به گزارش سرویس اجتماعی نصر، «مطمئن هستم که وقتی ازدواج کنم، 2 فرزند و یا بستگی به شرایط بیشتر از 2 فرزند به دنیا می آورم» این حرف را اسما دختر 18 ساله ای می زند که طعم تک فرزندی و تنهایی اش را چشیده است. می گوید بهترین دوست دنیا هم که داشته باشی در نهایت جای خواهر و برادرت را نمی گیرد و وقتی روابط خواهر و برادری بقیه را می بینی متوجه می شوی این روابط ورای هر رابطه دیگری است که جایگزینی برای آن نمی توان یافت.
از ابتدای شروع زندگی بشر، تشکیل خانواده و فرزندآوری به عنوان ویژگی ذاتی انسان ها جریان داشته است. اما در عصر حاضر گویی چراغ قرمز مدرنیته و زندگی ماشینی به عنوان سرعت‌گیری درجهت مقابله با این خصلت انسانی ایفای نقش می‌کند. تکامل ملت ها و پیشرفت زندگی انسانی در سال های اخیر سونامی دوری انسان از زندگی سنتی و سوق دادن افراد به سوی عادت به سبک زندگی مدرن و ماشینی را ایجاد کرد. به‌تدریج با عادت انسان به هیاهوی زندگی مدرن، داستان فرزندپروری و گسترش خانواده به سناریوی کوچک شدن خانواده ها و تنهایی انسان تغییر کرد. به‌تدریج اپیدمی زندگی ماشینی در اغلب نقاط جهان فراگیر شد و خانواده ها نیز در مسیر هموار کردن جاده تک فرزندی حرکت کردند. حال با گذشت چندین سال و خوابیدن تب سبک زندگی مدرنیته، ملت ها با شمار زیادی از خانواده های تک فرزند و افراد تنها روبرو شده اند.
داشتن مشغله های فراوان، ادامه تحصیل، حفظ موقعیت شغلی، فعالیت های متنوع، کمبود وقت و مشکلات اقتصادی ازجمله مواردی است که معمولا زوج های جوان خود را با آن قانع کرده و پدیده کم فرزندی یا بی فرزندی را رقم می زنند. اما اگر به برخی تبعات این موضوع که حتی می تواند برای والدین ترسناک هم باشد توجه شود، بهانه های والدین نیز رنگ باخته و تصمیمشان برای انتخاب کم فرزندی تغییر خواهد کرد.
باتوجه به حرکت جمعیت کشور به سمت سالمندی، تجسم تصویر آینده کشور چندان دشوار نخواهد بود. تصویری که نشان از وجود جمع زیادی از زنان و مردان سالمند که در تنهایی به سر برده و فرزندی برای حمایت عاطفی و معنوی از آنان وجود ندارد تا چندین دهه آینده می دهد.
سراغ چند تن از خانواده های دارای تک فرزند رفتم و پای صحبت خانواده و فرزندانی که شاید برخی حرف ها را تنهایی به دوش کشیده اند، نشستم.
مجبور بودم تنهایی بزرگ شوم
"فاطمه دریانی" اولین خانواده مصاحبه کننده با خبرنگار نصر است؛ بی مقدمه شروع به حرف زدن می کند و از تنهایی اش می گوید: مجبور بودم تنهایی بزرگ شوم، تنهایی بازی کنم، تنهایی درس بخوانم، بچه تر که بودم درک نمی کردم اما الان حسرت داشتن خواهر و برادر به دلم مانده است. چند شب پیش دوستم مرا به عقد برادرش دعوت کرد. حسرت ذوق و شوقی که دوستم در مجلس عروسی برادرش داشت برای همیشه به دل من می ماند.
می پرسم تا به حال به این فکر کرده ای که اگر ازدواج کنی چند فرزند می خواهی؟ با شوق می گوید: «حداقل 3 تا» تا دور برم تا مدت ها شلوغ باشد و سرگرم باشم، بچه هایم احساس تنهایی نکنند و همبازی و همدم هم باشند. مادرم وقتی دلش می گیرد به خاله ام زنگ می زند. پدرم هر هفته به دیدار خواهر و برادرش می رود اما من در آِینده کسی را برای دید و بازدید و درد و دل کردن ندارم حتی فرزندانم نیز خاله و دایی ندارند برای همین یکی از ملاک های ازدواجم این است که همسرم مثل خودم تک فرزند نباشد تا حداقل فرزندانم از نعمت عمه و عمو بهره مند شوند.
