رویدادهای گردشگری ورزشی و هویت سازی تراکتور تبریز

تراکتور تبریز فقط یک باشگاه فوتبال نیست همچنانکنه فوتبال برای تبریز یک ورزش نیست؛ تراکتور در میان تمامی تیم های غیر پایتختی، به یک پدیده‌ای منحصربفرد اجتماعی–فرهنگی بدل شده که در بستر تاریخ معاصر آذربایجان ایران شکل گرفته و به‌تدریج به یکی از مهم‌ترین برندهای هویتیِ شمال‌غرب کشور بدل شده است. در جهانی که هویت‌های محلی زیر فشار یکنواخت‌سازی فرهنگی و جهانی سازی (Globalization ) قرار دارند، تراکتور  بسمت محلی سازی جهان ( Glocalization )  رفته و در جهانی سازی مولفه های محلی آذربایجان، موفق بوده است.
تراکتور به مثابه «چسب اجتماعی» شهروندان را بهم نزدیکتر کرده کرده است؛ نیرویی نرم اما بسیار قدرتمند که پیوندهای عاطفی، زبانی و تاریخی را به هم متصل نگه می‌دارد و آن‌ها را در قالبی مدرن و فراگیر بازتعریف می‌کند.
هم از اینروست که در تعریف توریسم به عنوان " صنعت صلح " نقش بی بدیلی دارد. 
هیچ پدیده ای چون توریسم و سفر صلح آفرین نیست چرا که موجب ایجاد دیالوگ متعالی مابین میزبان و مهمان می شود.
اهمیت تراکتور تنها در نتایج ورزشی یا تعداد جام‌ها خلاصه نمی‌شود. این تیم توانسته سرمایه‌ای کمیاب خلق کند: سرمایه اجتماعی، فرهنگی و نیز اقنصادی. حضور ده‌ها هزار هوادار در ورزشگاه، هم‌ افزایی احساسات، هم‌صدایی و تجربه جمعیِ برد و باخت، نوعی همبستگی می‌آفریند که هیچ نهاد رسمی در هیچ کشوری قادر به تولید آن است.
 تراکتور برای بخش بزرگی از جامعه آذربایجان، زبان مشترک احساس، غرور و تعلق است؛ زبانی که فراتر از مرزهای سیاسی حرکت می‌کند و در میان ترک‌زبانان منطقه، از قفقاز تا آناتولی، بازتاب می‌یابد. همین ویژگی است که آن را در ردیف پرهوادارترین و پرنفوذترین باشگاه‌های فوتبال آسیا قرار می‌دهد.
خلق چنین احساسات و هیجانات مثبت و خوشحالی برای میلیون ها نفر، آن هم در شرایطی که انواع بحران و چالش ها جامعه را در تنگنا قرار داده است، بیشتر به یک معجزه اجتماعی میماند تا یک مسابقه ورزشی، بایست برای پاسداشت  و ارتقاء ان کار کرد.
از منظر گردشگری ورزشی، تراکتور ظرفیتی استراتژیک دارد که هنوز به‌طور کامل بالفعل نشده است. هر مسابقه مهم این تیم می‌تواند به یک رویداد گردشگری تبدیل شود: ورود هواداران از شهرها و کشورهای همجوار، رونق هتل‌ها، رستوران‌ها، حمل‌ونقل شهری، فروش صنایع دستی و محصولات فرهنگی. فوتبال و مهم تر از همه تعالی فرهنگی ناشی از تعامل متقابل مهمان و میزبان، اگر هوشمندانه مدیریت شود، موتور محرک اقتصاد تجربه‌محور است؛ اقتصادی که بر احساس، خاطره و مشارکت بنا می‌شود. 
تبریز با پیشینه تاریخی کم‌نظیر و فرهنگ غنی،  و تاریخچه پرشور ورزشی اش، می‌تواند از تراکتور به‌عنوان دروازه‌ای برای معرفی خود به گردشگران ورزشی داخلی و بین‌المللی بهره ببرد.
اما شاید مهم‌ترین کارکرد تراکتور در ساحت فرهنگی–اجتماعی آن باشد. این تیم به جامعه می‌آموزد که چگونه می‌توان تفاوت‌ها را ذیل یک هویت مشترک جمع کرد، چگونه می‌توان در عین رقابت، رفاقت نیز داشت، بدون تقابل زیست، و چگونه می‌توان غرور محلی را به نیرویی سازنده تبدیل نمود. 
تراکتور می‌تواند حامل پیام‌هایی فراتر از فوتبال باشد: احترام، همبستگی، امید و مشارکت مدنی. در این معنا، باشگاه نه‌فقط یک بنگاه ورزشی، بلکه نهادی فرهنگی است که بر شکل‌دهی به تخیل جمعی نسل‌های آینده اثر می‌گذارد.
تراکتور یادآور این حقیقت ساده اما عمیق است که ورزش، وقتی با هویت، فرهنگ و مردم پیوند می‌خورد، از سرگرمی فراتر می‌رود و به نیرویی تمدن‌ساز بدل می‌شود. پاسداشت و توسعه این برند اجتماعی–ورزشی، سرمایه‌گذاری بر آینده‌ای است که در آن اقتصاد، فرهنگ و همبستگی اجتماعی در کنار هم رشد می‌کنند؛ آینده‌ای که صدای تشویق‌ها فقط برای یک گل نیست، بلکه برای امیدی جمعی و پایدار طنین می‌اندازد.
نمیتوان از  چنین ظرفیت شگرف اجتماعی فرهنگی برای هم افزایی اجتماعی و تعالی اقتصادی و چشم پوشی نمود و کنار از اثار منحصربفرد مثبت آن، به آسانی عبور کرد.
ظرفیتی که معمولا جوامع مختلف برای خلق ان، ده ها سال کار میکنند و میلیاردها دلار خرج می کنند.
نام تراکتور، مسئولیت مهمی بر دوش صاحبان آن یعنی همه شهروندان و در عین حال مالکان میگذارد،  بایست این نام را قدر نهند و در ارتقاء برند تراکتور بکوشند چرا که نام تراکتور میتواند در تعالی فرهنگی اجتماعی و اقتصادی منطقه، کارهای بزرگی انجام دهد.

رحیم حیدری - دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی دانشگاه تبریز 
انتهای پیام/