ارجحیت نان بر جان

خواب هیچکس آشفته نشد وقتی آن راننده‌ی بی حواس سرعتش اوج گرفت و با عنوان «بی احتیاطی»، سوز و سرمای همیشگی را بر تن آن دو پاکبان نشاند. خبر کوتاه بود و بعد با چند پیام تسلیت و دلجویی همه چیز به فراموشی سپرده شد. حالا کسی به یاد ندارد آن دو پاکبان در آن گوشه از اتوبان ِ خطرناک شهر مشغول جمع آوری ضایعات و مصالح ساختمانی رها شده بودند
«حمید ملک زاده» و «موسی پاشازاده» در آن روز پاییزی خیال می‌کردند حالا که تمام مسائل ایمنی را رعایت کرده‌اند و چراغ گردانی به علامت هشدار برای شهروندان حواس پرت بر پا کرده‌اند، می‌توانند با خیال راحت مشغول به کار باشند.
حوادث ناشی از کار سالانه جان تعداد زیادی از کارگران را می‌گیرد و روزی نیست که در گوشه‌ای از شهر شاهد خبرهای تلخی که حکایت از جدال کار و نان و جان دارند، نباشیم.
همین چند روز پیش بود که اداره کل پزشکی قانونی آذربایجان شرقی آمار جدیدی از این اتفاقات را طی سال 98 منتشر کرد. به گفته این اداره کل: « در یازده ماه نخست سال گذشته ۹۴ نفر بر اثر حوادث کاری در استان آذربایجان شرقی جان خود را از دست داده‌اند که این تعداد نسبت به یازده ماه مشابه سال قبل تر (97) ۴۷ درصد افزایش دارد. طی این مدت تعداد یک هزار و ۲۵۱ نفر نیز بر اثر حوادث کار در این استان مصدوم شدند که از این تعداد ۳۲ نفر زن و بقیه مرد بودند. در بهمن ماه سال گذشته هم ۱۰ نفر به علت حادثه کاری فوت کرده که این آمار در مقایسه با مدت مشابه سال قبل تفاوتی نداشته است. همچنین در طی این مدت ۹۵ نفر نیز به علت مصدومیت حوادث کاری به ادارات پزشکی قانونی استان مراجعه کردند که ۴ نفر از آنها زن بودند. این آمار نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش 10 درصدی را نشان می‌دهد.»

خطای انسانی، عامل 90 درصد از حوادث کار
مطابق ماده ۶۰ قانون تأمین اجتماعی حوادث ناشی از کار حوادثی است که در حین انجام وظیفه و به سبب آن برای بیمه شده اتفاق می‌افتد، مقصود از حین انجام وظیفه تمام اوقاتی است که بیمه شده در کارگاه یا موسسات وابسته یا ساختمان‌ها و محوطه آن مشغول کار باشد و یا به دستور کارفرما در خارج از محوطه کارگاه عهده دار انجام ماموریتی باشد، اوقات مراجعه به درمانگاه و یا بیمارستان و یا برای معالجات درمانی و توانبخشی و اوقات رفت و برگشت بیمه شده از منزل به کارگاه جز اوقات انجام وظیفه محسوب می‌گردد، مشروط بر اینکه در زمان عادی رفت و برگشت به کارگاه اتفاق افتاده باشد، حوادثی که برای بیمه شده حین اقدام برای نجات سایر بیمه شدگان و مساعدت به آنان اتفاق می‌افتد حادثه ناشی از کار محسوب می‌شود.
بررسی‌ها نشان می‌دهد بیش از ۹۰ درصد از حوادث ناشی از کار به دلیل خطای انسانی و سهل‌انگاری رخ ‌می‌دهد و نزدیک به ۵۰ درصد حوادث منجر به فوت متعلق به بخش‌های معدن و ساختمان است.
مدیرکل بازرسی کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی می‌گوید: بیش از ۹۰ درصد حوادث ناشی از کار به دلیل عدم برخورداری از آموزش‌های لازم و خطای انسانی رخ می‌دهد و متاسفانه موجب از دست رفتن سرمایه‌های مالی و انسانی بسیاری می‌شود.
او با بیان اینکه ۹۸ درصد حوادث کار منجر به فوت قابل پیشگیری است،می‌افزاید: کارگاه‌های ساختمانی جزو کارگاه‌های پرخطر حوادث کار در کشور به شمار می‌روند و ۵۰ درصد حوادث رخ‌ داده در کارگاه‌های ساختمانی در اثر سقوط از ارتفاع است.
وقتی از موضوع حوادث ناشی از کار برای کارگران صحبت می‌کنیم، شامل موقعیت‌ها، موارد متعدد و متفاوتی است. از حادثه در کارگاه‌های کوچک گرفته تا بازی با جان معدن کاران. از خطرهای حین کار برای پاکبانی که در گوشه‌ی خیابان و زیرگذرها مشغول جمع آوری زباله‌های پرتاب شده از سقف خودروی شهروندان بی‌مسئولیت است تا کارگرانی که زیر آوار خانه ها دفن می‌شوند.
یک فعال کارگری در این خصوص می‌گوید: «نبود یا کمبود فاحش امکانات و لوازم بهداشتی و حفاظت و ایمنی در کارگاه‌ها و معادن از یکسو و نبود تشکل‌های مستقل و مدافع کارگران به منظور اگاهی‌رسانی نسبت به آموزش و هشدار نسبت به شرایط ناایمن کار، دلیل اصلی افزایش شمار و درصد حوادث کاریِ مرگبار است.»

