شب مرواریدی مراغه

به گزارش نصر، «یونس مروارید» بسان مرواریدی درخشان در سپهر ادبی و فرهنگی مراغه درخشش دارد، کسی که برای نگارش اثر بی همتایش خانه مسکونی خودش را در دهه ۱۳۶۰ فروخت تا مسیری باز کند که محققان و پژوهشگران نه در اسناد و کتابخانه های فرنگ، که در همین شهر و دیار از کتابی به نام مراغه یا افرازه رود بهره ببرند؛ او خانه فروخت و کتاب نوشت اما سرمایه ای برای کهن شهر مراغه به جا گذاشت که با ارقام ریالی به هیچ عنوان قابل سنجش نیست.
او در بحبوحه هیاهوهای سیاسی دهه ۱۳۶۰ که جریان های سیاسی دنبال گروکشی و ترور و زد و خورد بودند، در کنج خانه نشست تا کتابی در یکهزار و ۴۰ صفحه تالیف کند که بسیاری از ناگفته ها، ناشنیده ها، نانوشته ها و رازهای پیدا و پنهان تاریخ مراغه در آن گلچین شده است، کتابی که در اوضاع سیاسی و فرهنگی به هم ریخته آن زمان اجازه انتشار نیافت تا اینکه با وساطت امام جمعه وقت تبریز با چاپ و توزیع آن موافقت شد.

با وساطت مرحوم آیت الله ملکوتی مجوز انتشار کتاب را گرفتم
یونس مروارید متولد سال ۱۳۱۳ در مراغه، تحصیل کرده رشته ریاضی و آمار تا مقطع کارشناسی ارشد از دانشگاه تهران و پرورش یافته مدرسه ابتدایی بدر و متوسطه خواجه نصر، خودش می گوید: از خدا ۹۱ سال عمر گرفته است تا خودش را وقف نوشتن و پژوهش کند.
وی با تاکید بر اینکه از همان دورن جوانی آرزویم نوشتن کتابی درباره تاریخ مراغه بود، اضافه می کند: من با عشق به زادگاهم و برای مردم قدردان، وفادار و فهیم شهرم کتاب مراغه یا افرازه رود را نوشتم تا بلکه به وسع خود بتوانم برای محققان جوان و آینده کمکی در دسترسی به اسناد تاریخی کرده باشم.
مروارید ادامه می دهد: من این کتاب را به اهالی و علاقمندان تاریخ مراغه تقدیم می کنم و امیدوارم آن را عاشقانه از من قبول کنند، چون نوشتن کتاب "مراغه یا افرازه رود" را به مدت ۱۰ سال با عشق شروع کرده و به پایان رساندم.
این محقق تاریخی درست زمانی دست به قلم شد و اثر جاودانش را به رشته تحریر درآورد که در آن مقطع زمانی خبری از امکانات امروزی و دسترسی های فناورانه امروزی نبود، مروارید برای سطر به سطر کتایش کوچه به کوچه و محله به محله مراغه را گشته است.
او درباره همین قضیه چنین می گوید: کتابم ادای دینی است به همشهریانم که مطالب آن به صورت زنده از متن همین مردم و دیار زیبا و در ابعاد گوناگون طبیعی، اجتماعی، تاریخی و اقتصادی گردآوری شده است، دوره ای که تجهیزات و امکانات فنی امروزی برای پژوهش وجود نداشت و منابع و اسناد تاریخی به هیچ عنوان در دسترس نبود.
مروارید داستان چاپ و انتشار کتاب خودش را بسیار طولانی، پیچیده و پرفراز و نشیب می داند و اظهار می کند: این کتاب حاصل یک عمر تحقیق و جستجوهای من است که مشکلات بسیار زیادی بر سر راه انتشارش تجربه کردم، حتی زمانی از صدور مجوز آن ناامید شدم تا اینکه روزی با آیت الله مسلم ملکوتی نمانیده ولی فقیه در آذربایجان شرقی دیدار داشتم، موضوع را گفتم و با وساطت او مجوز صادر شد و زمانی که کتاب منتشر شد تمام رنج هایی که کشیده بودم از یادم رفت.
