گیاهان دارویی، گنج پنهان اقتصاد ملی؛ از چالش تجاری‌ سازی تا فرصت‌ های جهانی 

به گزارش نصر، «سید مسعود سید احمدیان» رئیس دانشگاه شهید مدنی آذربایجان در آغاز همایش، با تأکید بر جایگاه این دانشگاه در عرصه علمی کشور گفت: دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، به عنوان دومین دانشگاه جامع استان با ۸۵۰۰ دانشجو در مقاطع کارشناسی تا پسا دکتری و نزدیک به دو هزار دانشجوی خارجی، در ۷ دانشکده و ۱۲۰ رشته مشغول تربیت نیروهای متخصص است. ما مفتخریم که در خدمت علم و صنعت منطقه و کشور باشیم.
وی با اشاره به ظرفیت اقلیمی کشور افزود: ایران از ۱۳ اقلیم شناخته‌شده جهان، ۱۱ اقلیم را داراست و با بیش از ۳۰۰ روز آفتابی در سال، شرایطی منحصربه‌فرد برای تولید گیاهان دارویی دارد. اما سهم ما از بازار جهانی ناچیز است. طبق برآورد بانک جهانی، تجارت جهانی گیاهان دارویی در سال ۲۰۲۴ معادل ۲۳۳ میلیارد دلار بوده و تا سال ۲۰۵۰ پیش‌بینی می‌شود به پنج هزار میلیارد دلار برسد. در حالی که صادرات ایران تنها حدود ۶۰ تا ۹۰ میلیون دلار است.
وی تأکید کرد: این فاصله نشان‌دهنده وجود مشکلات ساختاری و مدیریتی در این حوزه است. همایش‌هایی از این دست، می‌تواند بستری برای یافتن راهکارهای علمی و اجرایی و بهره‌برداری بهتر از ظرفیت‌های ملی باشد.
 

«سعید حضرتی» دبیر علمی همایش در ادامه،  هدف از برگزاری این همایش را «ایجاد پلی میان دانش نظری و کاربردهای عملی» خواند و گفت: ما بیش از هر زمان  دیگری، نیازمند ارتقای دانش تخصصی در حوزه گیاهان دارویی و معطر هستیم. این همایش فرصتی برای تعامل مستقیم میان تولیدکنندگان، صاحبان صنایع و سیاست‌گذاران فراهم می‌کند. همچنین بستری است برای ارائه آخرین دستاوردهای علمی، شناسایی اولویت‌های پژوهشی آینده، تبادل تجربه و به‌روزرسانی دانست.
وی با اشاره به ظرفیت‌های استان آذربایجان شرقی اظهار داشت:این استان با سطح زیرکشت ۸۷۰۰ هکتار و تولید سالانه بیش از ۱۸ هزار تن گیاه دارویی، جایگاه هشتم کشور را دارد. بیش از ۴۵۰ گونه گیاه دارویی در این استان شناسایی شده که ۴۰ نوع آن به‌طور گسترده کشت و برداشت می‌شود. رتبه اول کشور در طرح جهش تولید دیم‌زارها نیز متعلق به آذربایجان شرقی است و محصولات اصلی ما شامل گل محمدی و زعفران است.
وی با اشاره به استقبال پژوهشگران از همایش افزود: بیش از ۳۲۰ مقاله به دبیرخانه ارسال شد که ۲۸۶ مقاله پذیرفته شد؛ از این میان، ۱۰۸ مقاله متعلق به پژوهشگران استان خودمان بود. این استقبال نشان‌دهنده ظرفیت عظیم علمی و تحقیقاتی کشور در این حوزه است. 
در ادامه مراسم افتتاحیه همایش گیاهان دارویی،  «محمدباقر رضایی» رئیس انجمن علمی گیاهان دارویی ایران، در سخنان خود بر اهمیت استانداردسازی و زنجیره ارزش تأکید کرد: در جهان حدود ۴۲۲ هزار گونه گیاه گلدار شناسایی شده که ۷۰ درصد آن‌ها در معرض انقراض‌اند. اگر تمام تمرکز خود را بر یک گونه مانند گل محمدی بگذاریم و آن را با فناوری روز و استانداردهای بین‌المللی به مرحله تجارت جهانی برسانیم، موفق خواهیم شد.
وی افزود: بزرگ‌ترین مشکل ما نبود شناخت کافی از ارزش واقعی این محصولات و ضعف در زنجیره تحقیقات و توسعه است. بسیاری از تصمیم‌گیرندگان کشور از اهمیت این حوزه آگاهی کافی ندارند. این زنجیره معیوب باید اصلاح شود. بدون استانداردسازی در کاشت، برداشت و فرآوری، جایگاهی در بازار جهانی نخواهیم داشت.
«دامون رزمجویی» دبیر ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان گیاهان دارویی و طب سنتی،  با انتقاد از سیاست‌گذاری‌های ناقص در کشور گفت: ایران خاستگاه بیش از ۸ هزار گونه گیاه دارویی است اما حتی یک قلمه استاندارد گواهی‌شده در اختیار نداریم. فرآوری محصولات همچنان با روش‌های سنتی انجام می‌شود و این ضعف باعث شده نتوانیم در بازار جهانی جایگاه واقعی خود را کسب کنیم.
وی هشدار داد: شش ماه پیش گل محمدی به نام ترکیه ثبت جهانی شد در حالی که ما بزرگ‌ترین تولیدکننده آن هستیم و تنها به تولید گلاب بسنده کرده‌ایم. اگر این روند ادامه یابد، زعفران نیز از دست خواهد رفت. باید هرچه سریع‌تر فرآیند برندسازی و ثبت جهانی محصولات استراتژیک کشور را آغاز کنیم.
وی در پایان تأکید کرد: تحقیقات باید به سمت کاربردی‌سازی و تجاری‌سازی حرکت کند لذا در این راستا معاونت علمی ریاست‌جمهوری از طرح‌هایی که منجر به تشکیل شرکت‌های دانش‌بنیان شود، حمایت مالی و معنوی خواهد کرد.
 

