برپایی نمایشگاه سماورهای ذغالی دست‌ساز

به گزارش نصر به نقل از ایرنا، در نمایشگاه تازه معاونت صنایع‌دستی، سماورهایی از جنس برنجی به نمایش گذاشته شده که با هنر دواتگری ساخته شده‌اند،  حسن حسن‌زاده هنرمند سازنده این سماورها دراین‌باره گفت:  قطر این سماورها یک میلی و دو میلی است که به‌صورت ضخیم ساخته می‌شوند. این سماورها بیشتر زغالی هستند و نوع گازسوز آن‌ها هم موجود است.
درباره سابقه خود در این رشته هنری گفت: ۴۷ سال است که در این کار هستم، یعنی از ۱۳ سالگی در این رشته فعالیت داشته‌ام. در کارگاهی که در تبریز برای این کار دارم، ۱۲ نفر داخل کارگاه و ۳۶ نفر بیرون از آن مشغول به کار هستند.
وی با بیان اینکه با حمایت‌های بیشتر مسئولان می‌توان کارآفرینی را در این رشته صنایع‌دستی بالا برد، تصریح کرد: در شهرهایی؛ همچون اصفهان، شیراز، زنجان و یزد هم شعبه داریم. در نمایشگاه ملی صنایع‌دستی در تهران نیز هرسال شرکت می‌کنیم و مشتری‌های ما این محصول را به‌خوبی می‌شناسند و از آن استقبال می‌کنند.
نمایشگاه سماورهای حسن حسن‌زاده، هنرمند رشته دواتگری از آذربایجان شرقی، از ۵ تا ۸ بهمن در ساختمان شماره یک وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی میزبان عموم علاقه‌مندان است.


دواتگری چیست

دواتگری از کهن‌ترین صنایع دستی بشر  است و از زمان کشف فلز، شروع به ساخت وسایل گوناگون از فلز کرد و این آغازی بود بر هنر صنعت دواتگری؛ به تدریج که دامنه نیاز بشر به وسایل فلزی؛ از جمله وسایل تزیینی و ظروف بیشتر شد هنر وی برای کار با فلز نیز رشد روزافزون یافت. اما شاید بتوان تاریخ دقیق‌تر پیدایش هنر دواتگری را همزمان با کشف فلز نقره دانست. چرا که دواتگری از روزگاران کهن هنری بوده که بر روی نقره انجام می‌شده است و این خود شاید سندی باشد برای همزمانی تاریخ دواتگری با کشف نقره.
به گفته‌ هانس وولف در کتاب صنایع دستی کهن ایران، سماور ساز یا دواتگر یا رویگر اکثرا روی برنج کار می‌کند ولی گاهی اوقات با آلیاژ نیکل و نقره کار می‌کند که در آن صورت وی را ورشو ساز می‌گوییم.


تاریخچه هنر دواتگری در ایران

قدیمی‌ترین ‌اشیای فلزی شاید مربوط به ۷۰۰۰ سال پیش یا بیشتر باشد. اما قدر مسلم ساخت ظروف نقره و دیگر فلزات از زمان حکومت هخامنشیان قدرتی بی‌بدیل یافت و روندی رو به رشد را آغاز کرد. آثار زیبایی از فلزکاری و ظروف آن دوران باقی مانده اما بدون تردید هنر ساخت ظروف سیمین در دوران ساسانی به اوج خود رسید و خیل عظیمی از آثار نقره این دوران هم‌اکنون در موزه‌های بزرگ دنیا نگهداری می‌شود. 
هنرهای فلزی از جمله دواتگری و قلمزنی نیز تا مدت‌ها راکد و بی‌حرکت ماند. این روند تا دوران حکومت صفویان ادامه داشت. در این دوره به مرکزیت اصفهان تمام هنرها جانی تازه یافته و با حمایت چشمگیر دولت آثار بسیاری در آن روزگار خلق شده است. البته هنرهای دوران بعد از اسلام بدون تردید، متأثر و برگرفته از هنر دوران ایران باستان و پیش از اسلام بوده است.
روند حرکت دواتگری پس از حکومت صفویه در دوران زندیه در شیراز ادامه داشت و هنرمندان بسیاری در آن دوران در این شهر مشغول به کار بودند. تا زمان قاجار نیز این روند قابل ملاحظه بوده اما به تدریج از اواخر دوران قاجار به بعد سیر نزولی این هنر آغاز شد. حتی در یک قرن اخیر حدود ۲۰ کارگاه دواتگری که در هر کدام ۸ تا ۱۰ استاد مجرب مشغول به کار بود در شیراز وجود داشت. اکنون تعداد دواتگران شیراز از انگشتان یک دست تجاوز نمی‌کند.
کلمه دواتساز و دواتگر از کلمه کهن نوشت افزاری به نام دوات که ترکیبی از جای مرکب و جای قلم و قلم‌تراش بوده به دست آمده است. دواتگر به کسی اطلاق می‌شود که نسبت به فلز نقره شناخت کامل داشته باشد. و با خصوصیات آن به طور کامل اعم از کم کردن عیار، زیاد کردن عیار، لحیم کردن، وریخته گری آشنا باشد.
کلمه دوات از ترکیبی از جای مرکب و جای قلم و قلم‌تراش بوده به دست آمده است. این قلمدان‌ها که اغلب روی آن بسیار خوب آرایش و تزیین شده بود جای خود را امروز به خودنویس‌های غربی داده‌اند. محصول عمده دواتگر امروزه سماور است و آن ظرفی است که در سده نوزدهم هنگامی که آشامیدن چای متداول شد از روسیه به ایران آمد. نوشابه معمولی که پیش از چای به کار برده می‌شد قهوه بود، هنوز هم چای‌خانه را قهوه خانه می‌گویند. سماور سازها هنوز یک نوع قهوه ریزی کوچک درست می‌کنند و حتی ظرف کوچک‌تری به نام قهوه جوش می‌سازند که گاهی اوقات آن را کتری می‌نامند.

انتهای پیام/