استفاده از حداقل‌ آکسسوری با حداکثر کاربری تعریف درست از طراحی صحنه/ «جلال» پنجره ای رو به تبریز قدیم

به گزارش سرویس فرهنگ و هنر نصر، برای قصه‌گویی که می‌خواهد داستان خود را با تصاویر نمایش دهد، هیچ چیز مهم‌تر از طراحی صحنه، گریم و لباسی نزدیک به شخصیت‌های فیلم و تئاتر نیست، گریم و لباسی که بتواند تاریکی و روشنایی شخصیت داستان را به تماشاگر نشان دهد.

داستان فرقی نمی‌کند در یک درام تاریخی باشد یا در یک فیلم و نمایش اجتماعی، علمی-تخیلی، طراحی خوب صحنه و گریم شخصیت ها می‌تواند به کارگردان کمک کند تا روند کار را روان‌تر پیش ببرد و بازیگر را در قالب نقش خود فروبرد.

بهره مندی از استعداد و خلاقیت فعالان حوزه طراحی گریم و صحنه از جمله الزامات یک اثر در مسیر موفقیت است، تبریز این کهن شهر پُرهنر نیز با توجه به قدمت بیش از یک قرن در عرصه تئاتر و همچنین عرصه فیلم سازی در آن،  هنرمندان درخشانی را در عرصه های مختلف پرورش داده که خالق آثار ماندگاری بوده اند.

«غلامرضا فلاحیان»  طراح گریم و صحنه و همچنین مجسمه ساز جوان تبریزی از جمله هنرمندانی است که قریب به دو دهه در حوزه تئاتر و سینمای استان و همچنین عرصه های بین المللی فعالیت داشته و طراحی صحنه و گریم آثار درخشان ملی همچون سریال تاریخی «جلال» و «فیلم آتابای» و بین المللی در کشورهای روسیه، گرجستان، ترکیه و جمهوری آذربایجان را بر عهده داشته است.

«غلامرضا فلاحیان» که در عرصه هنری استان با نام «رضا فلاحیان اصل» شناخته شده است، در سال ۱۳۶۲ در تبریز چشم به جهان گشوده است.

وی از سال ۸۰ بصورت حرفه ای فعالیت خود را در حوزه طراحی گریم و صحنه آغاز کرده و در کنار آن دستان خود را با هنر مجسمه سازی نیز قوت بخشیده است، طی فعالیت حرفه ای خود در زمینه طراحی گریم و صحنه از مکتب اساتیدی چون هنرمند فقید ابراهیم آبادی، داریوش آشوری و منصور حمیدی و مجسمه سازی را نیز نزد استاد احد حسینی مشق گرفت.

گفتنی است در ادامه به شرح گفت و گوی مفصل خبرنگار نصر با "غلامرضا فلاحیان" هنرمند توانمند حوزه گریم و طراح صحنه تبریز می پردازیم.


* آقای فلاحیان آغاز فعالیتتان در حوزه گریم و طراحی صحنه در تبریز چگونه بود؟
من فعالیتم را با تئاتر تبریز آغاز کردم اما بعد از چندین سال فعالیت در حوزه تئاتر، به دعوت تلویزیون برای طراحی گریم و صحنه به دنیای فیلم وارد شدم، پیش از آن دوران تلویزیون تبریز ساختار خاصی برای گریم نداشت و بازیگران با حداقل  امکانات کارهای گریم و لباس خود را انجام می دادند، با وارد شدن به این حوزه سعی کردم با تجربه و دانشی که از اساتیدم گرفته بودم جانی تازه به شخصیت های داستان ها بدهم.
اما متاسفانه تاکنون بستر لازم برای توسعه حرفه طراحی صحنه در تبریز فراهم نشده، یعنی در کل توجهی به این امر مهم ندارند، درست است که آموزشگاه های فعال در زمینه تئاتر و سینما به آموزش این حوزه می پردازند اما میزان تاثیری که باید در دانش و تخصص هنرجویان داشته باشد، کافی نیست، لذا به همین خاطر بیشتر فعالیت های من در تبریز در حوزه گریم شناخته شده و بیشتر فعالیت های طراحی صحنه ام خارج از کشور نمود داشته است.

