گزارش نصر/
سایه شوم کرونا بر سر اقتصاد نحیف ایران/ اصناف و کسبه درگیر با ویروس کرونا اسفند را چگونه سر کردند؟
نصر: براساس رسمی دیرینه ایرانی ها قبل از فرارسیدن فصل بهار وسایل و تجهیزات منزل، پوشاک و سایر ملزومات خود را خریداری و یا نوسازی می کنند، کاسبان ایرانی چند ماه قبل از شروع ماه اسفند با رویای فروش شب عید خود را آماده استقبال از نوروز و مشتریان این ایام می کنند.
به گزارش نصر، بیماری نوظهوری که طی روزهای اخیر به بحث اول کشور ما و حتی بسیاری از کشورهای دیگر تبدیل شده است؛ کرونا، نامی که این روزها بیش از هر اسم دیگری شنیده می شود و همه به دنبال راهکاری برای ریشه کنی آن بوده و پزشکان و متخصصان امر نیز توصیه هایی برای پیشگیری از ابتلا ارایه می کنند.
شاید مهمترین توصیه ای که این روزها مطرح می شود ماندن در خانه و به حداقل رساندن رفت و آمد در فضای عمومی است تا مانع از شیوع این بیماری نوظهوری باشیم که از چین آغاز شد.
باورش سخت است اما حقیقت دارد؛ خسارت های اقتصادی، فراگیر شدن کرونا نه تنها به اقتصاد چین بلکه به زنجیره اقتصاد جهان لطمه زده است. اقتصاد ایران هم در گوشه ای از این زنجیره، در کنار تحریم ها و ورود به فهرست سیاه FATF، حالا با شیوع ویروس کرونا، متلاطم تر خواهد شد. همانند بازارهای شب عید برای ایرانی ها، نفس اقتصاد جهان نیز به شماره افتاد؛ با اوج گرفتن کرونا از ووهان چین، بازارهای سهام از رونق افتاد، گردشگران خانه نشین شدند و هتل ها بی رونق، کارمندان دورکار شدند و شرکت های هواپیمایی در هزاران کیلومتر دورتر زمین گیر شدند.
به گفته مسئولان وزارت بهداشت کشور، در روزهای اخیر که ویروس کرونا دوران پیک خود را سپری می کند، بسیاری از خیابان های شهر خلوت شده و در پی آن بسیاری از مشاغل دچار چالش و رکود شده اند، مشاغلی که به قول معروف شب عید، "سر چراغ شان" بود و ماه ها برای رسیدن به کسب و کار پر رونق در این ایام، ثانیه شماری می کردن؛ گزافه نیست اگر بازاریان را اصلی ترین بازنده های کرونا دانست زیرا این ویروس درست زمانی پا به شهرهای ایران گذاشت که موعد اصلی کاسبی و فروش بازاریان بود.
از جمله بازار سرپوشیده تبریز که در روزها و شب های اسفندماه سال گذشته و سالیان قبل تر جای سوزن انداختن در آن نبود و بازاریانی که وقت سرخاراندن در این ایام نداشتند اکنون روزها را یکی پس از دیگری بدون مشتری و در حالت کسادی سپری می کنند.
به هر ترتیب دست کشیدن مردم از خرید باعث شده، برخی از واحدهای صنفی بدترین روزها را به شب برسانند، یا به تعبیری بهتر، با نبود مشتری در آستانه نوروز و شب عید مواجه شده اند.از این رو خواسته آن ها از مردم هم این است که با رعایت مسائل بهداشتی خرید کنند و مطمئن باشند که کسبه هم برای آنکه دچار ویروس کرونا نشوند، خودشان بیشتر نکات ایمنی رعایت می کنند.
کاسبان ایرانی چند ماه قبل از شروع ماه اسفند با رویای فروش شب عید خود را آماده استقبال از نوروز و مشتریان این ایام می کنند زیرا براساس رسمی دیرینه، از دیرباز ایرانی ها قبل از فرارسیدن فصل بهار وسایل و تجهیزات منزل، پوشاک و سایر ملزومات خود را خریداری و یا نوسازی می کنند.
خیابان های شهرتبریز خلوت تر از هر روز و شبی است، بازار شهرهای دیگر نیز در روزها و هفته های مانده به نوروز، روزگاری خوش ندارند و کرونا و مباحث مربوط به این ویروس زندگی بازاریان را با مخاطره مواجه کرده است؛ البته هنوز جمعیت اندکی هم هستند که برای خرید سری به بازارهای تبریز می زنند اما خلوتی این روزهای بازار بازرترین ویژگی آن است که کاملا به چشم می آید.
