بررسی تاثیر نگارگران مکتب تبریز در قالی های صفوی

به گزارش نصر، سومین نشست عصر قالی آذربایجان با موضوع "نگارگران قالی های تبریز با مروری بر دستبافته های عصر صفوی " برگزار شد.
دبیر نشست های عصر قالی آذربایجان با بیان مقدمه ای از مکاتب نگارگری اظهار داشت: واژه‌ی نگارگری به معنای نگاریدن و به تصویر کشیدن بکار گرفته شده است.
 

غارنگاره کوهدشت لرستان _ میرملاس، چگنی لرستان _ دوشه، بیرجند _ لاخ مزار و سنگ نگاره های ورزقان از هزاران سال پیش، بعنوان نخستین نگاره ها قابل مشاهده است.
امید بنام در ادامه با اشاره به نگاره های روی سفال ها و مهرها بر اهمیت تصویر گری تاکید کرد و گفت: از دوران اشکانی نقاشی مانوی معروف به هنر مانوی، پایه و اساس نگارگری را به وجود آورده ‌است.
وی در ادامه با مروری بر دوران آق قویونلوها (780 - 908 ق) به بیان خاطرات تاجر ونیزی از کاخ هشت ‌بهشت تبریز پرداخت و گفت: این کاخ چنان باشکوه است که تاکنون در ایران همانندی نداشته ‌است.
کاخ در زیر گنبد مدور فیروزه‌ فام باشکوهی قرار گرفته ‌است. سقف تالار بزرگ با لاجورد و آب‌ طلا به صورت بسیار زیبایی آراسته شده ‌است. بر کف تالار فرش باشکوهی گسترده‌اند که ظاهراً از ابریشم است و دارای طرح‌ های زیباست.
این فرش گرد درست به اندازه کف تالار است.
 

بنام با اشاره به روی کار آمدن صفویان در تبریز و صدور فرمان احیاء قالیبافی توسط شاه اسماعیل گفت: کتابخانه سلطنتی مرکزی بود که در کنار نگارگری و خطاطی برای کتب، طراحی قالی نیز توسط این نگارگران انجام می گرفت. بر اساس اسناد موزه توپ قاپی استانبول، بعد از جنگ چالدران هزاران هنرمند و صنعت گر تبریزی به اسارت رفته و تمامی گنجینه کتابخانه نیز همراه آنها به یغما برده شده است. 
رحیم چرخی استادیار دانشگاه هنر تبریز، در ادامه نشست به "نقش و جایگاه نگارگران مکتب تبریز صفوی در حوزه قالی" طی مقاله خود پرداخت.
وی با اشاره به یکی بودن نگارگران با طراحان قالی بیان داشت: نگارگران راوی زندگی و فعالیت های اجتماعی مردمان آن زمان و حتی اشیاء به کار رفته در زندگی روزمره بودند.
در ادامه با نشان دادن نمونه های تصویری از نگارگری، تذهیب و تشعیر به تطبیق آنها با نقوش قالی های دوران صفوی تبریز پرداخت و گفت: امروزه یکی از راههای بیان منطقه جغرافیایی بافت قالی های صفوی، توجه همه جانبه به سیر تکاملی نقوش در مکاتب نگارگری است. 
در بخش دیگری از نشست روح الله سلیم پور از اساتید دانشگاه هنر تبریز، به ارائه بخشی از پایان نامه كارشناسي ارشد خود با عنوان "بررسی طرح و نقش فرش‌های بازتاب یافته در شاهنامه شاه‌ طهماسب" پرداخت.
وی هدف از نگارش آن را برقراری ارتباط میان نگار‌‌ه‌ها و فرش‌های موجود و یا شناسایی طرح‌ فرش‌ها از روی نسخه‌های ادبی نگارگری شده از دوران صفوی بیان داشت و گفت: شاهنامه شاه طهماسبی دارای 742 برگ است که شامل 258 نگاره است.
 

سلطان محمد(نخستین ناظر پروژه شاهنامه)، میرمصور، آقا میرک، دوست محمد، شاه محمد نیشابوری، میر سید علی، میرزا علی، مظفر علی، شیخ محمد، عبدالصمد، قاسم ابن علی، قدیمی، عبدالواحد، عبدالعزیز، میرزا محمد، باشدان قره، حسین بغدادی از هنرمندانی بودند که در شکل گیری این شاهنامه نقش داشته اند.
سلیم پور سپس با ارائه تصاویر به بررسی طرح و نقش قالی های نگاره ها، در فضای متن و حاشیه پرداخت. 
جهان پري معصومي از اساتید تذهیب و گل و مرغ دانشگاه هنر تبریز نیز با ارائه مقاله ای با عنوان "سلطان محمد نقاش، شاعر رنگ ها" به ابعاد مختلف آثار این هنرمند بزرگ تبریز در دوران صفویه پرداخت.
وی با تشریح فضای هنری تبریز در دوران صفویه بیان داشت: سلطان محمد مراحل نخست زندگی خود را در دربار سلطان یعقوب آق قویونلو گذرانده و در کنار درویش محمد، شیخ یعقوبی و استادان دیگر در تبریز مشغول به کار بوده است.
پس از حضور صفویان، کلانتر(رئیس) کتابخانه شد و تربیت هنری طهماسب فرزند شاه اسماعیل را برعهده گرفت.
معصومی با بیان نوآوری های سلطان محمد، وی را يكي از نوابغ عرصه نگارگري خواند و گفت: سلطان محمد آن چنان تاثير بارزي بر قلم نقاشان بعد از خود گذاشته است كه نقش تعيين كننده وي در اين زمينه انكار ناپذير است.
از خدمات او مي‌توان به سرانجام رسانيدن اقدامات بهزاد، رهايي بخشيدن نگاره از قيد خوشنويسي، آزاد ساختن نقاش از بند اراده و خواست خوشنويس و تحكيم قدرت نقاش اشاره كرد.
در میان برنامه های نشست، امید بنام در بخش دردانه(قالی های موزه ای تبریز) به معرفی قالی ترنجی جانوری تبریز در موزه پولدی پتزولی میلان پرداخت و در بخش فخرانه (شخصیت تاثیر گذار منطقه)، به شرح زندگی و آثار استاد حسین طاهرزاده بهزاد پرداخته و نمونه هایی از آثار ایشان را نشان داد.
در بخش آخر این نشست با اهداء لوح یادبود به استاد غلامحسین خیابانی، استاد محمد علی قره باغی و استاد رحیم چرخی از مقام هنری آنها تجلیل و قدردانی به عمل آمد.
انتهای پیام/