بالاتر از سیاهی رنگی نیست/ رتبه اول آذربایجان شرقی در میزان خودکشی

به گزارش نصر، الف. ت، نوجوانی 18 ساله، که در آستانه ورود به دنیای جوانی است؛ اما تا چند وقت پیش تمایلی به تجربه دنیای جوانی اش نداشت و می خواست برای همیشه به زندگی خود پایان دهد. ولی الان که از خودکشی نجات پیدا کرده است، سخنانش حال و هوای دیگری دارد و بوی دیگری می دهد؛ طوریکه الان علاوه بر دنیای جوانی، خواهان تجربه دنیای پیری نیز هست و برای خودش عمری طولانی آرزو می کند.
این جوان، در گفتگو با خبرنگار نصر، مشکلات خانوادگی اش را علت اقدام به خودکشی خود دانست و گفت: هیچ کدام از اعضای خانواده ام، نه پدر و مادرم و نه برادرم، مرا درک نمی کنند، با من صمیمی نیستند و همیشه در خانه احساس ناراحتی دارم. من هم دیگر از دست خانواده ام و از این دنیا خسته شده بودم و می خواستم خودم را برای همیشه خلاص کنم.
وی ادامه داد: وقتی بعد از اقدام به خودکشی، در بیمارستان چشمانم را باز کردم و دیدم هنوز زنده ام، احساس غیرقابل وصفی داشتم که حتی با کلمات هم نمی توانم آن را بیان کنم. در آن لحظه هزار با خداوند را شکر کردم که هنوز زنده ام و نمرده ام و الان هم از این که می خواستم خودم را بکشم، به شدت پشیمان هستم.
این نوجوان که سال سوم دبیرستان است، افزود: می خواهم درسم را تا آخر ادامه دهم و برای خودم مقام و منسبی داشته باشم.
 
رتبه اول آذربایجان شرقی در میزان خودکشی
گزارش نصر حاکی از آن است که طبق گفته دکتر علی صفائی فرد، رییس پزشکی قانونی آذربایجان شرقی، متاسفانه این استان رتبه اول را در میزان خودکشی در کشور دارد و همچنین بررسی آمار اقدام به خودکشی و خودکشی منجر به فوت در استان نشان می دهد که میزان خودکشی در 8 سال منتهی به سال 1398 یک روند صعودی داشته است؛ به طوری که از 106 نفر در هر صد هزار نفر در سال 1390 به 171 نفر در هر صد هزار نفر رسیده است.
این گزارش می افزاید؛ در واقع یک و نیم درصد از کل افرادی که به دلائل مختلف فوت می کنند، مستقیماً در اثر خودکشی است، اگر مرگ های ناشی از مصرف مواد مخدر، مشروبات الکلی، رانندگی های پرخطر، عدم رسیدگی به موقع به مشکلات پزشکی (مشکلات قلبی، مشکلات گوارشی) به دلیل نبود انگیزه زندگی سالم و موثر و مفید و... برای خلاص شدن از زندگی  و پیش انداختن مرگ خود را نیز در نظر بگیریم، این رقم به دو برابر افزایش می یابد و به عبارتی چنین افرادی خودکشی خاموش دارند.
حتی طبق گفته "سرهنگ محسن محمودی" رییس پلیس فتا آذربایجان شرقی، برخی نرم افزارهای غلط مانند "نهنگ آبی" وجود دارد که خودکشی را در میان افراد خصوصا نوجوانان ترویج می کند و با تاثیری که بر افراد می گذارد، باعث می شود که فرد خود را از بالای ساختمان یا پل به پایین پرت کند.
 
هر سه ثانیه یک اقدام خودکشی
دکتر وهاب اصل رحیمی، مدیر گروه سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد مرکز بهداشت آذربایجان شرقی، در گفتگو با خبرنگار نصر، خودکشی را یک رویداد چندعاملی خواند و گفت: عوامل متعددی در بروز خودکشی نقش دارند که از میان آن ها می توان به عوامل روانی و زیستی اشاره کرد؛ که شامل عوامل بیولوژیک (ژنهای مرتبط با تولید و جذب سروتونین)، جسمی (ابتلا به سرطان‌ها و بیماری های صعب العلاج و اپیدمی ها) و فرآیندهای روانشناختی که در تمام طول عمر فرد شکل می گیرند، هستند.
وی با اشاره به اینکه در جهان هر 3 ثانیه یک نفر اقدام به خودکشی می‌کند، اظهار داشت: در هر 40 ثانیه هم یک نفر در سراسر دنیا جان خود را در اثر خودکشی  از دست می دهد و بالاترین میزان اقدام به خودکشی در گروه سنی 15 تا 24 سال است.
اصل رحیمی ادامه داد: شیوع اقدام به خودکشی در جنس مونث و به خصوص در سنین نوجوانی بسیار بالاست، که این می تواند با شیوع بیشتر افسردگی در آنها ارتباط داشته باشد.
 
