سلامت جسم یا روان؟

به گزارش نصر، بدون شک یکی از نیازهای جدی هر فرد برای زندگی عادی و حضور در جامعه، داشتن سلامت در ابعاد مختلف است، اینکه فرد بتواند سالم باشد تا زندگی‌اش روال عادی داشته و نیازهای خود را مرتفع کند، بخشی از سلامت فرد را تشکیل می‌دهد به این معنا که بدون شک، سلامت جسمی به تنهایی نمی‌تواند نیازهای یک فرد را در زندگی برآورده کرده بلکه هر فرد نیازهای روحی و روانی نیز دارد که در کنار آن‌ها و با مکمل شدن در کنار نیازهای جسمی می‌توان آنرا فردی سالم دانست.
زندگی ماشینی امروز و کم تحرکی موجب مخدوش شدن سلامت جسمی افراد شده است، از طرفی فناوری‌های نوین و شیوع کاربرد آن‌ها در زندگی، عدم استفاده درست و آسیب‌های ناشی از آن، سلامت روان عمده افراد جامعه را در معرض تهدید قرار داده است.
بی‌شک به همین علت است که سازمان بهداشت جهانی نه یک روز بلکه یک هفته از ماه مهر را به عنوان هفته سلامت روان نامگذاری کرده است، هفته‌ای که بیانگر اهمیت این مقوله بوده و روز شمارهای آن هر کدام به بخشی از مساله گسترده سلامت روان اختصاص دارد.
اما شعار امسال هفته سلامت روان به عنوان "سلامت روان در محیط کار" نامگذاری شده و این امر بیانگر اهمیت دو چندان حفظ سلامت روان افراد در محیط‌های کاری است و به همین مناسبت و در گفت و گو با یک روانشناس بالینی اهمیت سلامت روان در محیط کار تشریح و مورد بررسی قرار گرفته است.

سلامت روان چیست؟
یک روانشناس بالینی و مدیر دفتر مشاوره و خدمات روانشناختی ژیندا در ایلام می‌گوید: سلامت هر فرد شامل جشم و روان در هر محیطی باید تضمین شود، این فضا می‌تواند محیط اداری، پارک، مدرسه، خیابان و یا منزل باشد.
"مریم کریمی" سلامت روان را چنین تعریف می‌کند: تنها نداشتن بیماری به معنی داشتن سلامت فرد نیست، امروزه مسأله‌ای فراتر از فقدان بیماری را برای داشتن سلامت فرد عنوان می‌کنند به طوری‌که چنانچه فردی از سیستم سلامت "جسمی، روانی و اجتماعی" برخوردار باشد، او را فردی سالم می‌دانند.
وی ادامه می‌دهد: سلامت روان مسأله‌ای فراتر از نداشتن اختلال روانی بوده و شامل مواردی نظیر برخورداری از سلامت ذهنی، ادراک خودکارآمدی، استقلال و خود کارآمدی، کفایت و شایستگی، وابستگی بین نسلی، خودشکوفایی و توانمندی‌های بالقوه فکری و هیجانی است.
روانشناس بالینی اظهار کرد: هر اندازه فرد از این مقوله‌ها برخوردار باشد بیانگر این‌ است که فرد سلامت روان بهتری داشته و عکس این موضوع هم بیانگر وجود اخلال در سلامت روانی افراد است.

چرا سلامت روان در محیط کار اهمیت دارد؟
این روانشناس بالینی با اشاره به شعار امسال هفته سلامت روان با عنوان "سلامت روان در محیط‌های کار" ادامه می‌دهد: جامعه هدف این شعار طیف گسترده‌ای از کارکنان، مدیران، برنامه‌ریزان، سیاستمداران و افرادی را شامل می‌شود که به نوعی در سیستم‌های کاری مختلف دارای نقش هستند.
به عقیده وی، بخش اعظمی از عمر هر فرد در فضای کاری تجربه می‌شود که این زمان ممکن است به صورت تمام وقت یا پاره وقت بوده ولی به هر اندازه‌ای که فرد در محیط کار باشد همان اندازه هم باید ابعاد مختلف سلامت انسان به ویژه سلامت روانش تامین شود.
وی گفت: این مسأله با توجه به اینکه امروزه برخی افراد به دلیل مشکلات اقتصادی چند شغل را انجام می‌دهند اهمیت چند برابری دارد و باید افراد محیط کار سالم‌تری داشته چراکه داشتن سلامت روان در محیط کار علاوه بر عملکرد فردی بر عملکرد خانوادگی و اجتماعی نیز تاثیرگذار خواهد بود.