مادر فاطمه به جمع مان ملحق می شود کنار فاطمه می نشیند و می گوید: خوشحالم که در این 20 سال چیزی برای فرزندم کم نذاشتم و امروز شاهد موفقیتش هستم. این حرف را برای اولین بار جلوی خودش می خواهم بزنم از اینکه خواهر و برادری برایش به دنیا نیاوردم پشیمانم چون تنهایی دخترم را درک می کنم و در آینده وقتی فاطمه ازدواج کند من و پدرش نیز تنهاتر می شویم.
همیشه به حال دوستانم غبطه می خورم
خانواده "داپرزه" دومین خانواده مصاحبه کننده است که دارای فرزند دختری 18 ساله هست که او نیز خواهر و برادری ندارد. "آنیتا داپرزه"، از اینکه سالها است در آرزوی خواهر و یا برادر است می گوید: من تقریبا همه چیز دارم و والدینم با بیشتر نیازهای مادی و معنوی ام پاسخ گفته اند و همیشه به حال دوستانم که از خاطرات خواهری و برادرانشان می گویند غبطه می خورم.
وی افزود: من نمی توانم همه درد دل هایم را با پدر و یا مادرم در میان بگذارم و احساس می کنم اگر خواهری داشتم امروز خوشبخت تر بودم.
داپرزه تصریح کرد: من از آینده خود در هراسم چون می دانم که هیچ وقت، دختر عمو و دختر دایی و دختر دیگر دخترهای فامیل نمی توانند جای خواهری دلسوز را برایم پر کنند و من خود را در آینده فردی تنها می بینم.
هر روز غروب، تنهاتر از همیشه
" امیر ابراهیمی" سومین مصاحبه کننده از خانواده ای مرفه است، مادر او فرهنگی و پدرش بازاری است، او هر روز غروب خود را تنهاتر از هر زمان دیگر احساس می کند.
این پسر 19 ساله، به دنبال خواهر است اما از اینکه پدر و مادرش بعد از 19 سال از تولد نخستین فرزندشان به فکر آوردن فرزند دیگری باشند ناامید و ناامید تر است.
ابراهیمی نمی داند چگونه می توان برای دختری کوچکتر از خود برادری کرد، او با احساسات دختران چندان آشنا نیست.
مادر امیر می گوید: من تنها یک پسر دارم. همیشه یک زلزله ده ریشتری مهمان قلبم است، دائما تنم می لرزد. امیر وقتی از خانه بیرون می رود تا برگردد دلم هزارراه می رود، بارها به او زنگ می زنم و جویای احوالش می شوم، نمی دانم چرا می ترسم اتفاقی برایش پیش بیاید و یا با کسانی آشنا شود که او را منحرف کنند! پیگیری های مدام من باعث شرمندگی او پیش دوستانش شده است، اما به خودش هم گفته ام، این حق من است که بدانم کجاست و چه می کند. البته او هم دلبستگی شدیدی به من دارد و هیچ گاه به دلخوری من راضی نمی شود، جدیدا با هم توافق کرده ایم هر یک ربع یک بار به من پیامک بزند و مرا از اوضاع احوال و کارش باخبر کند.
سال هاست که احساس افسردگی می کنم
"ساناز ستاری"، چهارمین مصاحبه کننده، دختری 21 ساله است که تنها فرزند خانواده شان محسوب می شود. وی می گوید: والدین و اطرافیانم از اینکه همواره در فضای مجازی سیر می کنم ناراحت هستند اما باید بگویم که من بهترین لحظاتم را در این فضا و با دوستانم می گذرانم.
ستاری افزود: پدرم هر روز دیر از سر کار می آید و مادرم نیز مشغول کارهای خانه است، با وجود اینکه هیچ کاستی از نظر مادی ندارم و توجه والدینم همواره به سوی من است اما کاستی هایی را نیز دارم که با پول حل نمی شود.
"شیما هاشم زاده" پنجمین مصاحبه کننده تک فرزند در خانواده ای است که پدر و مادرش استاد دانشگاه اند و از طلوع تا غروب آفتاب بیرون از خانه اند. او می گوید: من برخلاف والدینم هیچ رغبتی به درس خواندن ندارم، بیشتر دوست دارم کارهای هنری انجام بدهم اما والدینم سرسختانه با این عقیده ام مخالف اند و اصرار به تحصیلات آکادمیک من در رشته ای دارند که من به هیچ وجه به آن علاقه مند نیستم. سال هاست که احساس افسردگی می کنم و دلم شاد نیست، کمتر با کسی سخن می گویم چون حوصله هیچ کس و هیچ چیز را ندارم، احساس تنهایی با من عجین شده ، اما برای فرار از آن هم رغبتی ندارم!
