چراغ صنایع دستی در مسیر خاموشی

به گزارش نصر، نمایشگاه ملی صنایع دستی این روزها در شهر تبریز در حال برگزاری است و مجموعه ای از توانمندی هنرمندان ایران زمین را در خود گرد آورده است.
هر گوشه و کناری از نمایشگاه و هر غرفه ای از آن نماینده صنعت و هنری از یک استان کشور بوده، گویی که تمامی زیبایی و هنر اصیل ایران، یکجا در همین فضای چند صدمتری نمایشگاه بین المللی تبریز جمع شده است. هنرمندی در گوشه‌ای مشغول قلم‌زنی است و دیگری شرحی از زیبایی آثار منبت‌کاری خود را به بازدیدکنندگان ارائه می دهد.
آن یکی از فرش های نقش برجسته خود و معنای نقوش آن می گوید و دیگری هم از مشقت هایی که برای ثانیه به ثانیه پیکرتراشی و حجم تراشی در چوب متحمل شده است، سخن می راند.
اگرچه در ظاهر همه چیز پر از زیبایی چشم نواز است و مفاهیم هنر و اصالت و فرهنگ و تمدن در تک به تک آثار هنرمندان از یکدیگر سبقت می گیرند، اما روی دیگر ماجرا پر است از درددل ها و گلایه ناشنیده هنرمندان؛ طوری که هر کدام گله دارند از وضعیت بازار و چرخ روزگاری که به مراد صنایع دستی نمی چرخد.

سال هاست از هنر فرش غفلت شده است
یاشار ملفوظی یکی از همین هنرمندانی است که به گفته خودش 28 سالی می شود که کار برجسته کاری ظریف و هنری فرش را به صورت خودآموز آغاز کرده و حالا با به دوش کشیدن کوله باری از تجربه، ظریف‌کاری‌هایش دل بسیاری از مشتریان خارجی را هم ربوده و خریدارانی از کشورهایی چون آمریکا، کانادا و انگلستان دارد.
این هنرمند تبریزی، نقش برجسته فرش هایش را نقوش اصیل ایرانی معرفی کرده و ادامه می دهد: «تک به تک کارها از بابت معنایی، قابل تحلیل بوده و هر کدام مفهومی از فرهنگ و هنر و تمدن ایران به همراه دارد.»اما او که حالا یکی از سرآمدان تولید فرش‌ با نقش برجسته کشور است، از دغدغه ها و هفت خان های کار در حوزه صنایع دستی می گوید.
« با هزاران سختی از کشورهای خارجی مشتریانی پیدا کرده ایم و با هفت خان رستم از بند تحریم ها رها شده و محصول خود را به فروش می رسانیم اما برای ورود ارز حاصل از فروش خود با مشکل روبرو می شویم چرا که نمی خواهند هنرمند ارزآوری کند و این موضوع نشان می دهد که گرفتار یکسری خودتحریمی شده ایم.»هنرمندی تبریزی، حوزه تولید فرش را یک صنعت ندانسته بلکه آن را هنر می خواند و می گوید: « دنیا به فرش به عنوان هنر نگاه می کند اما ما به آن اسم صنعت داده و متولی اصلی آن را هم سازمان صنعت و معدن معرفی کرده ایم و متاسفانه سال هاست که توجه چندانی به حوزه فرش در این سازمان نمی شود. باید این هنربه جایگاه خود و به عنوان یک هنر تحت حمایت سازمان میراث فرهنگی برگردد.»

تلاش برخی کشورها برای ثبت فرش به نام خود!
ملفوظی، کشورهای همسایه همچون آذربایجان را دارای حرکت شتاب دار در حوزه فرش دانسته و عنوان می کند: « کشوری چون آذربایجان با هزینه ای که در حوزه فرش می کند، در آینده ای نه چندان دور مدعی این عرصه شده و این هنر را به نام خود ثبت خواهد کرد. دعوت از هنرمندان فرش ایرانی و میزبانی محترمانه از آنان نیز گواهی بر این موضوع است.» او برگزاری نمایشگاه های مرتبط داخلی و بین المللی و همچنین هفته های فرهنگی در سفارتخانه های کشور را یکی از راهکارها برای نجات این صنعت عنوان کرده و ادامه می دهد: « هنرمند، ارتش تک نفره است که کار تولید را انجام داده و معرفی و تبلیغات محصول را هم برعهده می گیرد. اما این هنرمند، فضا و امکاناتی می طلبد.»ملفوظی، واردات مواد مصنوعی و رواج فرش های ربات بافت در کشور و فروش آن با نام فرش دستبافت را نگران کننده دانسته و بر لزوم پیگیری جدی وزارت صنعت و معدن در این زمینه تاکید می کند.

