اصلاح الگوی کشت راهبردی ملی در کانون توجه دولت

به گزارش نصر، با توجه به وضع بحرانی آب، اصلاح الگوی کشت یکی از مهمترین اقدامات در بخش کشاورزی محسوب می شود و عوامل مؤثر بر الگوی کشت محصولات زراعی و باغی را می توان عوامل و منابع طبیعی مانند اقلیم، منابع آب و خاک، عوامل زیست محیطی، عوامل اجتماعی، سیاست گذاری های دولت و عوامل اقتصادی دانست.
بر اساس داده‌های سازمان هواشناسی، در برخی مناطق کشور، میزان بارندگی‌ها در بهار ۱۴۰۴ نسبت به دوره آماری بلندمدت ۴۰ درصد کاهش یافته است و بر اساس داده های منتشر شده توسط پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو کشور؛ سه ماه آینده متوسط بارش در شمال غرب، جنوب کوه های البرز، زاگرس شمالی و مناطقی از شمال شرق کمتر از نرمال، دامنه شمالی البرز در محدوده نرمال با گرایش به کمتر از نرمال، جنوب شرق بیش از نرمال و سایر مناطق مطابق با نرمال بلند مدت برآورد می ‌شود.
منابع آبی کشور از سدها گرفته تا سفره های زیرزمینی وضعیت خوشی ندارند و به گفته کارشناسان ۸۰ درصد آب تجدید پذیر در بخش کشاورزی مصرف می شود از این رو در کنار اجرای شیوه های نوین آبیاری، تغییر الگوی کشت و جایگزینی کشت محصولات کم آب بر با محصولات با مصرف آب بالا راهبرد الزامی است.
اهمیت موضوع به قدری است که با دستور رئیس‌جمهور به وزرای «جهاد کشاورزی» و «کشور»، استانداران در سراسر کشور موظف شده‌اند، اصلاح و اجرای الگوی کشت سراسری را به‌ عنوان اولویتی فوری و ضروری در دستورکار خود قرار دهند.
این اقدام با هدف ارتقای امنیت غذایی، حفاظت از منابع پایه و افزایش بهره‌وری مصرف آب در بخش کشاورزی، یکی از گام‌های راهبردی دولت برای مقابله با چالش‌های اقلیمی و ناترازی‌های تولید محسوب می‌شود.
بر اساس این دستور که از سوی «وزارت کشور» صادر شده استانداران موظف‌ شده‌اند با همکاری دستگاه‌های مرتبط، هماهنگی لازم برای اجرای الگوی کشت اصلاح‌شده را فراهم کنند و کارگروه استانی الگوی کشت را با حضور دستگاه‌های مسئول در هر استان تشکیل دهند.
این تصمیم مهم در شرایطی اتخاذ شده است که کشور با چالش‌های متعددی نظیر تغییرات اقلیمی، بحران منابع آب و ناپایداری در زنجیره تولید و بازار محصولات کشاورزی مواجه است.
در چنین وضعیتی، اصلاح الگوی کشت نه‌تنها یک ضرورت فنی، بلکه اقدامی ملی و راهبردی برای تأمین امنیت غذایی پایدار کشور است؛ موضوعی که در سطح عالی دولت به آن توجه جدی شده است.

مدیریت منابع آبی مستلزم اصلاح الگوی کشت است
بهرام سرمست، استاندار آذربایجان شرقی بر لزوم اصلاح الگوی کشت در استان برای مدیریت پایدار منابع آبی تأکید کرد.
وی با اشاره به چالش‌های شدید استان در حوزه آب‌های زیرزمینی گفت: اصلاح الگوی کشت، از راهبردهای محوری و موثر استان در مواجهه با بحران منابع آبی به‌شمار می‌رود زیرا در شرایطی که منابع زیرزمینی به‌شدت در معرض افت قرار دارند، نمی‌توان با شیوه‌های سنتی و ناکارآمد کشاورزی ادامه داد.

