به گزارش نصر، قبل از معرفی خانه کمپانی در محله اهراب، به یک مقدمه در مورد خانه های تاریخی تبریز می پردازیم:
از آخرین زلزله و سخت ترین تکان تبریز حدود دو قرن که در تاریخ طولانی شهر تبریز کوتاه به نظر می آید می گذرد.
اما در همین دو قرن ( ۱۱۹۳ هجری قمری تا ۱۳۹۳ هجری قمری )، ( ۱۱۵۰ - ۱۳۵۰ شمسی ) شهر چنان تجدید بنا شد و اهمیت یافت که گویی ادامه بلافصل همان شهر بزرگ تاریخی است که در عصر غازان، پایتخت وسیع ترین امپراطوری زمان بوده است.
در این قرن، تبریز در تمامی وقایع مهم و تعیین کننده تاریخ، حضوری جدی و مؤثر داشت اما ویرانی کامل شهر در آخرین شب آذر (شب یلدا) در سال ۱۱۹۳ هجری قمری باعث نشد که آخرین یادگارهای باعظمت تاریخ گذشته شهر بخصوص معماری و شهرسازی آن را در متون و اسناد گذشتگان دنبال کنیم.
بلکه هم اکنون نیز می توان به وضوح مانده های تاریخی و با ارزش بسیاری را مشاهده نمود که شاهد زنده معماری و شهر سازی به غایت با ارزش گذشته شهر هستند.
منظور ما نه مسجد علیشاه (ارک)، نه مسجد جامع و نه مسجد کبود است بلکه تک بناهای با ارزش اطراف آن و خانه هایی هستند که آن را تزئین می کنند.
باید یادآوری کرد چه بسیارند کسانی که همه عزت و اعتبار دوره های تاریخی و گذشته تبریز را فقط در متون تاریخی جستجو می کنند و کمتر بر این باورند که گذشتگان با ترکیب و بافت دلیدیر که نه تنها در شرایط بی توجهی گسترده حاضر، اعم از طرح های شهرسازی و یا بی مهری بی فرهنگیان، از ارزش و خود، هماهنگ با مجموعه شهر، میراث بی نظیری را به یادگار گذاشـتـه انـد کـه نـه اعتبارشان کم نمی گردد بلکه هر زمان از میان غبار خاموشی و فراموشی، سـر بـر می آورند تا روح خسته شهروند تبریز امروزی را با یاد گذشته ای گرانبار و زیبا، تسکین بخشند.
این مقدمه با هم سر می زنیم به یکی از خانه های تاریخی محله اهراب به نام خانه قدیمی و زیبای کمپانی:
در خیابان خیام در نبش کوچه کمپانی خانه ای قرار دارد که از قدمتی چند صد ساله بـر خـوردار است و این بنای باشکوه، شامل نمای سنگی بسیار زیبا، دارای دو طبقه نشیمن و یک زیرزمین به سبک معماری قفقازی و گرجستانی است.
ضاهای خوب همراه با سردری های وسیع و همچنین حیاط بزرگ با حوض سنگی زیربنای آن، از دیگر ویژگی های این بنای بی نظیر است. عرصه این خانه تقریباً یک هزار و ۵۰۰ متر و اعیانی آن یک هزار متر مربع بوده و میزان آسیب دیدگی آن بسیار ناچیز است.
خانواده کمپانی از دیرباز با اروپا و روسیه روابط بازرگانی و داد و ستد مفصلی داشته و تنها تجارتخانه کمپانی تبریز، دارای یک خط تلفن با مسکو و باکو و قفقاز بود که در هنگام به توپ بستن مجلس در تهران به دستور محمدعلی شاه و آغاز استبداد صغیر، بعد از سه روز بی خبری مردم تبریز از واقعه تهران، مردم مبارز تبریز از آنچه در تهران اتفاق افتاده بود توسط ارتباط مستقیم تجارتخانه کمپانی از تهران به مسکو و از مسکو به باکو و از باکو به تبریز آگاه شدند و مشروطیت دوم در تبریز آغاز شد.
انتهای پیام/