 

منبت
حمایت دولت از حوزه صنایع دستی روز به روز کمتر می شود
در گوشه ای دیگر از نمایشگاه، هنرمندی مشغول ارائه محصولات حجم و پیکرتراشی بر روی چوب است. خود را محسن خلجی از هنرمندان صنایع دستی استان مرکزی معرفی می کند که 23 سال است مشغول به این کار بوده و خود را جزو نسل های آخر هنرمندان این هنر-صنعت می داند.خلجی معتقد است که رونق بازار صنایع دستی با افزایش گردشگر خارجی، شدت می گیرد و حالا با کم شدن گردشگر، بازار او نیز همچون دیگر فعالان این صنف کساد است.
او می گوید: « تمام امیدمان به حمایت مسئولان است اما متاسفانه هیچ حمایتی از هیچ مسئولی شاهد نیستیم و روز به روز حمایت دولت از صنایع دستی برداشته می شود که نمونه اش همین شرکت در نمایشگاه است. قبل از این، در چنین نمایشگاه هایی، امکانات رایگانی در اختیار هنرمند قرار می گرفت اما حالا این حمایت هم از بین رفته است.»این هنرمند اراکی، جایگاه هنر را رو به نزول می داند و ادامه می دهد: « هزینه مواد اولیه به شدت گران شده و خریدار هم توان مالی لازم برای خرید صنایع دستی را ندارد. این موضوع مجبورمان کرده تا قیمت محصولات خود را پایین آورده و تنها با فروش محصولات، بتوانیم چک های خود را پاس کنیم.»

هنر ایرانی در جهان ناشناخته است
سعید رضایی از دیگر هنرمندان حاضردر این نمایشگاه است که در کار تولید تابلوهای قلم زنی با قاب خاتم بوده و از شهر زیبای اصفهان مهمان تبریزی‌ها است و همچون دیگر هنرمندان صنایع دستی، دلی پرغصه دارد.او می گوید: « یک هنرمند با تمام زحمات و عمری کار کردن در ساحت هنر صنایع دستی، برای دریافت وام 10 میلیونی باید چندین مرحله را پشت سر گذاشته و در آخر هم به بهانه ضامن و چک و غیره، سنگ جلوی پای او بگذارند.»رضایی از سختی های کار هنری و لزوم کار با تمام وجود و مایه گذاشتن از جان و دل می گوید و ادامه می دهد: « در مقابل، هنر این هنرمند باید توسط دولت، رسانه و یا هر ارگان و نهاد دیگری به جهانیان معرفی شود. اگر هنر ایرانی به درستی معرفی شود، بسیاری از مردمان کشورهای دیگر مشتری دائم هنر دست هنرمند ایرانی می شوند.»

هنرهای آبادی و اجدادی به نسل بعد منتقل نخواهد شد
قلم‌زنی از هنرهای اصیل و زیبای اصفهان است اما تنها اختصاص به این شهر نمی یابد. رضا همتی، هنرمندی است که قلم زنی را به شیوه ای خاص در تبریز انجام می دهد.
او هم مانند دیگر هنرمندان از وضعیت بازار صنایع دستی نگران و گله‌مند بوده و می گوید: « همه هنرمندان صنایع دستی تلاش می کنند تا با حداقل ها دوام بیاورند اما میراث فرهنگی و دیگر ارگان ها باید از این هنرمندان حمایت لازم را داشته باشند.»همتی، گنجاندن صنایع دستی در دسته هدایای تبلیغاتی در ارگان های مختلف دولتی و غیردولتی را یکی از راهکارهای حمایت از هنرمندان این عرصه می داند و عملی شدن آن را موجبات رونق بازار صنایع دستی و شناساندن این هنر به آحاد مختلف و حتی افراد خارجی عنوان می کند.
این هنرمند تبریزی از کم سو شدن چراغ صنایع دستی در آینده ای نه چندان دور می گوید و ادامه می دهد: « اگر پای سخن بسیاری از اساتید حوزه صنایع دستی بنشینید، به شما خواهند گفت که مانع از ورود فرزندانشان به این حوزه شده اند که این موضوع نویدبخش روزهای خوبی در حوزه صنایع دستی نیست.»
هنر اقوام مختلف ایران زمین اینروزها در نمایشگاه ملی صنایع دستی به زیبایی در کنار یکدیگر می درخشند؛ چراغی که باید مانع از خاموشی آن در سال های نه چندان دور شد.

فائزه زنجانی
انتهای پیام/