«حسین قدیمی» مدیرعامل شرکت عصاره ناب سهند

به عنوان نماینده بخش صنعت در پایان مراسم افتتاحیه  گفت: صنعت اسانس‌گیری و عرقیات گیاهی در کشور ما همچنان با روش‌های سنتی پیش می‌رود. برای نمونه، از ده تُن گل محمدی نهایتاً دو کیلو اسانس به دست می‌آوریم در حالی که با فناوری روز می‌توان چند برابر این مقدار تولید کرد.
وی افزود:کارخانه ما در دامنه‌های کوه سهند فعالیت دارد و روستاهای اسکو یکی از قطب‌های تولید گل محمدی در کشور هستند. اما متأسفانه این صنعت در ایران به اندازه ترکیه صنعتی نشده است. آن‌ها با بهره‌گیری از فناوری روز و حمایت‌های جدی توانسته‌اند ارزش افزوده بالایی ایجاد کنند.
وی خطاب به دانشگاهیان گفت: از دانشجویان و پژوهشگران دعوت می‌کنم تا با حضور در واحدهای تولیدی، ما را با ایده‌ها، نقدها و پیشنهادهای علمی خود همراهی کنند. بدون هم‌افزایی صنعت و دانشگاه، این حوزه به جایگاه واقعی خود نخواهد رسید.»
گفتنی است، سومین همایش ملی گیاهان دارویی، کارآفرینی و تجاری‌سازی، فراتر از یک گردهمایی علمی، تلاشی است برای پیوند زدن ظرفیت‌های علمی و پژوهشی کشور با صنعت و بازار جهانی. سخنرانان همایش بر سه محور مشترک تأکید داشتند: لزوم استانداردسازی، ضرورت تجاری‌سازی و اهمیت هم‌افزایی صنعت و دانشگاه. چنانچه این مسیر به‌درستی طی شود، ایران می‌تواند از موقعیت اقلیمی منحصربه‌فرد خود بهره گیرد و سهمی شایسته از تجارت جهانی گیاهان دارویی به دست آورد.
انتهای پیام/