* پس عمده فعالیت خود را در خارج از کشور ادامه می دهید؟
بله، بعد از اتمام خدمت سربازی فعالیت مجددم  را در کشور روسیه آغاز کردم و پس از آن پروژه هایی را در گرجستان، ترکیه و آذربایجان بر عهده گرفتم که تا به امروز ادامه دارد، البته در حال حاضر عمده فعالیتم در کشور آذربایجان است.


* از جمله پروژه های شاخصی که در تئاتر تبریز   انجام داده اید کدامند؟
تبریز، من حس عجیبی به تئاتر این شهر دارم... از قدیمی ترین تئاترهایی که در آن کار کردم نمایش آشیق واله و زرنگار اثر استاد آشوری، غریبه، آثار کارگردانانی چون آقای یعقوب صدیق جمالی و خانم نازیلا ایرانزاد بنام و آخرین پروژه نیز کچل اوغلان بابک نهرین بود.

* حال که تجربه فعالیت برون مرزی را نیز دارید، اگر بخواهید چندین سال کار حرفه ای خود را در یک نگاه ارزیابی کنید، موفقیت خود را در کدام موقعیت پررنگ تر می یابید؟
اینکه من فعالیت خود را در شهر و وطنم آغاز کرده و حداکثر توان خود را در طراحی گریم و صحنه بکار بردم هیچ شکی نیست، اما خب فعالیت در حوزه طراحی صحنه برایم جذابتر و کسب دانش و تجربه در آن بی کران است، لذا با فعالیت های برون مرزی فرصت بیشتری برای باز شناختن، مطالعه و فراگیری دارم، البته اگر از جهت دیگری نیز بخواهیم به این موضوع نگاه کنیم، باید بگویم که توجه ویژه ای که عوامل پروژه های بین المللی به محتوا و کار ارائه شده توسط طراح صحنه دارند متاسفانه در شهر خودم کمتر دیده می شود، البته هستند استثناهایی که واقعا به جزئیات و محتوای صحنه های طراحی شده اهمیت می دهند، مانند سریال جلال به تهیه کنندگی آقای مهدی کریمی و کارگردانی آقای حسن نجفی که وقایع داستانی را طی دهه ۳۰ در تبریز شرح می دهد.

* لطفا برای ما در خصوص سریال جلال، نحوه همکاریتان با این مجموعه و از جزئیات کارتان در این سریال بگویید.
سریال جلال داستانی را در اواخر دهه ۳۰ روایت می کند که بخش عمده آن در تبریز اتفاق افتاده و اغلب صحنه ها را تبریز قدیم تشکیل داده است، این فیلم به دلیل عرق درونی ام به تبریز وطنم یکی از مهم ترین پروژه هایم بود، لذا دقت را در کوچک ترین جزئیات بکار می بردم، بطوریکه حتی تهیه کننده این مجموعه یکبار به من گفت چرا انقدر سعی می کنی تبریز را قشنگ جلوه بدهی و تهران را نه؟ و من گفتم چون تبریز به معنای واقعی زیبا بود و هست پس باید تمام جزئیاتش به عینه در تمام صحنه ها حاضر باشد چراکه امکاناتی که در تبریز بود کمتر در تهران دیده می شد و من در این کار واقعا مدیون دستیارانم هستم چراکه پا به پای من در این راه قدم گذاشتند و حتی گاهی جان خود را به خطر می انداختند.

* اینگونه که پیداست جزئیات بخش عمده کار شما را تشکیل می دهد و کار کردن آن ها برای شما بسیار لذت بخش است.
بله دقیقا همینطور است، خصوصا که سریال جلال مربوط به تبریز است و روایت تبریز قدیم بیش از هرچیز دیگری دقت و مطالعه بیشتری را می طلبید، تبریز شهری دارای هویت تاریخی و فرهنگی شاخصی است، به همین خاطر تمام سعی من و همکارانم این بود که تبریز کهن را آنطور که بود به نمایش درآوریم.

