خانه امیرکبیر در تبریز مکان پرورش افکار صدراعظم قاجار

به گزارش نصر، موقعیت تبریز به عنوان پایتخت سیاسی و به عنوان ولیعهدنشین دوره قاجار شرایطی را به وجود آورده بود که تا آن زمان بیشتر مردان سیاست کشور مدتی را در این شهر می گذارندند و امیرکبیر نیز از این قاعده مستثنی نبود و چند صباحی را در تبریز اقامت داشت.
میرزا محمدتقی‌خان فراهانی ملقب به امیرکبیر در سال ۱۱۸۵ شمسی در هزاره اراک به دنیا آمد و در چنین روزی یعنی ۲۰ دی ۱۲۳۰ شمسی در باغ فین کاشان به دست عوامل ناصرالدین شاه به شهادت رسید، به بهانه این روز و به یاد این بزرگمرد ایران زمین سراغی از خانه امیرکبیر که حدود سه سال در آن اقامت داشته است را گرفتیم تا یادی نیز از وی کرده باشیم.
امیرکبیر و پدرش در اوایل دوره قاجاریه در دستگاه ولیعهدی تبریز روزگار گذرانده‌اند، پدر امیرکبیر در بخش آشپزخانه مشغول به کار بود و محمد تقی خان (امیرکبیر) نیز به همراه فرزندان ولیعهد در دوره قاجار آموزش‌های ارائه شده توسط معلمان و مربیان به فرزندان ولیعهد را می‌آموخت، این روند موجب شکوفایی و نمایان شدن استعداد، نخبگی و ذکاوت امیرکبیر شد و در نهایت به خاطر ذکاوت خود وارد دربار شده و در بخش دیوانی که مربوط به ثبت و ارسال نامه‌ها و فرمان‌ها بود، مشغول به کار شد.
امیرکبیر، بعد از طی این مراحل، مدارج سیاسی را به ترتیب یکی پس از دیگری گذراند و بعد از به پادشاهی رسیدن محمدشاه قاجار(سومین شاه قاجار)، به همراه دستگاه دیوانی با محمدشاه از تبریز به تهران عازم شده و در تهران نیز صاحب مناصب بسیاری شد و با دختر محمدشاه قاجار ازدواج کرد؛ در نهایت نیز درایت و کاردانی وی او را به صدراعظمی حکومت قاجار رساند.
او در دوران حضور خود در تبریز، خانه باغی به دور از حرم‌خانه ولیعهد برای خود احداث کرد، چون که بیشتر رجال و بزرگان در آن زمان در بافت مرکزی تبریز و در نزدیکی حرمخانه سکونت داشتند، اما در اطراف شهر نیز خانه و خانه باغی را برای استراحت و برگزاری جلسات رسمی برای خود احداث می‌کردند.
نام محله «وزیرآباد» تبریز به یادگار مانده از این بزرگمرد است که اصلاحات چشمگیر بسیاری را در ایران دوران قاجار انجام داد؛ او روزگارانی در این محله گذران عمر کرده و در خانه باغی که امروز آن را «خانه امیرکبیر» می‌نامند، سکونت کرده است.
خانه قدیمی امیرکبیر که با آجر و گچ تزئین شده، در ۲ طبقه در وسط پارک خودنمایی می‌کند. قدمت خانه به اوایل دوره قاجار بازمی‌گردد؛ این خانه باغ بعد از عزیمت امیرکبیر از تبریز به تهران، مورد استفاده واقع نشد و بعدها نیز در گذر زمان، ۹۰ درصد آن تخریب شده و تنها ۲ پلان از آن باقی مانده بود که به همت اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و شهرداری منطقه چهار تبریز در دهه ۸۰ شمسی بازسازی و مرمت شد.
علاوه بر نام محله وزیر آباد، خیابان منتهی به خانه باغ امیرکبیر نیز به نام «امیرکبیر» ثبت شده و مغازه‌های بسیاری در این محله از عنوان «امیرکبیر» استفاده کرده‌اند که این موضوع نیز پیوند دیرینه مردم این منطقه با این بزرگمرد تاریخ را نشان می‌دهد.
همان طور که اشاره شد امیرکبیر، آن زمان خانه باغی را در محله وزیرآباد فعلی ساخت که به «باغ وزیر» شهرت داشت؛ در آن زمان، اطراف این خانه باغ خالی از سکنه بود اما بعدها این منطقه نیز مسکونی شد و به خاطر باغ وزیر و از باب اینکه وزیر مشهور قاجاری در این منطقه سکونت داشته است، نام محله نیز در بین مردم به عنوان «محله وزیرآباد» مشهور شد.
اکنون این خانه‌باغ مرمت شده و با نام خانه امیرکبیر در پارکی به همین نام میزبان مردم تبریز است، امیرکبیر، عیال و فرزندش ساعد الملک مدتی را در این باغ زندگی کرده‌اند.
مجسمه‌ای از او با ارتفاع ۲ متر و ۲۰ سانتی‌متر از جنس برنز اثر یکی از هنرمندان ایرانی به نام جعفر نجیبی، در محوطه خانه قرار دارد.

تمام ابنیه هایی تاریخی ثبت ملی شده که به ادارات تحویل می شود، حفاظت و ترمیم آن بر عهده تحویل گیرنده است
معاون میراث فرهنگی، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی گفت: خانه امیرکبیر مربوط به اواخر دوره قاجار بوده و در اواخر دهه ۸۰ شمسی پس از پیشرفت ۹۰درصدی مرمت و بازسازی آن تحویل شهرداری تبریز شد.
وحید نواداد اظهار کرد: کمتر از ۱۰ درصد باقی مانده از پیشرفت طرح مرمت خانه امیرکبیر مربوط به محوطه سازی آن بوده است که اکنون کاربری فرهنگی در داخل پارک امیرکبیر تبریز دارد.
وی افزود: بر اساس قانون مصوب سال ۱۳۹۸ تمام ابنیه هایی که ثبت ملی شده و به ادارات دولتی، غیردولتی، شهرداری یا بخش خصوصی تحویل داده شده، حفاظت، نگهداری و ترمیم آن بر عهده تحویل گیرنده است که در این خصوص شهرداری تبریز باید نسبت به حفاظت این بنای تاریخی توجه نشان دهد.
نواداد مساحت خانه تاریخی امیرکبیر را نزدیک هزار مترمربع اعلام کرد.

بنای تاریخی امیرکبیر ثبت ملی شده و مرمت آن مطابق با بافت تاریخی بنا انجام شده است
شهردار منطقه ۴ تبریز نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: بنای تاریخی امیرکبیر ثبت ملی شده و مرمت آن مطابق با بافت تاریخی بنا انجام شده است.
هادی مقدم زاده گفت: هویت شهر و استان با بناهای و آثار تاریخی آن حفظ می شود و مرمت خانه امیرکبیر نیز تکمیل شده و محوطه سازی آن نیز به پایان رسیده البته جزئیات آن هنوز باقی مانده است.
وی افزود: این بنای باارزش تاریخی که یادگاری از بزرگمرد تاریخ ایران، امیرکبیر است اکنون کاربری فرهنگی- دینی دارد و مردم علاقمند و گردشگران نیز از ساختمان آن در داخل پارک دیدن می کنند.
مقدم زاده یادآور شد: بنای این ساختمان در سال ۱۳۸۳ ثبت ملی شده است و سالانه هزاران نفر از نمای ساختمان بازدید می کنند.
انتهای پیام/