اعتدال بهاری و آغاز جشن‌های نوروز

در این یادداشت درباره لحظه تحویل سال که مقارن با اعتدال بهاری است خواهید خواند.
ساعاتی دیگر با عبور خورشید از نقطه «اعتدال بهاری»، بهار در نیمکره شمالی زمین آغاز می‌شود. همزمان با این رخداد نجومی، ایرانیان در کنار سفره هفت‌سین آغاز سال جدید خورشیدی را جشن خواهند گرفت.
اعتدال بهاری نقطه مرجع برای تنظیم تقویم‌ هجری‌شمسی است، تقویمی که یکی از دقیق‌ترین تقویم‌های جهان به شمار می‌آید. آغاز سال نو در این تقویم با لحظه اعتدال بهاری همزمان است.
منظور از اعتدال بهاری چیست؟
اعتدال بهاری که به عنوان نمادی از تعادل و هماهنگی در طبیعت در نظر گرفته می‌شود، لحظه‌ای است که مسیر حرکت ظاهری خورشید در آسمان (که دایرة ‌البروج نامیده می‌شود) با صفحه‌ استوای زمین تلاقی می‌یابد. در اين هنگام مقدار پرتوهای خورشیدی که هر دو بخش از نیم‌‌کره‌ شمالی و جنوبی دریافت می‌کنند یکسان و طول شب با طول روز در بیشتر نقاط زمین تقریبا برابر خواهد بود. البته در مکان‌های دورتر از استوا، در زمان اعتدال بهاری طول روز کمی بیشتر از مدت زمان شب است.


در زمان اعتدال بهاری اگر هنگام ظهر در نقطه‌ای بر استوای زمین بایستیم خورشید را درست بالای سرمان خواهیم دید. ‌همینطور اگر در لحظه‌ اعتدال بهاری در قطب شمال باشیم، خورشید در حال طلوع خواهد بود و در قطب جنوب، در حال غروب.
روزهای طولانی در بهار
با آغاز بهار، طول روز در بیشتر مناطق به طور چشمگیری افزایش می‌یابد؛ به جز مناطق گرمسیری و نزدیک به استوا که طول روز در طی سال تغییر زیادی نمی‌کند. سرعت افزایش مدت روز در زمان‌های نزدیک به اعتدال بهاری بیشتر است. پس از آن، روزها همچنان طولانی‌تر می‌شوند، اما با سرعتی رو به کاهش؛ تا اینکه به طولانی‌ترین روز سال یعنی انقلاب تابستانی برسیم.
اهمیت تعیین زمان اعتدال بهاری
اعتدال بهاری در تاریخچه علم نجوم اهمیت ویژه‌ای دارد و نقطه عطفی در تقویم‌های نجومی و محاسبات زمانی است. این پدیده نه تنها علامتی طبیعی برای تغییر فصل‌ها است، بلکه در توسعه تقویم‌ها و فهم حرکت زمین و خورشید نیز نقش کلیدی ایفا کرده است. اعتدال بهاری به عنوان نقطه مرجع تنظیم تقویم‌ها استفاده می‌شود. همچنین ستاره‌شناسان با مطالعه این پدیده به درک بهتری از حرکت زمین و تأثیرات آن بر فصل‌ها و تغییرات آب و هوایی دست یافته‌اند. با درک بهتر اعتدال بهاری، انسان‌ها توانسته‌اند تغییرات فصلی را بهتر پیش‌بینی کنند و از این اطلاعات در کشاورزی و فعالیت‌های روزمره خود بهره‌برداری کنند.
برای محاسبه زمان اعتدال بهاری، ابزارهای نجومی مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند که هر یک به نوعی به دقت در تعیین این لحظه کمک می‌کنند.امروزه محاسبات ریاضی، تلسکوپ‌ها و نرم افزارهای نجومی به تعیین دقیق زمان اعتدال بهاری کمک می‌کنند. در گذشته نیز از ابزارهایی چون اسطرلاب به این منظور استفاده می‌شد.
زمان تحویل سال 1403
نقطه‌ اعتدال بهاری که سرآغاز بهار در نیم‌ کره‌ شمالی است در ساعت 12 و 31 دقیقه و 21 ثانیه روز پنجشنبه 30 اسفند ۱۴۰۳ هجری‌خورشیدی به وقت تبریز، مطابق با 19 رمضان 1446 هجری‌قمری و ۲۰ مارس 2025 میلادی به وقوع خواهد پیوست و لحظه‌ تحویل سال نو شمسی خواهد بود.
آیین‌های آغاز بهار
اعتدال بهاری نه تنها پدیده‌ای طبیعی است، بلکه به عنوان نماد فرهنگی و اجتماعی در تاریخ بشر نقش مهمی ایفا کرده است و تأثیرات عمیقی بر زندگی انسان‌ها و جوامع مختلف داشته است. آغاز بهار و اعتدال بهاری در فرهنگ‌ها و مذاهب سراسر جهان چون ایران، چین، ژاپن و بسیاری از کشورهای دیگر با برپایی جشنواره‌های‌ بهاری و اجرای سنت‌ها جشن گرفته می‌شود.
نوروز در آذربایجان‌شرقی
اگرچه این یک یادداشت درباره بررسی نجومی پدیده آغاز سال نو شمسی است، اما پرداختن به سنت‌های مراسم نوروز هم جذابیت‌های خاص خود را دارد.
نوروز در آذربایجان شرقی، همانند سایر نقاط ایران، با آداب و رسوم خاصی جشن گرفته می‌شود. این سنت‌ها به فرهنگ غنی و تاریخ کهن این منطقه بازمی‌گردد و شامل خانه تکانی، خرید لباس نو، مراسم چهارشنبه سوری، چیدن بایرام سفره‌سی، دید وبازدید و در نهایت طبیعت‌گردی در روز 13 فروردین است. در آذربایجان شرقی، تهیه و پخت آش‌های مخصوص نوروزی نیز رایج است. این آش‌ها معمولاً با مواد تازه و سبزیجات تهیه می‌شوند و نماد برکت و فراوانی هستند.
نقش مراسم نوروز در حفظ هویت فرهنگی آذربایجان‌شرقی
مراسم نوروز در آذربایجان‌شرقی و سراسر ایران، شامل آداب و رسوم خاصی است که بازتاب‌دهنده هویت تاریخی و فرهنگی مردم این منطقه است. این مراسم، و برگزاری جشن‌های محلی، به مردم یادآوری می‌کند که به کدام فرهنگ و تاریخ تعلق دارند. در ایام نوروز، خانواده‌ها و دوستان به دیدار یکدیگر می‌روند که به تقویت ارتباطات اجتماعی و روابط خانوادگی و دوستی‌ها کمک می‌کند. این تعاملات اجتماعی باعث می‌شود که نسل‌های جدید با سنت‌ها و آداب گذشتگان خود آشنا شوند و آن‌ها را حفظ کنند.
در مراسم نوروز، شعرخوانی و موسیقی محلی نیز بخشی از جشن‌هاست. این فعالیت‌ها به حفظ زبان و ادبیات محلی کمک می‌کند و باعث می‌شود که نسل‌های جدید با میراث فرهنگی خود آشنا شوند.
بنابراین، مراسم خاص نوروز در آذربایجان‌شرقی نه تنها یک جشن سالانه است، بلکه به عنوان ابزاری مهم برای حفظ و تقویت هویت فرهنگی و اجتماعی مردم این منطقه عمل می‌کند.
به امید بهاری پرباران برای ایران و سیاره زمین

به قلم  مریم فخیمی

انتهای پیام/