قره باغی ها کوی گوموش قیه (دمشقیه) است که بعد خیابان مه پیکر نامگذاری کردند و اکنون به نام دانشجوی شهید « غلامی » نامگذاری شده است . در وسط راه این کوی ، مسجد آدی گوزل قرار دارد که به کوی بالا حمام و کوی سالار ( محله مرحوم باقرخان سالار ملی ) منتهی می شود.
در وسط کوی قره باغی ها، دربند و کوچه ای است به نام در بند میر علی اکبر که نزدیک به ۸۵ سال پیش، پدر بزرگوار حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در این کوچه و دربند در حیاطی بزرگ و آباد سکونت داشته و هر روز صبح و عصر در مسجد قره باغی ها امام جماعت بود و بعد از وی مرحوم آیت الله اشراقی در این کوی ساکن شده و مدتها امام جماعت مسجد بود.
در سال ۱۳۰۴ شمسی که به دستور رضاشاه اداره سجل و احوال و ثبت احوال تأسیس شد و مقرر شد همه شناسنامه دریافت کرده و برای خود نام خانوادگی انتخاب کنند، چون تعدادی از افراد خانواده قره باغی ها به تجارت و داد و ستد قالی گوراوان از حومه شهرستان هریس اشتغال داشتند به نام « گوراوانچی » معروف شدند که از تجار و بازرگانان خوشنام و معروف قالی و فرش آذربایجان هستند.
مرحوم علی اکبر گوراوانچی که خود از دبیران مجرب زبان و ادبیات فارسی بود ضمن بیان خاطرات خود می گفت که وقتی خردسال بودم ( ۷۰ سال پیش ) زمانی که می خواستند در کوی قره باغی ها دبستان و مدرسه به امر وزارت فرهنگ بسازند، بچه ها این شعر ترکی را که از بزرگترها یاد گرفته بودند چنین می خواندند:
امر اولوب شهرده اون یدی دبستان اولاجاق
قیز اولا، اوغلان اولا، هامیسی شاپقا قویاجاق
یعنی امر شده که در شهر ۱۷ دبستان ساخته خواهد شد و چه دختر باشد چه پسر، همه به سرشان کلاه لبه دار ( شاپو/ شاپقا: کلاه لبه دار ) خواهند گذاشت که از آن ۱۷ دبستان، دو مدرسه در کوی قره باغی ها و خیابان بهشتی دایر شد.
در شرق محله قره باغی ها که راهی به سوی چای کنار و گوموش قیه دارد کویی است معروف به میر چوپان که مسجدی به همین نام نیز در آنجا وجود دارد.
"میر چوپان" از افراد صاحب نفوذ و مورد احترام مردم محل بوده و دسته جات عزاداری به نام دسته میر چوپان یادگاری از این - شخص محترم بوده و هست که در ماههای محرم و ایام سوگواری، مراسم باشکوه و باجلالی را در عزاداری حضرت امام حسین علیه السلام برگزار می کنند.
انتهای پیام/