روایت شکسپیر به زبان بدن؛ مکبث در تاریکخانه صحنه نمایش 

به گزارش نصر، جو سنگین و وهم‌آلودی که در سراسر نمایشنامه حاکم است، با استفاده از حرکات آهسته، ژست‌های خاص و نورپردازی مناسب تئاتر فیزیکال «مکبث» اثر «یونس ولی پور»، کارگردان جوان تبریزی، تلفیقی جذاب از ادبیات کلاسیک شکسپیر و زبان بی‌پرده بدن بود که با هنرنمایی «مبین زارعی» در مرداد ماه ۱۴۰۳ به روی صحنه تئاتر شهر تبریز رفت.
در این نمایش شاهد بودیم که با کنار گذاشتن بسیاری از عناصر سنتی تئاتر و با تاکید بر ژست و حرکات فیزیکی بدن، چطور یک اثر فاخر خلق می شود.
در این نمایش، بدن بازیگر به عنوان ابزاری قدرتمند برای بیان احساسات، روایت داستان و خلق تصاویر، فراتر از کلمات عمل کرد و «مبین حسین زارعی»، بیان فیزیکال این نمایشنامه فاخر جهانی را بر عهده داشت.
با «یونس ولی پور» کارگردان موفق این اثر نمایشی گفتگویی داشتیم تا درک عمیق وی از متن شکسپیر و این تجربه متفاوت را از زبان خودش بشنویم. 
گفتنی است، «یونس ولی پور» کارگردان، مدرس و رهبر گروه «تئاتر نامرئی» متولد ۱۳۶۶ در تبریز است. تحصیلات وی در حوزه کارگردانی درام و مدرک تحصیلی اش را از دانشگاه دولتی باکو در آذربایجان گرفته است.
وی چندین دوره کارگاه های آموزش تئاتر فیزیکال در تبریز و شهر های دیگر چون تهران، استانبول و ... برگزار کرده است و سابقه بازیگری و داوری در چندین نمایش در ایران و جمهوی آذربایجان دارد. ولی پور تا کنون ده اثر را در کارنامه کارگردانی خود به ثبت رسانده و از آثار کارگردانی وی می توان به «آن در من»، «بدخیم»، «خوکی با دستکش قرمز»،«تولد می چرخد و مرگ می رقصد» و ... اشاره کرد.

در این حرفه الگویی داشتید تا کنون؟ از اساتیدتان تا هنرمندان و کارگردانان بزرگ جهان؟ 
«از ابتدای راه به پیشگامانی که دیدگاه متفاوتی به تئاتر داشتند علاقه مند بودم. الگوهایی مثل چارلی چاپلین، باستر کیتون، هارولد لوید، میخائیل چخوف، وسوولد میرهولد، آنتونن آرتو، یرژی گراتفسکی، پینا باوش... تأثیر زیادی در نگاه من به هنر تئاتر داشته اند که به اجبار رفته و از نزدیک مکتب و متد آنها را آموخته ام. هر یک از این پیشگامان، شیوه خاصی در خلق اثر و هدایت بازیگران داشتند که برای من الهام‌بخش بود. در عین حال، تلاش کردم روش شخصی خودم را توسعه دهم و از تجربیات اساتیدم نهایت بهره را ببرم.»
 

چرا مکبث؟ 
«ما در گروه تئاتر نامرئی با تاکید بر بدن دراماتیک بازیگر به طور کامل از هیچ، یعنی بدون هیچ پیش‌فرضی از نمایشنامه مکبث، شروع به خلق لحظات دراماتیک ناشی از احساسات درونی بازیگر کردیم و در نهایت، با کاراکتری مواجه شدیم که بسیار شبیه به کاراکتر مکبث از نمایشنامه مکبث اثر ویلیام شکسپیر بود. به همین دلیل بعد از مشورت گروهی اثر خلق شده خودمان را با نمایشنامه ذکر شده ادغام کردیم.»

چه چیزی در این نمایشنامه شما را جذب کرد و کدام قسمت نمایشنامه شکسپیر را بیشتر دوست داشتید و روی آن تأکید کردید؟
«مکبث اثری است که انسانیت، جاه‌طلبی و سقوط را به شکلی عمیق بررسی می‌کند. جذابیت این نمایشنامه برای من در جنبه‌های روانشناختی آن بود؛ اینکه چگونه انسان‌ها تحت تأثیر قدرت، ضعف‌ها و ترس‌های خود قرار می‌گیرند.
بیشتر روی شخصیت مکبث و لیدی مکبث تأکید کردم، چون این دو شخصیت قلب تپنده این داستان هستند و رفتار و تصمیماتشان نمایش را پیش می‌برند. از نظر بصری و فیزیکی هم سعی کردم خشونت و تضادهای درونی شخصیت‌ها را به نمایش بگذارم.»

از گروه نامرئی و سختی های کارگردانی در این گروه بگویید؟
«گروه تئاتر نامرئی متشکل از یونس ولی‌پور ( کارگردان، مدرس، طراح ) مبین حسین زارعی ( بازیگر ) رامین هاشمی ( کارگردان، بازیگر ) است.
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های ما، پرورش بدن بازیگر در قالب کاراکتر است، مخصوصاً در. این نمایش، در بخش‌هایی که لازم است بازیگر نقش لیدی مکبث را ایفا کند، نیاز به تمرین و هماهنگی دقیق داشت. از طرف دیگر، ایجاد تعادل بین دیدگاه کارگردانی من و بازیگر هم چالش‌برانگیز بود، اما نتیجه نهایی برای من ارزش تمام سختی‌ها را داشت.»

