بازخوانی میراث جهانشاه در تبریز

به گزارش نصر؛ در این نشست، مصلحی، باستان شناس و از پیشکسوتان مرمت آثار تاریخی، ضمن مرور تاریخچه ساخت مسجد کبود، به اهمیت نمادین و اعتقادی آن در میان آثار اسلامی ایران اشاره کرد. وی گفت: «مسجد کبود که به درخواست جان‌بیگم خاتون، همسر جهانشاه قراقویونلو، ساخته شده، تنها یک بنای مذهبی نیست؛ بلکه جلوه‌ای از وحدت باورها و آمیزه‌ای از اندیشه‌های عرفانی، اسلامی و ایرانی است.»
مصلحی همچنین به کتیبه‌های برجسته دو سوی ایوان مسجد اشاره کرد و افزود که تمام نوشته‌ها و نقوش بنا با مطالعه دقیق و هدفمند طراحی شده‌اند. وی توضیح داد که در مرمت‌های اخیر نیز تلاش شده این اصالت فکری و هنری حفظ شود. ایشان در این باره می‌گوید: «این مکان در واقع مسجد به معنای مصطلح نبوده، بلکه دارالصلاه و محل عبادت همه مردم، فارغ از دین و مذهب بوده است. سوره فتح که بر بزرگ‌ترینکتیبه بنا نگاشته شده، نشانگر کارکرد نمادین و سیاسیاین عمارت است و به روشنی بیان می‌کند که این بنا در واقع ظفرنامه یا فتح‌نامه جهان‌شاه بوده است.»
در ادامه، ثناجو با اشاره به نقاشی تاریخی «جورج ورک» نقاش فرانسوی سده هجدهم که تصویری از مسجد کبود به‌جا گذاشته، گفت: «این اثر، یکی از مهم‌ترین اسناد تصویری از تبریز کهن است و امروزه در موزه‌ای در جنوب فرانسه نگهداریمی‌شود.»
او همچنین برخی برداشت‌های نادرست در فضای مجازی درباره چهره جهانشاه قراقویونلو و نام‌گذاری سلسله‌های تاریخی را تصحیح کرد و خواستار دقت بیشتر رسانه‌ها در بازتاب اطلاعات تاریخی شد.
در بخش دیگری از نشست، گلی، از مجریان طرح مرمت مسجد کبود، گزارشی از روند فنی کار ارائه دادند.
وی با اشاره به برخی حاشیه‌های رسانه‌ای درباره کیفیت مرمت، توضیح داد: «در برخی گزارش‌ها، بدون بررسی فنی،درباره نحوه مرمت بنا قضاوت‌هایی صورت گرفته است. این در حالی است که فعلاً هیچ مرمتی صورت نگرفته و صرفا هدف فعلی ما تثبیت و خشک‌سازی بناست. چرا که بخش‌های عمده‌ای از کاشی‌ها به‌دلیل رطوبت و خطاهای مرمت‌های گذشته در حال ریزش بود. در مراحل بعدی به مرمت تزئینات اصلی، به‌ویژهسردر باشکوه آن خواهیم پرداخت.» مهندس گلی تأکید کرد:«تمامی رنگ‌ها و ملات‌ها بر پایه مواد معدنی و طبیعی انتخاب شده‌اند تا قابلیت تنفس و بازگشت‌پذیری بنا حفظ شود.»
 
در ادامه یزدانی، از مدیران میراث فرهنگی استان، با اشاره به حواشی مطرح‌شده در فضای مجازی گفت: «متأسفانه برخی نقدها بدون آگاهی فنی منتشر می‌شود. مرمت مسجد کبود با نظارت متخصصان انجام شده و هدف آن صرفاً نجات اثر از فرسایش بوده است.»
او همچنین افزود: «اگر میراث فرهنگی در یک قرن گذشته اقدام به احیای این بنا نمی‌کرد، امروز دیگر اثری از مسجد کبود باقی نمی‌ماند.»
یزدانی در پایان گفت: «مسجد کبود نماد هویت تبریز و ایراناسلامی است و شایسته است روز بنای آن، به‌عنوان روز عمارت مظفریه در تقویم فرهنگی آذربایجان ثبت شود و در سال‌های آینده شاهد مراسم پرشکوه‌تر در این روز باشیم. »
بر پایه‌ی کتیبه‌های موجود، مسجد کبود تبریز در تاریخ 12 آبان سال 844 خورشیدی (۴ ربیع‌الاول سال ۸۷۰ هجری قمری) افتتاح شده است. این اثر ارزشمند، از شاخص‌ترین نمونه‌هایمعماری ایرانی ـ اسلامی در دوره قراقویونلوها به‌شمار می‌رود و از سال گذشته 12 آبان به عنوان سالروز بنای عمارت مظفریه در تبریز گرامی داشته می‌شود. 
نشست تخصصی بررسی مسجد کبود، فرصتی برای گفت‌وگو درباره چالش‌های مرمت و بازخوانی ارزش‌های تاریخی اینشاهکار معماری ایرانی ـ اسلامی بود. شرکت‌کنندگان تأکیدکردند که مرمت علمی و احترام به اصالت تاریخی بنا باید همواره محور اقدامات حفاظتی در آثار تاریخی باشد. آنها همچنین با تأکید بر نقش سازمان میراث فرهنگی در هویت شهری، از مردم و رسانه‌ها خواستند در بازتاب موضوعات تخصصی، به تحلیل‌های غیرکارشناسی و حاشیه‌ای اعتماد نکرده و به آنها دامن نزنند.
انتهای پیام/