وقتی نان بر جان ارجح‌تر است
وقتی بحث نان و سختی معیشت به میان می‌آید، دیگر فرصت چندانی برای انتخاب و سبک و سنگین کردن شرایط کاری باقی نمی‌ماند. تمایل کارفرماها برای بهره وری بالا و هزینه کرد بسیار اندک، منجر به بهره گیری از نیروی کارگری در کارگاه ها و... می‌شود. کارگرانی که انتظار زیادی از شرایط کاری خود ندارند و برای لقمه نانی، جان خود را به خطر می اندازند. رشد روز افزون تعداد کولبران در غرب کشور نمونه بارزی از همین مورد است.
کولبران بی شماری که سالانه در سرما و شرایط سخت کاری جان خود را از دست می‌دهند و در هیاهوی دستمزد و نان، به تنها چیزی که توجه ندارند، «ایمنی» است. دومین عامل مرگ و میر بعد از تصادفات، در ایران حوادث ناشی از کار است.
فریدون بابایی اقدم عضو شورای شهر تبریز در گفتگویی می‌گوید: «حداقل حدود هفت سال است موضوع بهداشت حرفه‌ای را در شهرداری نشنیده‌ام. همیشه بحث‌های کارگری مثل تبدیل وضعیت کارگران، بیمه، حقوق و... در شورای چهارم و پنجم مطرح بوده ولی هیچ وقت نشنیده‌ایم کسی موضوع بهداشت حرفه‌ای را مطرح کند. بحثی که با تکیه بر آن علمی است که در محیط کار سلامت کارگران را تامین کند. شناسایی، ارزیابی و کنترل عوامل زیان بار در محیط کاری می تواند با این اقدام محقق شود.»

سالانه بیش از دو میلیون نفر در جهان بر اثر بیماری‌ها و حوادث ناشی از کار جان خود را از دست می دهند. همه ساله در جهان ده‌ها میلیون کارگر قربانی حوادثی می‌شوند که به کشته‌شدن یا از کارافتادگی تعداد بسیاری از آنها منجر می‌شود. در کشورهای پیشرفته صنعتی، سالانه از هر 10 نفر کارگر یکی دچار سانحه می‌شود که در نتیجه آن، پنج درصد روزهای کار ملی به هدر می‌رود. علاوه بر این، سالانه 268 میلیون حادثه منجر به جراحت نیز رخ می دهد که مصدومین ناشی از این گونه حوادث حداقل 3 روز از کار خود غایب خواهند بود .

«بهداشت حرفه‌ای» در هیاهوی حقوق و مزایا گم می‌شود
رئیس گروه بهداشت مهندسی حرفه‌ای مرکز بهداشت آذربایجان شرقی هم در گفتگویی بیش‌ترین اعداد و ارقام حوادث ناشی از کار را مربوط به کارگران ساختمانی و صنایع تولیدی عنوان کرده و می‌گوید: در سال 97، حدود 700 مورد حادثه ناشی از کار در آذربایجان شرقی روی داده است. بر اساس بررسی‌های انجام شده در کشور و استان ما از بین حوادث و بیماری‌های ناشی از کار، 37 درصد بیماری‌های شغلی مربوط به اختلالات اسکلتی و عضلانی، 16 درصد از آن‌ها به افت شنوایی بر اثر مواجهه با عوامل فیزیکی مانند صدا و 13 درصد نیز مربوط به بیماری‌های انسدادی مضمن ریه، 11 درصد آسم و 10 درصد مربوط به سرطان‌های مرتبط با عوامل مخاطره زا و زیان آور محیط‌های کاری است.
مجتبی غفاری ادامه می‌دهد: هزینه‌های مستقیم حوادث و بیماری‌های شغلی در جهان معادل 4 تا 6 درصد تولید ناخالص ملی کشورها بوده و این عدد در کشورهای در حال توسعه همچون ایران، رقم بالایی را شامل می‌شود، از این رو رعایت بهداشت حرفه‌ای و ایمنی شغلی می‌تواند منجر به کاهش هزینه‌ها شود.
او یادآوری می‌کند: بر اساس آمار پزشکی قانونی، از سال 87 تا 96، حدود 15 هزار نفر از نیروهای کاری (پنج نفر در روز) به علت عدم رعایت اصول بهداشت حرفه‌ای و ایمنی جانشان را در محیط‌های شغلی از دست داده‌اند.
وقتی بحث ایمنی و عدم رعایت آن می‌شود شاید در نگاه نخست نوک پیکان به سوی کارگران و بی احتیاطی آنها باشد ولی بررسی وسیع تری از این موضوع، نقش مهم کارفرما و الزام آوری رعایت نکات ایمنی را یادآوری می‌کند. اگر خیلی خوشبینانه و انسان محور به موضوع نگاه کنیم؛ کارفرما باید با فراهم ساختن شرایط مناسب و مساعد در محیط کاری، تضمین کننده سلامت کارگران باشد ولی واقعیت انگار تلخ تر از اینها می‌شود وقتی بحث سود و زیان و منافع شخصی به میان می‌آید.

گزارش از سحر فکردار - روزنامه سرخاب

انتهای پیام/