خبرنگار نصر برای اطلاع از وضعیت بازارهای تبریز سری به چند بازار اصلی این شهر و چند مجتمع تجاری معروف دیگر در این کلانشهر زده است که وجه اشتراک قریب به اتفاق واحدهای صنفی مستقر در این بازارها نبود مشتری است.
آرایشگاه ها:
"الناز" یکی از آرایشگرانی است که به گفته خودش ضررهای مالی بسیاری در این صنف دیده است. وی به خبرنگار نصر گفت: صنف آرایشگاه داران به دلیل سروکار داشتن با وسایلی که دائم با نقاط حساس(سر و صورت) مشتریان در ارتباط است و باید دائم ضدعفونی شوند تا بیماری ها از طریق پوست منتقل نشود، در روزهای معمولی نیز موظف به رعایت اصول بهداشتی در محل کار خود هستند.
وی افزود: متاسفانه با شیوع ویروس کرونا با وضعیت بسیاری بدی در کسب و کارش روبه رو شده ایم. زمان زیادی تا شب عید نمانده اما بر خلاف سال های قبل هیچ خبری از مشتریان پرتعداد و نوبت دادن به آن ها نیست، متاسفانه ویروس کرونا، صنف ما را تحت تاثیر قرار داده است.
این آرایشگر ادامه داد: اتحادیه آرایشگران نیز اخطار داده است که تحت هیچ شرایطی نباید فعالیت کنیم. این در حالی است که از یک ماه قبل مشتریان برای ماه اسفند وقت می گرفتند و بر این اساس کلی مواد مورد نیاز و لوازم آرایشی خریده بودم که هم نتوانستم آن ها را استفاده کنم و از طرفی برای ماه بعد چند میلیون به بازار چک داده ام که باید آن ها را پرداخت کنم.
تالارها:
"ژیلا" مدیر یکی از تالارهای عروسی در تبریز است. وی به خبرنگار نصر گفت: تالارها یکی از اماکن عمومی و بسته ای است که ویروس کرونا می تواند به راحتی در کمین بنشیند از این رو متاسفانه این روزها هیچ فعالیتی نداریم و اکثر مستخدمانمان روزهای استراحت خود را طی می کنند؛ در واقع تعطیلات نوروز یک ماه زودتر به پیشواز این صنف آمده است. ما موظف هستیم حقوق مستخدمان را سر وقت پرداخت کنیم.
باشگاه و سالن های ورزشی:
"سرگول" یکی از مربیان و باشگاه داران در گفت و گو با خبرنگار نصر، اظهار کرد: با شیوع ویروس کرونا در کشور ستاد مبارزه با این ویروس در بخش ورزش تشکیل شد. این ستاد تصمیم گرفت، تمام فعالیتهای ورزشی در اماکنی که با تجمعات زیاد همراه است، ممنوع شود. طبیعتاً این موضوع به ضرر اماکن ورزشی، باشگاهها و استخرها تمام شد. اماکنی که برخی از آنها تحت اجاره افرادی بودند که روی درآمد روزانه حساب کردند اما حالا مجبورند این اماکن را ببندند. همچنین تمام مسابقات لیگ دسته یک استانی نیز به تعویق افتاده است.
غذاخوری ها:
"علی" یکی از رستوران داران در یکی از مجتمع های تجاری تبریز است. وی به خبرنگار نصر گفت: در روزهای معمول 300 فیش فروش غذا داشتیم که در چند روز گذشته این میزان به 50 و اکنون حدود 10 رسیده است که این تعداد کفاف هزینه ها را نمی دهد و وضعیت بسیار نگران کننده ای است؛ این آمار حتی در مورد سفارشات اپلیکیشن های غذایی نیز صدق می کند.
وی به افزایش قیمت عجیب مواداولیه اشاره کرد و گفت: یک مشکل عجیب علاوه بر کاهش بیسابقه فروش، افزایش عجیب قیمت برخی مواد اولیه است بطوریکه قیمت لیموترش از حدود 15 هزار تومان به 45 تا 85 هزار تومان، قیمت کاهو از سه الی چهار هزارتومان به بیش از هشت هزار تومان رسیده و سایر مواد نیز هر روز گرانتر و برخی مواد همچون سرکه، خردل و بالزامیک نایاب شده است و این اتفاق با کرونا مرتبط نیست ولی بی تاثیر هم نیست.