وی خدمت کوچک برای شناساندن مراغه و ایجاد پشتوانه علمی و فرهنگی برای آذربایجان عزیز، این دیار کهن، را مهمترین انگیزه اش برای نگارش کتاب می داند و اضافه می کند: خیلی امید دارم این کتاب برای جوانان و محققان بسترساز پدید آمدن اثرهای دیگر و ارزشمند باشد.

تاریخ طولانی و اصالت مراغه شوق انگیز است
محقق، نویسنده و صاحب نظر و کارشناس تاریخ علم درباره استاد مروارید می گوید: مراغه بیش از ۱۰ هزار سال تاریخ دارد که چنین جایگاه رفیعی برای هر مراغه ای شوق انگیز و روح افزا است و بر همین مبنا نویسندگان، شخصیت ها و مولفان چیره دستی همچون "یونس مروارید" در این خاک پرورش یافته اند.
دکتر مسعود غلامیه با بیان اینکه چنین تاریخی برای شعرا، ادبا و مولفان و محققان بسیار تحول آفرین و الهام بخش است، یادآور شد: استاد مروارید کسی است که به عشق وطنش کتابی نوشته است که الهام بخش سایر نویسندگان است؛ کتابی که تاریخ شهرمان را به ما آموخت.
وی اوضاع پرتنش و آشوب سال های اول انقلاب را یادآوری کرده و ادامه می دهد: سال ۱۳۵۷ انقلاب شد، سال ۱۳۵۹ جنگ شد و سال ۱۳۶۰ کشور درگیر دعواهای سیاسی شده بود، که در این میان یک نفر به دور از هیاهو و جنجال های سیاسی و اجتماعی روزگار در حال ورق زدن کتب تاریخی است تا گلچینی از آنها را تحویل نسل کنونی و آینده بدهد.
غلامیه در تعریف کار سترگ استاد مروارید، می گوید: ایشان کسی است که برخلاف سایر مولفان و مترجمان که اغلب کپی بردار شده اند، درباره مراغه مونوگرافی (بررسی و مطالعه زندگی اجتماعی) کرده است که تاکنون کسی وارد این ورطه و حوزه نشده است.
وی ارزشمندی کتاب « مراغه یا افرازه رود » را در چگونگی نگارش آن می داند و اضافه می کند: استاد مروا ید برای تک تک سطور کتابش کوچه های مراغه را وجب به وجب گشته است تا مدرک و سند جمع کند و این از عهده کمتر کسی بر می آید.
صاحب کتاب "صمدخان شجاع الدوله و رژیم مشروطه" یادآور می شود: کهن شهر مراغه در دهه های اخیر بیش از یکصد نویسنده داشته است، اما هیچ یک از آنها مروارید نمی شود، چون وی در دهه ۱۳۶۰ جامی به دست مردمان زادگاهش داد که آنها را تشنه تر کرد و فهمیدیم که مراغه حرف های زیادی برای گفتن دارد و استاد استارت پژوهشگری تاریخی مراغه را زده است.
غلامیه با تاکید بر اینکه خواندن کتاب مراغه یا افرزاه رود برای هر مراغه ای و آذربایجانی واحب است، گفت: اگر تاریخ شهر خود را بخوانیم کودکانمان رفتارهای بزرگی از خود نشان می دهند و اگر نخوانیم بزرگترهایمان رفتارهای کودکانه خواهند داشت.
به گفته وی استاد مروارید زحمت کش واقعی تاریخ مراغه است.