اجرای اصلاح الگوی کشت نیازمند همکاری سازمان ها و نهادهای مرتبط با کشاورزی و کشاورزان است
رییس سازمان جهادکشاورزی آذربایجان شرقی هم یکی از مهمترین الزامات اجرای الگوی کشت را همکاری تمامی دستگاه ها، ارگان ها و سازمان ها با سازمان جهاد کشاورزی عنوان کرد و گفت: ارگان هایی چون فرمانداری، صدا سیما، تشکل های مردم نهاد، اصناف، بنیاد ملی گندم، سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی، شرکت خدمات حمایتی، موسسات و مراکز تحقیقاتی و دانشگاه ها، سازمان تعاون روستایی، اداره کل غله و خدمات بازرگانی دولتی، شرکت آب منطقه ای، شرکت پخش فراورده های نفتی و گازی و ... در اجرای این طرح ملی دخیل هستند.
شهرام شفیعی با بیان اینکه افزایش جمعیت و نیاز به مواد غذایی، افزایش تولید محصولات کشاورزی را طلب می کند، افزود: سرانه منابع آب تجدیدشونده در ایران و آذربایجان شرقی از سرانه جهانی پایین تر و پدیده تغییرات اقلیمی و گرم شدن کره زمین نیز رو به گسترش است که ما را با چالش‌های اساسی تامین مواد غذایی مواجه می کند.
وی ادامه داد: نتیجه تغییرات اقلیمی در کشور، کاهش متوسط بارندگی سالانه و محدودیت بیشتر منابع آب قابل استفاده در بخش های مختلف اقتصادی و زیست محیطی را به دنبال داشته و رقابت کنونی مصارف آب در بخش های شرب شهری و روستایی، کشاورزی، صنعت و محیط زیست روبه افزایش است.
شفیعی با اشاره به اهمیت اجرای الگوی کشت در کشور و به خصوص آذربایجان شرقی، ادامه داد: تعیین مناسب ترین مناطق تولید هر محصول، مهمترین مؤلفه مؤثر و زیربنای تدوین برنامه الگوی کشت بوده و زمینه ای برای تدوین و برقراری نظام کشت و تحقق آموزش، ترویج و خدمات متمرکز برحسب نوع محصول و هدایت محصولات کشاورزی به مناسب ترین جایگاه تولیدی آن ها است که نتیجه آن افزایش کمی و کیفی تولید و توان فنی کشاورزان و صرفه جویی در منابع و امکانات محدود کشور خواهد بود.
وی، تعیین الگوی کشت مناسب مناطق برنامه ریزی با لحاظ بیشینه کردن درآمد ناخالص و بهره وری مصرف آب، ایجاد بانک اطلاعاتی جامع و مکان دار الگوی کشت در این مناطق، تعیین مناطقی با قابلیت اصلاح الگوی کشت و تعیین مناطق موردنیاز اصلاح سامانه کشت با فناوری نوین را از جمله اهداف و دستاوردهای تدوین برنامه الگوی کشت در راستای بهره برداری پایدار از منابع پایه و تأمین امنیت غذایی عنوان کرد.
رییس سازمان جهادکشاورزی آذربایجان شرقی خاطرنشان کرد: طرح اصلاح الگوی کشت در آبان ماه سال ۱۴۰۱ رونمایی و ریاست کمیته ملی الگوی کشت به معاون اول رئیس جمهور و در استان ها به استانداران واگذار شد.
وی گفت: سال زراعی (۱۴۰۰-۱۴۰۱) به عنوان سال مبدا ۲۰۴ هزار هکتار اراضی آبی و ۵۲۵ هزار هکتار اراضی دیم آذربایجان شرقی در فهرست اجرای طرح اصلاح الگوی کشت قرار گرفت و در سال های بعدی بر سطح اراضی دیم افزوده و از سطح اراضی آبی کاسته شد.
وی افزود: سال زراعی (۱۴۰۳-۱۴۰۲) ۱۹۱ هزار و ۷۱۷ هکتار اراضی آبی و ۶۲۴ هزار و ۸۷۵ هکتار اراضی دیم به زیر پوشش اجرای این طرح رفت و امسال نیز ۱۹۰ هزار و ۶۶۹ هکتار اراضی آبی و ۶۲۸ هزار و ۸۸۷ هکتار اراضی دیم استان برای اجرای طرح اصلاح الگوی کشت ابلاغ شده است.
شفیعی خاطرنشان کرد: هر ساله الگوی کشت ملی از سوی دبیرخانه تدوین و نظارت بر الگوی کشت واقع در سازمان تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی به استان ها ابلاغ می شود.

۸۱۹ هزار هکتار از اراضی کشاورزی آذربایجان شرقی در برنامه اصلاح الگوی کشت است
مدیر امور زراعت سازمان سازمان جهادکشاورزی آذربایجان شرقی گفت: ۸۱۹ هزار هکتار اراضی آبی و دیم در برنامه اصلاح الگوی کشت استان قرار دارد.
جلال رحیم زاده هم در گفت و گو با ایرنا با بیان اینکه طرح اصلاح الگوی کشت به طور کلی در اراضی دیم اجرا می شود، گفت: برای هر شهرستان با توجه به استعدادهای طیبعی و اقلمی کشت یک محصول در نظر گرفته شده است به عنوان مثال در خداافرین کشت پنبه به عنوان محصولی کم آب بر ترویج می شود.
وی ادامه داد: سطح ابلاغی کشت بین شهرستان ها بر اساس ظرفیت و سابقه کشت محصولات مختلف برش داده و جهت اجرا، ابلاغ می شود و البته منظور از الگوی کشت، کاشت هیچ محصولی نیست بلکه مدیریت اصولی منابع خاک، آب و مسائل اقتصادی در عرصه تولید است.
وی از تحقق ۸۰ درصدی طرح اصلاح الگوی کشت در استان خبر داد و گفت: تاکید دکتر پزشکیان رئیس جمهور کشورمان در این زمینه به منظور جلب حمایت سایر نهادها از جمله وزارت نیرو با این طرح است و مدیریت طرح به استانداران واگذار شده است تا با هم افزایی توان سازمان ها، با توجه به نیاز استان این طرح اجرا شود .
در آذربایجان شرقی یک میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار اراضی قابل کشت وجود دارد که سالانه حدود یک میلیون هکتار زیر کشت می رود؛ از این میزان ۷۰۰ هزار هکتار اراضی زراعی
دیم، ۲۰۰ هزار هکتار اراضی زراعی آبی، ۱۱۵ هزار هکتار باغات استان و بقیه نیز آیش باقی می ماند.
دستور اخیر دکتر پزشکیان رئیس جمهور کشورمان در خصوص اصلاح الگوی کشت، نتیجه مطالعات راهبردی در «مرکز بررسی های استراتژیک ریاست‌جمهوری» است، این مرکز با آسیب‌شناسی روند اجرای الگوی کشت در سه دهه گذشته در کشور و با بررسی ناترازی‌های موجود و خلأهای مدیریتی، بر لزوم ورود هماهنگ نهادهای فرابخشی به مسئله کشاورزی تأکید کرده و فعال‌سازی ظرفیت ملی برای اصلاح ساختاری نظام کشاورزی کشور را خواستار شده است.
انتهای پیام/