اپلیکیشن های غذا:
یکی از رانندگان پیک یک اپلیکیشن غذا به خبرنگار نصر گفت: طی سه روز اخیر از 30 سفارش روزانه تحویل غذا، اکنون تنها 2 تا 4 سفارش دریافت و تحویل می دهیم که این آمار، هزینه بنزین ما را نیز تامین نمی کند. شرایط اقتصادی مملکت ما به حدکافی وخیم بود که با این شرایط موجود نیز دیگر توان تحمل فشارهای اقتصادی و روانی را نداریم.
شهربازی:
"پیمان" مهندس برق شهربازی لاله پارک است. وی به خبرنگار نصر گفت: در روزهای عادی جا برای سوزن انداختن در این شهربازی نبود اما متاسفانه با شیوع کرونا کل مجتمع تجاری و به مراتب این شهربازی را تعطیل کرده ایم. در حال حاضر شرایط به گونه ای ایست که توان تامین هزینه دستگاه ها و خرید قطعات برای تعمیر دستگاه های خراب شده را نداریم. امیدواریم این روزهای یاس هرچه سریعتر تمام شوند.
تاکسی داران:
"مجتبی" یکی از رانندگان بین شهری است که با گلایه از وضعیت درآمد صنف خود به خبرنگار نصر گفت: با نزدیک شدن به ماه اسفند تعداد مسافران نیز به تحلیل رفت؛ این در حالی بود که هر سال مردم بیشتری برای خرید به خیابان ها می آمدند. هرسال اسفند ماه، شور و حال عجیبی از شلوغی های خیابان ها داشتم. مردمانی که در تکاپو بودند نیز مرا به وجد مب آورند و به این زندگانی طاقت فرسا امیدوار می کرند.
وی ادامه داد: مشکلات سلامتی و استرس از اینکه خودمان دچار کرونا نشویم از یک سو و هزینه های شب عید با این وضعیت کاسبی از سوی دیگر، فشار زیاد روحی و روانی را به ما وارد آورده که متاسفانه همچنان ادامه دارد. اگر بهمن ماه حجم تردد مسافران کم بود، اکنون دچار مشکل جدی مالی شده بودیم. اوایل فکر می کردیم کاهش مسافران گذراست اما هر چه از شیوع ویروس کرونا گذشت، وضعیت بد و بدتر شد.
پوشاک:
"پروانه " به خبرنگار نصر گفت: از آنجا که خیلی از مردم خانه نشین شدند یا اینکه یک نفر مسئول خرید کالاهای ضرور و مصرفی شده، مغازه های پوشاک زنانه و مردانه با کاهش مشتری (کاهش تردد مردم در خیابان ها) روبه رو شدند. البته تک و توک مشتریانی به مغازه های مانتوفروشی، کیف و کفش، کت و شلواری و شال و روسری می روند تا خرید شب عید را انجام داده باشند. اما خیلی ها هم میلی به خرید ندارند و از ترس کرونا دست از خرید کشیده اند.
بهمن ماه میزان فروش مغازه داران بالا رفت، برخی مردم از نگرانی اینکه ماه اسفند قیمت کالاها گران تر می شود، یک ماه زودتر خرید کردند، اما برخی ها هم به جهت نوع کار و سنت همیشه اسفند ماه خرید می کنند. در این میان بیشترین فروش ما مربوط به کسانی است که قصد خرید ندارند و در تردد در خیابان و مراکز فروش، خرید میکنند.
آجیل و خشکبار:
"رضا" مغازه آجیل فروشی دارد. وی به خبرنگار نصر گفت: فکر می کردم نیمه دوم سال همه چک هایم را با خیالت راحت پاس می کنم، اما وضعیت بازار برخلاف پیش بینی هایم رضایت بخش نیست. چنین اتفاقی برای مشاغلی که رونق شان در ایام عید است، بسیار خسارت بار خواهد بود. اکثر کسانی که به این مغازه آجیل فروشی می آمدند، اغلب محصول بسته بندی چون شکلات را می خریدند.
یکی دو سالی بود که فعالان صنف آجیل و خشکبار از کاهش مشتری به دلیل گرانی محصول عرضه شده آن ها گله مند بودند اما چند وقتی است که قیمت آجیل ارزان شده (در قیاس با سال گذشته) بههمین دلیل فکر میکردم امسال فروش خوبی داشته باشیم، اما شیوع ویروس کرونا در این ایام کسادی بازار ما را بیشتر کرده و مردم قید مصرف آجیل را زده اند.