اقدام به خودکشی در زنان سه برابر مردان
مدیر گروه سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد مرکز بهداشت آذربایجان شرقی، میزان اقدام به خودکشی در زنان را سه برابر مردان دانست و خاطرنشان کرد: در مقابل میزان خودکشی منجر به فوت در مردان سه برابر زنان است. چرا که عمدتا مردان از روش های مهلک تر و خشن تری برای خودکشی استفاده می کنند و استفاده از روش های توأم با خشونت بیشتر و مهلک توسط مردان، خود یک زمینه زیستی مرتبط با تستوسترون دارد.
وی به علل اقدام به خودکشی در زنان اشاره کرد و اذعان داشت: بررسی علل اقدام به خودکشی در زنان نشان می دهد که ازدواج های تحمیلی، ناسازگاری های زناشویی، خشونت خانگی، اختلافات خانوادگی، عدم تامین نیازهای زندگی، مشکلات فرزندپروری، بالا بودن اختلالات اضطرابی و افسردگی، برخی از عوامل مهم و موثری هستند، که موجب بالا بودن اقدام به خودکشی در زنان می شود.
اصل رحیمی میزان اقدام به خودکشی را در جمعیت شهری بسیار بالا دانست و تصریح کرد: نسبت اقدام به خودکشی در جمعیت شهر و روستا، 80 به 20 است. بررسی وضعیت تاهل و تجرد در اقدام کنندگان به خودکشی نیز نشان می دهد، که اقدام به خودکشی در افراد متاهل 58 درصد و در افراد مجرد بیش از 37 درصد بوده است.
این مقام مسئول در مرکز بهداشت استان، در خصوص اقدامات لازم برای پیشگیری از خودکشی در استان اظهار داشت: در این رابطه دبیرخانه پیشگیری و مدیریت خودکشی با تصویب مسئولان ذیربط استانداری و تشکیلات قضایی استان از سال 1395 در مرکز بهداشت استان با حضور نمایندگان محترم ادارات و سازمان های ذیربط (استانداری، دادگستری، بهزیستی، پزشکی قانونی، نیروی انتظامی و دانشگاه علوم پزشکی) تشکیل گردیده و در زمینه احصاء و تحلیل آمارها و اطلاعات حوزه خودکشی اقدام و نتیجه را به مدیران ارشد استان ارسال می نماید.
وی افزود: مضاف براین از سال 1397 اقدام به تهیه و تدوین سند استانی پیشگیری و مدیریت خودکشی نموده است که انشاالله از مهرماه سالجاری در صورت تصویب نهایی کارگروه ذیربط استانداری، جهت اجرا به سازمان ها و ادارات ذیربط ابلاغ می گردد.
 
شوخی هایی که جدی می شوند
سپیده هریزچی، عضو هیئت علمی گروه روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تبریز، با اشاره به اینکه خودکشی هم به صورت "تکانشی" و هم "با برنامه ریزی قبلی" است، به خبرنگار نصر گفت: در خودکشی هایی که به صورت تکانشی اتفاق می افتند، به فرد شوک وارد می شود و شدت شوک به حدی است که فرد در آن لحظه تصمیم به خودکشی می گیرد.
وی ادامه داد: اما در خودکشی هایی که با برنامه ریزی قبلی اتفاق می افتند، فرد به مرور زمان به جایی می رسد که از همه قطع امید می شود و چیزی هم برای از دست دادن ندارد؛ طوری که از زندگی خود هیچ لذتی نمی برد.
هریزچی افزود: عدم لذت این افراد به حدی است که حتی علایق و باورهایشان نیز برایشان هیچ مفهومی ندارد، و به مرحله ای می رسند که نسبت به همه چیز، حتی آخرت و جهنم هم بی تفاوت می شوند، البته گاهی وقت ها می بینیم افراد به صورت نمایشی اقدام به خودزنی و خودکشی می کنند که منجر به مرگ آنان می شود.
 
تمام افرادی که اقدام به خودکشی کرده اند تا لحظه آخر دو دل بوده اند
عضو هیئت علمی گروه روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تبریز، به وجود آمدن افکار مرگ در فرد را اولین مرحله برای خودکشی دانست و خاطرنشان کرد: به جز خودکشی های تکانشی، در خودکشی هایی که با برنامه ریزی قبلی اتفاق می افتند، اول افکار مرگ و نگرانی در مورد مرگ، ذهن فرد را اشغال می کند و بعد از آن آرزوی مرگ به سراغ این افراد می آید، اما به صورت غیرفعال. مثلا می گویند: ای کاش ماشین به من بزند و بمیرم.
وی ادامه داد: در مرحله بعد افکار گذرای خودکشی به سراغ فرد می آید، اما موانع و دلبستگی هایی مانند فرزندان یا خانواده مانع از انجام خودکشی می شود. ولی رفته رفته افکار خودکشی در ذهن فرد به حدی غالب می شود، که دلبستگی ها و باورهای فرد نیز در مقابل این افکار غالب شکست می خورند.
هریزچی با بیان اینکه تمام افرادی که اقدام به خودکشی کرده اند تا لحظه آخر دو دل بوده اند، اذعان داشت: 80 درصد افرادی که خودکشی کرده اند، یک هفته الی 10 روز آخر، به بهانه های دیگر مانند سردرد، نداشتن حال و... به دکتر مراجعه کرده اند و منتظر هستند یک نفر سر صحبت را با این افراد باز کند تا بتوانند درد و دل کنند و منصرف شوند.
وی نقش اطرافیان و خانواده های این افراد را بسیار مهم دانست و خاطرنشان کرد: وقتی از اطرافیان فردی که قصد خودکشی دارد متوجه حالت وی شود، می تواند ضمن ابراز همدلی و هم دردی با فرد، با گوش دادن به درد و دل هایش، وی را از این اقدام منصرف کند.
این عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تبریز ضمن تاکید بر ارتقای بهداشت روانی جامعه، اظهار داشت: بیش از 95 درصد افرادی که با برنامه ریزی قبلی اقدام به خودکشی می کنند، نوعی مشکل روانی دارند.
 