استاد مروارید انقلابی در مراغه پژوهی ایجاد کرد
محقق، نویسنده و فعال فرهنگی ارزش کتاب استاد مروارید را از نظر تاریخی و علمی بسیار مهم خواند و گفت: "مراغه یا افرازه رود" بی شک و گمان انقلابی در مراغه پژوهی به وجود آورد که می تواند ابعاد پیدا و پنهان این شهر تاریخی با فرهنگ، تمدن و تاریخ بسیار قدیمی را رونمایی کند.
اصغر محمدزاده ادامه داد: تا پیش از نگارش کتاب فوق، تاریخ و پیشینه گرانقیمت مراغه زیر خاک بود که استاد مروارید آن هویت پنهان را از دل خروارها خاک بیرون کشید که البته برای آن یک دهه از عمر استاد صرف تحقیق و جمع آوری اطلاعات شده است.
وی وقف عمر را بهترین و مناسب ترین تعبیر و تفسیر برای استاد مروارید دانست و یادآور شد: مساله وقف را نمی توان تنها در مسایل فیزیکی و مالی خلاصه کرد و شاید بهترین نوع وقف همین باشد که یک نفر حاصل یک عمر تلاش و کوشش خود را در قالب کتابی جمع کرده و به نسل های آینده هدیه کرده باشد.
محمدزاده با بیان اینکه استاد مروارید مسیرگشای تاریخ فرهنگی، طبیعی و اقتصادی و اجتماعی مراغه است، اظهار کرد: شاید ایشان در همان مقطع زمانی به فعالیت های اقتصادی روی می آورد منتفع تر بود، اما انگیزه و عشق به موطن چنین اجازه ای به او نداد.
وی گفت: خیلی ها راه استاد مروارید را ادامه دادند و می دهند اما متاسفانه این زحمات را کسی درک نکرده است، اینکه برای به دست آوردن یک سند تاریخی چه میزان باید انرژی صرف شده و ریاضت و زحمت کشیده شود، شاید برای بسیاری از مردم قابل درک نیست.
کتاب «مراغه یا افرازه‌رود» فهرستی غنی دارد که در ۱۵ فصل نگاشته شد و فصل اول آن به مشخصات جغرافیایی و اوضاع طبیعی منطقه می‌پردازد و کوه‌ها، چشمه‌ها، غارها، رودخانه‌ها، آب‌های معدنی و حتی منطقه فسیلی این شهرستان را معرفی می‌کند.
فصل دوم این کتاب به تقسیمات کشوری مراغه در دهه ۱۳۵۰ شمسی اختصاص دارد و فصل سوم نیز روی مشخصات نقاط مسکونی مراغه، بناب، عجب‌شیر، ملکان، و چهار دهستان و نقاط روستایی متمرکز است.
در فصل چهارم کتاب به خصوصیات جمعیتی و ویژگی‌های اجتماعی منطقه از جمله ویژگی‌های ماه محرم، زبان و نژاد و حتی مراغه‌ای‌های مقیم «رودبار» اشاره می‌شود و فصل پنجم به فرهنگ و معارف، فصل ششم به اوضاع اقتصادی، فصل هفتم به راه‌ها و خطوط ارتباطی، فصل هشتم به آثار باستانی و ابنیه تاریخی، فصل نهم به سیمای عمومی شهر، فصل دهم به موسسه‌های عمومی، فصل یازدهم به معادن، فصل دوازدهم به شعرا، نویسندگان، رجال و هنرمندان، فصل سیزدهم به دیدگاه سیاحان و مورخان نسبت به مراغه، فصل چهاردهم به ارامنه مقیم مراغه و فصل پانزدهم به اوضاع تاریخی این کهن‌شهر اختصاص دارد.
شهرستان مراغه به عنوان دومین شهرستان بزرگ آذربایجان شرقی با جمعیت ۲۸۰ هزار نفر در کنار رودخانه صوفی‌چای و در دامنه جنوبی کوه سهند واقع شده است که در فاصله ۱۳۵ کیلومتری جنوب تبریز قرار دارد.
انتهای پیام/