اغذیه فروشان:
صنف دیگری که در این روزها بشدت آسیب دیده و کاهش مشتریان آن به خاطر ویروس کرونا مشهود است، اغذیه فروشی ها (فست فود، طباخی، شیرینی فروشی ها، رستوران ها، سفره خانه ها، آبمیوه فروشی ها و اغذیه خانگی، دل و جگر، ذرت مکزیکی و کلاپ) هستند. یکی از اغذیه فروشی ها(ساندویچ) گفت که روز گذشته کل دخلش 160 هزار تومان بوده است و این موضوع در هیچ روزی سابقه نداشته است.
وی افزود: در ماه مبارک رمضان که فقط شب ها کار می کنیم، دخل ما یک میلیون تومان است. مردم به خاطر شیوع ویروس کرونا و اخطارهایی که وزارت بهداشت داده، به صورت موقت به اغذیه فروشی ها نمی روند. از این رو با کنترل ویروس کرونا و تمهیداتی که در حال انجام است، مردم می توانند به اغذیه فروشی ها بروند، هر چند که به نظر می رسد تمام اغذیه فروشی ها برای برگشت مردم باید بیش از گذشته به فکر نظافت محیط کار خود باشند و به مردم اطمینان دهند که مغازه هایشان عاری از ویروس است. در این میان توصیه می شود تمام اغذیه فروشی ها به ماسک و دستکش مجهز باشند تا مردم اطمینان بیشتری به آن ها بکنند.
دستفروشان:
"محمد" یکی از دستفروش های سنگ فرش تربیت تبریز است. وی به خبرنگار نصر گفت: ما دستفروشان معمولا شب عید تمام کم و کاستی های یکساله خود را جبران می کنیم. متاسفانه چون دستفروشی که در هیچ رده صنفی قرار ندارد هم باعث شده روزهای سختی را سپری کنیم.
وی افزود: برخی از آن ها همانند خودم که نان آور خانه هایشان هستند، به خاطر کاهش تردد مردم در خیابان ها یا کسب و کارشان را متوقف کردند یا با کوهی از ناامیدی به خیابان ها می آیند تا شاید فردی که دستکش به دست و ماسک بر صورت دارد، از آن ها خرید کند.
محمد گفت: ما این روزها چشممان به دست مردم است تا خرید کنند، سال گذشته همین موقع روزانه 300 هزار تومان فروش داشتم اما الان از بساط من تنها دو قلم کالا فروش رفته است. او در جیب خود الکل هم دارد که اگر مشتری نگرانی داشت، الکل را روی کالا اسپری کند.
طلا فروشان:
"شهرام" در گفت و گو با خبرنگار نصر، اظهار کرد: کسبه دیگری که از ویروس کرونا آسیب دیده و مردم سراغ این صنف نمی روند، طلافروش های سطح شهر است. اکثر طلافروش ها الکل و ژل های ضدعفونی کننده در مغازه های خود گذاشتند تا اگر کسی می خواهد طلایی را امتحان کند، محلول های ضدعفونی کننده در دسترس باشد، اما با وجود این مردم تمایلی به خریدن طلا ندارند. از سویی قیمت بالای طلا هم از دیگر مواردی است که باعث شده، بازار این گروه هم راکد شود. آن هایی هم که این روزها خرید می کنند بیشتر جنبه سرمایه گذاری دارد.
آژانس های گردشگری:
"شبنم" اپراتورهای یکی از آژانس های گردشگری معروف در تبریز است. وی به خبرنگار نصر گفت: وضعیت امروز آژانس های گردشگری افتضاح است. بعضی آژانس ها تعطیل کرده اند ما هم در آستانه تعطیلی هستیم. مردم از تورهای نوروزی استقبال نمی کنند و آن هایی هم که از قبل تورهای خارجی رزرو کرده بودند هم دستور داده شد کنسل کنیم، اما هزینه هایشان را تمام و کمال بدون کسر مبلغی یا خسارت بازگرداندیم.