* آقای فلاحیان به عنوان هنرمندی که در حوزه طراحی صحنه فعالیت دارید، بزرگترین چالشی که به عنوان فعال این حوزه در ایران، خصوص آذربایجان با آن مواجه هستید و شاید  موجب دلسردی و عدم تمایلتان به ادامه فعالیت در این منطقه شود، چیست؟
تمام نقص های این حوزه در تبریز ناشی از عدم وجود ابزار است، ما در این شهر که قدمت تئاتر آن بیش از یک قرن است هنوز آرشیو کاملی از لباس و آکسسوری های مربوط به آن را نداریم، حتی مکان های تاریخیمان هم مرمت اصولی ندارند که بخواهیم از آن استفاده کنیم، چراکه در عملیات مرمت آن ها هم درست عمل نکرده ایم بر همین اساس اجرای کارهای تاریخی در این شهر امکان پذیر نخواهد بود، چراکه فضای تاریخی ما حالت مصنوعی به خود گرفته و دیگر حس و حال زندگی قدیمی را ندارد.

* به نظر شما بهترین تعریف از طراحی صحنه تئاتر چیست؟
به نظر من بهترین تعریف از طراحی صحنه استفاده از حداقل ترین آکسسوری با حداکثر کاربردی بودن است، به طور مثال نمایش «در انتظار گودو» متشکل از دو کاراکتر و یک صندلی است اما طراحی این صندلی در نمایش به شکلی است که کاربردهای مختلف با نقش های متفاوتی را به نمایش می گذارد، گاهی حذف یک آکسسوری کوچک اساس یک نمایش را بهم می‌ریزد، پس اگر بخواهیم در نمایشی موفق باشیم لزوما نباید صحنه ای پرهزینه داشته باشیم بلکه با استفاده از حداقل ترین طراحی می توانیم هویتی منسجم به نمایش ببخشیم.

* طبق شنیده ها و اخبار منتشر شده، شما طراحی صحنه فیلم «آتابای» ساخته خانم نیکی کریمی را نیز بر عهده داشتید که به جشنواره فیلم فجر امسال راه یافته، از تجربه این پروژه هم لطفا بفرمایید.
بله من طراحی صحنه فیلم «آتابای» را بر عهده داشتم، حتما مستحضر هستید که این فیلم به دو زبان فارسی و ترکی بود که با تغییر یک آکسسوری در لوکیشن قهوه‌خانه فیلنامه این فیلم از اول به زبان ترکی تغییر یافت، به این صورت که در قهوه خانه من یک پرچم تیم تراکتور را به گوشه دیوار نصب کردم و وقتی خانم نیکی کریمی علت این کار را جویا شدند گفتم، با حضور این آکسسوری میزان برقراری ارتباط مخاطبان شما با فیلم بیشتر خواهد شد چراکه بیشتر به بطن جامعه نزدیک تر است، بعد از این اتفاق بود که خانم کریمی با مشورت آقای حجازی فر تصمیم بر تغییر زبان فیلم گرفتند و این پروژه نیز به زبان اصلی، تولید شد.

* به عنوان آخرین سوال، رضا فلاحیان، طراح گریم و صحنه ای که سال ها است در این حوزه به کسب تجربه می پردازد، چه برنامه ای برای آینده کاری خود دارد، در وطن خواهد ماند یا راه سال های دور از خانه را پیش خواهد گرفت؟
با وجود اینکه علاقه مند به فعالیت در خارج از کشور هستم اما تصمیم دارم این روزهایم را در وطن سپری کنم و فعالیت خود را در شهر خودم توسعه دهم، اما ارتباط بین المللی خود را حفظ خواهم کرد و در کنار آن تلاشم این خواهد بود که از ظرفیت هایی که خارج از کشور بدست آورده ام در راستای ارتقا سطح کیفی تئاتر و سینمای استان بهره ببرم.
در حال حاضر طراحی صحنه یک پروژه تاریخی در شهر باکو را که مرحله پیش تولید را سپری می کند بر عهده دارم و یکی دیگر از برنامه هایی که دارم برگزاری نمایشگاه صحنه و لباس برای فیلم دوران ایلخانی و صفوی است که امیدوارم بعد از ایام نوروز ۹۹ بتوانم به نتیجه برسانم.

گفت و گو از نویده رئوف فرد
انتهای پیام/