خانواده "اسکویی" ششمین خانواده مصاحبه کننده است که دارای پسری10 ساله است. خانواده اسکویی اظهار کرد: ما هر روز برای اینکه فرزندمان احساس تنهایی نکند مجبور هستیم عصرهای خودمان را در پارک ها و خانه های بازی بگذرانیم چون میدانیم که همبازی شدن ایلیا با کودکان خیلی لذت بخش تر از همبازی شدن با ما است.
با پدیده «آشیانه خالی» مواجهیم
در ادامه "ساناز برزگر کهنمویی"، روانشناس خانواده و استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز در گفت و گو با خبرنگار نصر اظهار کرد: در واقع در سنی که پدر و مادر به فرزندشان نیاز دارند و می خواهند کسی همراهشان در خانه حضور داشته باشد، متاسفانه با پدیده «آشیانه خالی» که آسیب های روانی زیادی همچون احساس افسردگی و ناراحتی را به دنبال دارد رو‌به رو می شوند.
وی با بیان اینکه ارتباط با خواهر و برادر نقش مهمی در رشد و شکوفایی کودک ایفا می کند، افزود: این ارتباط در کودک میل به بازی و سرگرمی ایجاد می کند، میزان خلاقیت و خودجوشی را در کودک افزایش می دهد و به او فرصت می دهد تا خشم و پرخاشگری اش را ابراز کند و این حس را هدایت کند و این مسائل کودک را برای زندگی در جامعه و رویارویی با افراد و اتفاقات متفاوت آماده می سازد.
وی اذعان کرد: از نگاه روانشناسی، وابستگی شدید والدین به تک فرزند، حساسیت فراوان والدین به رفتار و گفتار تک فرزند، فرزندسالاری و تسلیم پذیری والدین، کاهش انسجام خانواده، تضعیف شبکه ارتباطی خویشاوندی، کم شدن روابط اجتماعی و عدم جامعه پذیری، روی آوردن فرزندان به شبکه های مجازی تنها برخی از آسیب های روانی و شخصیتی تک فرزندی است.
آینده ای بدون دایی، عمو، خاله و عمه ها!
این استاد دانشگاه آزاد تبریز ابراز کرد: کودکان ایرانی و به تبع آن آذربایجان شرقی در آینده ای نه چندان دور در حالی خاله، دایی، عمه و عمو و همچنین خواهر و برادرشوهر و جاری نمی شوند که به تدریج فرهنگ مدرن تک فرزندی در جامعه ایران اسلامی رواج پیدا کرده و اکنون این فرهنگ در میان خانواده ها و جامعه به یک مد تبدیل شده است.
کهنمویی تصریح کرد: چنانچه به فرهنگ زندگی اکثر خانواده های امروزی دقت کنیم، شاهد حضور یک فرزند در آن ها می شویم. تک فرزندی پدیده ای است که اکنون در جامعه ما تبدیل به مد گشته و اکثر خانواده ها هم از آن تبعیت می‌‌کنند و وقتی بحثی به میان می آید، فرزند کم تر زندگی راحت تر را عنوان می کنند. در حال حاضر کمتر خانواده ای را می توان یافت که به داشتن فرزند بیشتر یا حداقل دو فرزند تمایل نشان دهد.
وی با اشاره به اینکه فقر یکی از عوامل تک فرزندی در جامعه امروزی است، خاطرنشان کرد و گفت: با گذاشتن پا در کوچه های محلات حاشیه نشین شاهد جریان زندگی و هیاهوی کودکان می شویم که از هر خانه چندین کودک برای بازی در کوچه به بیرون می ریزند، مادران ساده ای که بدون توجه به مد، با چند دست لباس چندین بچه را بزرگ می کنند و هرگز نارضایتی از وضعیت موجود را ندارند.
صدمات جدی تک فرزندی در بنیان خانواده ها
وی ادامه داد: اکنون زوج ها با وسواسی خاص به داشتن یک یا دو فرزند اکتفا می کنند و یا زمان فرزندآوری خود را چنان به تعویق می اندازند تا سن باروری از میان رود. متاسفانه پدیده کم فرزندی یا دیر بچه دار شدن و عدم تمایل به حضور فرزندان بیشتر در خانواده، در جامعه ما شیوع پیدا کرده و این احتمال وجود دارد که هم به خانواده ها و هم چنین به جامعه صدمات جدی تری وارد سازد.
این روانشناس خانواده تاکید کرد: در حال حاضر برخی از بانوان در کنار شغل خانه داری، همزمان به ادامه تحصیل و اشتغال نیز می پردازند که این امر موجب سربار بودن فرزندان به دوش آن ها می شود، چرا که آن ها باید در زمان کار کردن و تحصیلات، فرزند خود را یا به مهدکودک ها و یا به مادر و مادرشوهرشان بسپارند، این قشر از خانواده ها برای فرار از مشکلات و سختی های نگهداری فرزند همواره از فرزندآوری دوباره امتناع می کنند.