آسیبهای اخلال سلامت روان در محیط کار چیست؟
کریمی در ادامه به آسیب‌های اخلال در سلامت روان افراد در محیط‌های کاری اشاره و می‌گوید: کاهش مواردی نظیر انگیزه، تاب‌آوری، عملکرد سازمانی، هدر رفت منابع و اثرگذاری منفی بر سایر نقش‌های افراد به عنوان یک همسر، مادر، پدر و فرزند می‌تواند از عمده‌ترین این موارد باشد.
به گفته وی، بیشترین آسیب اخلال تامین سلامت روان در محیط‌های کاری ابتدا متوجه فرد بوده و سپس متوجه محیطی بوده که فرد در آن اشتغال دارد.
این روانشناس ادامه می‌دهد: بهترین زمان زندگی هر شخص، صبح اول وقت و در محیط کاری اختصاص داشته و چنانچه این زمان با حال نامطلوب بگذرد انرژی که برای خانواده و اطرافیان و اجتماع می‌ماند منفی بوده و موجب شده هم فرد آسیب ببینید و هم وقت و انرژی با کیفیتی برای خانواده نیز باقی نماند.
وی اظهار کرد: وقتی فرد یک شغل دارد زمان بهتری برای خودمراقبتی فردی و اجتماعی خواهد داشت اما چنانچه به دلیل مشکلات مالی مجبور به انجام چند شغل باشد بدون شک خودمراقبتی وی نیز کاهش و بر روی عملکرد فرد تاثیرگذاشته و به عنوان چرخه‌ای معیوب روی شغل فرد اثر منفی خواهد گذاشت.

راهکارهای حفظ و ارتقا سلامت روان افراد در محیط کار چیست؟
کریمی، نخستین گام در حفظ سلامت روان در محیط کار، اهمیت دادن به سلامت روان از سوی سازمان و نهادی است که فرد در آن مجموعه مشغول به کار است، گفت: همه سازمان‌ها به ظاهر در حمایت از نیروی انسانی برای حفظ سلامت روان قوانینی دارند اما برخی آنها پشتوانه اجرایی ندارند.
وی بیان کرد: چنانچه هر سازمانی ملزم به رعایت قوانین مرتبط با سلامت روان افراد در محیط کار شود و بودجه و برنامه‌ریزی لازم نیز داشته باشد این مهم جزء اهداف اصلی و دغدغه آن سازمان قرار گرفته و حفظ سلامت روان نیرو برایش اهمیت پیدا می‌کند.
کریمی یکی از اقدام‌های اساسی در این زمینه را انجام غربالگری سلامت روان کارکنان عنوان کرد و افزود: این طرح باید فصلی یا سالانه اجرا و کارکنانی که آسیب‌پذیری بیشتری در حوزه سلامت روان دارند شناسائی و به مراکز مربوطه روان شناسی و روانپزشکی برای انجام مراحل درمانی ارجاع شوند.
این روانشناس معتقد است که با انجام این اقدام گماردن کارکنان در حوزه‌های مختلف کاری بر اساس وضعیت آنان تا روند بهبودی باید باشد.

چگونه مدیریت هیجان در محیط کار داشته باشیم؟
وی با اشاره به نامگذاری یکی از روزهای هفته سلامت روان با عنوان تنظیم هیجان و نقش آن در تعاملات سالم در محیط کار، گفت: بسیاری از افراد مدیریت ضعیفی در هیجان به ویژه هیجان خشم داشته و این مسأله باعث می‌شود هم خود فرد آسیب دیده و هم در روابط فردی محیط کار آسیب ببیند.
کریمی خاطرنشان کرد: به عنوان نمونه هیجان خشم و عصبانیت که در عمده اوقات با بلند کردن صدا و کلام توأم با خشونت بوده اگر اصلاح شود علاوه بر سلامت فردی و روانی فرد عملکرد وی در محیط کار نیز افزایش خواهد یافت.
به گفته این روانشناس، با ارائه آموزش‌های مختلف قبل از حضور افراد در محیط‌های کاری و در حین اشتغال افراد، می‌توان به بهبود سلامت روانی افراد کمک کرد تا هم فرد دچار آسیب نشده و هم مجموعه از آسیب‌های ناشی از عدم سلامت روان افراد در امان بماند.
۱۸لغایت ۲۴ مهرماه به عنوان هفته سلامت روان با شعار سلامت روان در محیط کار نامگذاری شده است.
انتهای پیام/