مشکلات اقتصادی جامعه دلیل اصلی خودکشی
وی مشکلات اقتصادی جامعه را دلیل اصلی اقدام به خودکشی به خصوص در مردان دانست و اذعان داشت: وقتی درصد کثیری از جوانان بیکار باشند، وقتی نیازهای اولیه شان از جمله خوراک و پوشاک و مسکن و... برآورده نشود، وقتی میزان امید به زندگی در جامعه پایین باشد، بدیهی است که بر روحیه افراد و از دست دادن لذت وی از زندگی تاثیر بسزایی بگذارد.
هریزچی بالا بودن مهارت زندگی جوانان را یک امر بسیار مهم در پیشگیری از خودکشی دانست و تصریج کرد: متاسفانه مهارت های زندگی جوانان ما بسیار پایین است و اکثریت جوانان ما مهارت خانوادگی و مهارت ارتباط با دیگران را ندارند و همین امر باعث بروز مشکلات خانوادگی متعددی در آنان می شود.
وی مهارت آموزی کودکان از دوران مهدکودک را بسیار مهم دانست و خاطرنشان کرد: در این بین نقش آموزش و پرورش و خانواده ها بسیار مهم است و باید از همان دوران مهدکودک رفتار قاطعانه، مهارت حل مسئله و مهارت ارتباط آموزی به صورت کارگاهی به کودکان آموزش داده شود؛ و آموزش ها به صورت تک بعدی نباشند.
گزارش نصر حاکی است که متاسفانه بررسی و تطبیق میانگین اقدام به خودکشی منجر به فوت در استان ( 7.06 در صد هزار نفر) با میانگین کشوری همین شاخص ( 6.28 در صد هزار نفر) نگران کننده است؛ بالا بودن فوت ناشی از خودکشی در استان نسبت به میانگین کشوری هشداری است که باید مجموعه مسئولین و دستگاه های فرهنگی و اجتماعی در خصوص پیشگیری از مشکلات سلامت روانی و اجتماعی، عزم شان را جزم کرده و به تعبیر مقام معظم رهبری، کاری فوق العاده و بیش از وظایف محوله سازمانی انجام دهند.
همین طور، خودکشی به عنوان یکی از آسیب های اجتماعی جدی نیازمند برنامه های پیشگیرانه توسط نهادها و سازمان های مربوطه است؛ چرا که برخورداری از یک استراتژی ملی پیشگیری از خودکشی می تواند در کاهش نرخ خودکشی موثر باشد. اما پیشگیری دو بال بسیار مهم و اساسی دارد؛ شناسایی و کاهش رفتارهای پرخطر و ترویج رفتارها و عوامل حمایت کننده و محافظت کننده.
اقداماتی مانند آموزش و توسعه سبک زندگی سالم در بین آحاد جامعه، تسهیل دسترسی آسان مردم به خدمات با کیفیت و استاندارد سلامت روان با حداقل هزینه، آموزش فراگیر مهارت های زندگی برای آحاد جامعه با تاکید بر سنین کودکان، نوجوانان و جوانان، غنی سازی اوقات فراغت و تسهیل دسترس مردم و جامعه به خدمات تفریحی، ورزشی و فرهنگی، ایجاد نظام مراقبت اجتماعی (غربالگری فراگیر مشکلات روانی اجتماعی نوجوانان، جوانان و بانوان و خانواده ها از نظر سلامت روان و اختلالات روانپزشکی و ارجاع موارد نیازمند به روانشناس و روانپزشک و مددکار اجتماعی)، شناسایی و پوشش خدمات سلامت روان برای قربانیان خشونت خانگی، بدسرپرست، ناسازگاری های زناشویی، تقویت و افزایش مراقبت پس از ترخیص افراد دارای تجربه و سابقه اقدام به خودکشی از طریق مراکز سلامت و بهزیستی، که می تواند برای پیشگیری از خودکشی در جامعه موثر واقع شود.

گزارش از فاطمه قلی پور
انتهای پیام/