وی افزود: این روزها تفریح در اولویت مردم نیست و در دسته بندی نیازهای مردم جایگاه سوم و چهارم و شاید پایین تر را پیدا کردهاست. اکثر کشورها مرزهایشان را به ایران بسته اند و فعلا فقط مرز باکو برای ما باز است، برخی کشورها اصلا به ما ویزا نمی دهند! به اصطلاح «ایران را فعلا قرنطینه کرده اند»؛ با این حال با توجه به توضیحات آژانس ها علیرغم کاهش چشم گیر سفر اما قیمت برخی پروازها مثل تبریز به استانبول افزایش چشم گیری پیدا کرده است.
هتل داران:
یکی از مدیران هتل های تبریز به خبرنگار نصر گفت: بسیاری از هتل ها برای اینکه بتوانند در این شرایط اندک مسافران خود را حفظ کنند، تمهیداتی برای بهداشت و امنیت سلامت مسافران پیشبینی کرده اند؛ با این حال در روزهای پایانی سال 98 و افزایش چشم گیر مبتلایان اکثر استان ها در اقدامی سنجیده معذوریت خود از پذیرش مسافران را رسما اعلام کرده ایم. اگر چه شرایط کنونی بسیاری را بلحاظ اقتصادی متضرر ساخته اما چارهای جز خود قرنطینگی نیست.
دندانپزشکی ها:
دکتر "امام دوست" به خبرنگار نصر گفت: ترس ابتلا به ویروس کرونا و پرهیز از حضور در اماکن عمومی این روزها به شدت گسترش یافته است به طوری که بیماران مبتلا به دندان دردهای شدید، عفونت لثه ای و حتی بیمارانی که روند درمانشان نیمه کاره باقی مانده است به دلیل هراس از ابتلا به کرونا از مراجعه به دندانپزشکی خودداری می کنند. این ترس باعث بروز مشکلات جدی برای برخی از افراد شده است.
وی با تاکید بر اینکه بهداشت دهان و دندان با سلامت افراد رابطه مستقیمی دارد، اظهار کرد: برخی از بیماران با وجود نیاز به درمان اورژانسی همچنان از مراجعه به پزشک خودداری می کنند و این مصداق «خودکشی از ترس مرگ» است. رسانه ها باید به طور گسترده این موضوع را به جامعه آموزش دهند. با اینکه اغلب مطب های دندانپزشکان تعطیل است ولی این تعطیلی به معنی این نیست که کارهای ضروری و اورژانسی مردم نیز انجام نشود.
قنادان و شیرینی فروشان:
"غلام رضا" صاحب یکی از شیرینی فروشی های شهر تبریز است که مغازه اش خالی از مشتری است؛ وی به خبرنگار نصر گفت: سال گذشته در چنین ایامی علاوه بر فروش خوبی که داشتیم سفارشات بسیاری نیز برای روزهای پایانی سال دریافت می کردیم اما امسال هم فروش و هم سفارش های دریافتی کاهش یافته است.
وی با بیان اینکه امسال در مقایسه با سال گذشته مشتری ها تقریبا به نصف رسیده اند، گفت: اواسط اسفند سال گذشته روزانه بین 200 مراجعه کننده و در هفته پایانی این ماه که به عید نوروز منتهی می شد، تعداد مشتریان به حدود 300 نفر هم می رسیده اما امسال و در این ایام به طور میانگین روزانه 10 الی 15 مراجعه کننده داریم.
صاحب این قنادی اظهار کرد: از آنجایی که مردم به دنبال شیرینی تازه هستند و از سوی دیگر عمر آن هم کوتاه است برای تولید دچار مشکل شده ایم، چرا اگر تولید کنیم و به فروش نرسد روی دستمان می ماند و اگر هم تولید نکنیم مشتری شیرینی کهنه را از ما قبول نمی کند. با این اوصاف مجبور شده ایم تولیدات خود را به حداقل برسانیم تا هم با بتوانیم به نیاز مشتریان اندک این روزها پاسخ دهیم و هم دچار زیان نشویم.
غلامرضا افزود: با اینکه روزانه در ۲ نوبت مغازه را ضدعفونی کرده و همه جوانب بهداشتی را نیز در نظر گرفته ایم ولی ترس مردم از ابتلا به این بیماری باعث شده کمتر سراغ شیرینی فروشی ها بیایند.
وی با بیان اینکه در این شرایط پرداخت حقوق کارگران توسط کارفرما بسیار سخت است، گفت: پرداخت مالیات و حق بیمه تامین اجتماعی هم در این شرایط فشار مالی بیشتری را به واحدهای صنفی وارد می کند.