تک فرزندها هرگز یاد نمی‌گیرند...
در ادامه "جعفر ابراهیمی" جامعه شناس و استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز در گفت و گو با خبرنگار نصر اظهار کرد: تک فرزندی موجب می شود تا پدر و مادر تمام سرمایه گذاری عاطفی خود را بر یک کودک قرار دهند و کودک نیز متقابلا فقط پدر و مادرش را می بیند و از داشتن تجربیات با خواهر و برادر محروم می ماند.
وی با بیان اینکه بخش مهمی از آموخته‌های کودک مربوط به تعاملات با خواهر و برادر می‌شود و بر اساس آن جهان را کشف می‌کند، افزود: کودکان در این حالت می آموزند چگونه حرف خود را به بزرگترها بفهمانند و نیازهای خود را مطرح کنند. کودکی که تک فرزند است این فرصت را پیدا نکرده و دنیا را از افق دید پدر و مادر کشف می کند.
وی اذعان کرد: برخی می‌گویند تک فرزند خود را به مهد کودک می فرستیم تا با همسن و سال هایش تعامل اجتماعی داشته باشد. باید گفت زندگی ۲۴ ساعته با برادر و خواهر و پیوند عاطفی ناشی از آن با مهد کودک قابل جبران نیست و مهد کودک نمی تواند جای خواهر و برادر را بگیرد.
ابراهیمی تصریح کرد: معمولا پدر و مادر نسبت به کودک تک فرزند بیش از حد توجه می کنند و این کودکان متکی به والدین بار می آیند. در این حالت تمام خواسته های کودک برآورده می شود و این موضوع سبب می شود که کودک آموزش اجتماعی لازم را نبیند.
این جامعه شناس ادامه داد: مسئله رقابت بین خواهر و برادرها برای آموزش در دوران بزرگسالی و برخورد با مسائل جامعه مؤثر است. اینکه چگونه با رقابت و حسادت کنار بیایند و آن را دفع کنند در پرتو ارتباط با خواهر و برادر ایجاد می شود.
ابراهیمی تاکید کرد: حتی داشتن دو فرزند از یک جنس نیز مشکلاتی در پی خواهد داشت. بر این اساس فرزندان پسری که تنها یک برادر دارند از درک ظرافت های دختران بی بهره می مانند. دختران نیز در صورتی که تنها یک خواهر داشته باشند نمی توانند با رفتار و روحیات پسرها آشنا شوند.
وی گفت: آموزش های مربوط به شناخت و تعاملات به بازی ها مربوط می شود. تک فرزندها به بازی‌های انفرادی گرایش پیدا می کنند و تماشای تلویزیون و بازی با رایانه را نسبت به بازی های گروهی ترجیح می دهند که این ویژگی انزوا و گوشه نشینی را همراه خواهد داشت.
وی در پایان تاکید کرد: تک فرزندها هرگز یاد نمی‌گیرند که باید مستقل باشند و وقتی بزرگتر می شوند از دولت انتظار دارند که برای آن ها شغل ایجاد کرده و در کسب برخی ملزومات آن ها را یاری کند.
استاد دانشگاه آزاد اسلامی تبریز با اشاره به اینکه پدران و مادران دارای تک فرزند نیز با مشکلات متعددی مواجه خواهند بود، ابراز کرد: پدران به طور ذاتی به دختران و مادران به پسران علاقه دارند بنابراین داشتن هر دو جنس می تواند این نیاز را برآورده سازد. همچنین پدران و مادران دوست دارند ویژگی های دوران کودکی خود را در فرزندانشان بازسازی کنند که در صورت نداشتن فرزند از یک جنس نوعی نارسایی در والدین ایجاد می شود.
گزارش نصر حاکی از آن است که روند کاهش نرخ رشد جمعیت در سال های اخیر تا آنجا نگران کننده است که رهبر معظم انقلاب از سال 91 تا امروزه چندین بار مکرراً نسبت به این روند هشدار داده اند؛ جمعیت برای یک کشوری همچون ایران که در حال توسعه اقتصادی است، بسیار نقش اساسی و حیاتی دارد تا بتوانند نیروی انسانی مورد نیاز خود را تامین کنند. تغییر دادن این روش و طرز تفکر برای آینده خود خانواده ها و هم چنین کشور مساله اساسی می باشد. کودکان ما نیاز به بازی با خواهر و برادر و پرکردن اوقات تنهایی و احساس همدلی را بسیار خواستار هستند. خانواده ها نباید فرزندان خود را از نعمت خاله، دایی، عمه و عمو بی بهره کنند.
.....................................
گزارش از سحر مغفرت
.....................................
انتهای پیام/