ایده فیزیکال بودن کارهایتان از کجا آمده است؟
«نمایش فیزیکال برای من روشی است که بتوانم احساسات و مفاهیم عمیق انسانی را به شیوه‌ای غیرکلامی و با اتکا بر بدن دراماتیک بازیگر منتقل کنم. این ایده از علاقه شخصی من به تئاتر فیزیکال و تجربه‌ام در حوزه حرکت و بدن‌محوری در خلق آثار شکل گرفت.
معتقدم بدن دراماتیک همواره تاثیرگذارتر از کلمات صرف است و برداشت هر مخاطب در تئاتر فیزیکال چالش‌برانگیز است.»
 

ویژگی‌های یک نمایش فیزیکال خوب از نظر شما چیست؟
«در ابتدا باید گفت که نمایش فیزیکال خوب یا بد وجود ندارد بلکه این سلیقه هر شخص هنردوست است که آن را تعیین می‌کند، اما می‌توان درمورد درست یا نادرست بودن آن بحث کرد. یک نمایش فیزیکال درست باید بتواند احساسات انسانی را به شکلی بی واسطه و زنده منتقل کند.
هماهنگی و تسلط بازیگران بر بدن‌هایشان، طراحی حرکات و فرم متناسب با محتوا و استفاده خلاقانه از فضا و نورپردازی، از ویژگی‌های کلیدی چنین نمایشی هستند. همچنین، مخاطب باید بتواند با حرکات و احساسات ارتباط برقرار کند، حتی اگر کلمات به کلی حذف شوند.»

بازیگردانی برای این نمایش و انتخاب «مبین زارعی» برای این کاراکترهایی با چنین نقش آفرینی چالش برانگیزی چطور اتفاق افتاد؟
«در بازیگردانی، تمرکز اصلی من بر روی کشف توانایی‌های بازیگر و پرورش او بود. در طول تمرین‌ها که حتی در نامتعارف ترین مکان ها انجام می‌شد مثل (ماشین در حین سفر یا کنار جاده و ...)، تمرینات بدنی و روانشناختی انجام دادیم تا بازیگر بتواند به بهترین شکل احساسات شخصیت‌ها را در بدن خود منعکس کند.
همچنین، یکی از عادت های من در هدایت بازیگر این است که دنیای بازیگر را از درونیاتش، بدون محدود کردن او بیرون بکشم تا قدرت او در خلاقیت و حتی گاهی کارگردانی را دریابم.»
 

از تور چند ماهه این نمایش موفق بگویید؟ چطور این ایده به ذهنتان رسید؟
«نه تنها من بلکه کل اعضای گروه بر این باوریم که بیشتر تمرین و بیشتر کشف کنیم. این نمایشنامه و این سبک برای من فرصتی بود تا دیدگاه هنری خود را به چالش بکشم و چیزی متفاوت ارائه کنم. تور هم بخشی از این تلاش بود تا بتوانم کار را در مقیاس گسترده‌تر نشان دهم و از بازخوردهای مخاطبان مختلف و متنوع، بیشتر یاد بگیرم تا بتوانم قدم های بعدیم را محکم تر بردارم.»

تا امروز، استقبال از نمایش فیزیکال مکبث چگونه بوده؟
نمایش فیزیکال مکبث، تور خود را از تهران آغاز کرد و تا به اینجا در شهرهای تبریز، شیراز، لاهیجان، رشت، مرند، اردبیل، اهر، ارومیه و در کشور های ارمنستان، ترکیه، آذربایجان، گرجستان به روی صحنه رفته است.
استقبال بسیار خوب بوده و مخاطبان به ویژه از شیوه فیزیکال اجرا و انرژی گروه لذت بردند. این تجربه به من نشان داد که نمایش ما می‌تواند در شهرها و فرهنگ‌های مختلف اثرگذار باشد زیرا با زبانی فراتر از زبان بین المللی پا به روی صحنه می‌گذاریم. مقصد های بعدی که رایزنی شده‌اند شامل کشور های لهستان، روسیه، ایتالیا، کانادا، ژاپن هستند»
 

.

شما که تجربه ارتباط با مخاطبین خارج از کشور را داشته اید، جایگاه نمایش فیزیکال در ایران را چطور دریافتید؟
«معتقدم نمایش فیزیکال هنوز جایگاه خود را به طور کامل در ایران پیدا نکرده است. من با قاطعیت دلیل آن را پرورش نادرست بازیگر و یا استعداد هایی که بعد از مدت ها دیگر توانایی تحمل سختی های تمرین و تکرار را ندارند، می‌دانم.
البته یک سری از اهالی هنر، هنوز تفاوت نمایش های حاوی رقص صرف را با نمایش های دراماتیک فیزیکال نمی‌دانند و دچار سوتفاهم می‌شوند. بسیاری از مخاطبان و حتی هنرمندان امروز، نیاز به آشنایی و درک بیشتری از این سبک دارند، اما خوشبختانه علاقه‌مندان به این شاخه از تئاتر در حال افزایش‌اند.» 

در پایان از برنامه‌های آینده‌تان بگویید؟
«می توانم بگویم گروه تئاتر نامرئی حداقل تا ۳ سال آینده خود برنامه ریزی کرده و با نمایش هایی که در سبک و سیاق خود به روی صحنه می برد، پیش خواهد رفت.»
انتهای پیام/