کارگران واحدهای تولیدی:
باتوجه به اینکه اقتصاد و صنعت که پایه توسعه کشوربوده و کارگران که به عنوان بخش مهم و اساسی این پایه می باشند و سلامت آنها نقش زیادی در توسعه کشور و تامین نیازهای شرایط حال کشور دارد اما با این حال کارگران واحدهای تولیدی نه قرنطینه می شناسند، نه محدودیت زمان. این کارگران ساعت های طولانی را زیر تیغ کرونا به سر می برند.
آذربایجان شرقی به عنوان قطب صنعتی و تولیدی کشور، بخش قابل توجهی از جمعیت آن را کارگران تشکیل می دهند؛ کارگرانی که به خصوص در ایام پایانی سال باید ساعت های بیشتری را در محیط های کارگری باشند، این در حالی است که اگر به وضعیت سلامت و بهداشت شان آنچنان که باید توجه نشود، نه تنها خود فرد و اطرافیانش بلکه می تواند صنعت و اقتصاد کشور را نیز فلج کند؛ قشری که اگر سالم باشند صنعت کشور نیز سالم و روپا است و اگر خدایی ناکرده این ویروس که قدرت شیوع آن بسیار گسترده است دامن یکی از این کارگران را بگیرد، می تواند همزمان با درگیر کردن چندین نفر دیگر از کارگران در نهایت سبب آسیب رساندن به بخش صنعت و اقتصاد کشور شود.
کیوان کارگر یکی از واحدهای تولیدی در تبریز است. وی به خبرنگار نصر گفت: باتوجه به اینکه ساعات کاری کارمندان دولت کاهش یافته است، اما حتی یک ساعت هم از ساعت کاری کارگران کم نشده است. فرق من کارگر با یک کارمند چیست؟ آیا جسم ما با آنها فرق می کند؟
وی افزود: هیچ گونه امکانات برای ضدعفونی در محل کار نداریم، بخش خصوصی هستیم، باید کار کنیم تا شب عید شرمنده زن و بچه هایمان نباشیم، اما با این وضعیت اصلا نمی دانیم که عمرمان به شب عید قد می دهد یا خیر!
لوازم خانگی:
"امیر" یکی از فروشندگان لوازم خانگی در بازار مشروطه تبریز است. وی به خبرنگار نصر گفت: با توجه به شیوع ویروس کرونا، خرید و فروش در بازار لوازم خانگی کمتر از قبل شده است؛ مردم بیشتر به خرید مواد غذایی گرایش دارند و در حال حاضر کمتر به سراغ لوازم خانگی می روند. بررسی وضعیت بازار لوازم خانگی در اسفند امسال، نسبت به مدت مشابه سال گذشته، 80 درصد کاهش خرید و فروش را نشان می دهد. کوهی از مشکلات بر سر این صنف آوار شده است و چشم امید ما به فروکش کردن شیوع ویروس است.
داروخانه ها:
"سامان" دکتر داروساز یکی از داروخانه های شبستر است. وی به خبرنگار نصر گفت: نمی دانم باید بگویم خوشبختانه یا بدبختانه با ورود این ویروس به ایران، شرایط فعالیت داروخانه ها و واحدهای عرضه محصولات بهداشتی و شوینده ها به شدت رونق پیدا کرده است.
میوه فروش ها:
در کنار روزگار ناخوش احوال بسیاری از اصناف تبریز، کرونا بازار برخی صنف ها را پررونق کرده است که از جمله آن می توان به میوه فروشی ها، عطاری ها، فروشندگان محصولات بهداشتی و فروشگاه های زنجیره ای اشاره کرد.
به گزارش نصر، با این حال و در شرایط موجود، به نظر می رسد می توان با تمهیدات ویژه و ارایه خدمات غیرحضوری و در بستر اینترنت و تشدید نظارت های بهداشتی، به برخی از مشاغلی که تحت تاثیر کرونا کم رمق شده اند رونق بخشید.
بی تردید هیچ شب و هیچ زمستانی دائمی نیست، هیچ ابری تا همیشه در مقابل مهتاب نمی ایستد و هیچ ماهی تا همیشه در حصار نمی ماند؛ روز های سخت رو به پایان است، چرا که بهار همیشه زمستان را سبز می کند؛ با تابیدن آفتاب، شکوفه های منتظر بر روی شاخه های درختان جوانه خواهند زد.
گزارش از سحر مغفرت
انتهای پیام/
سحر مغفرت