میرزا شفیع واضح تبریزی، نامدارترین شاعر ترک زبان در اروپا

میرزا شفیع واضح تبریزی روشنفکر، شاعر، ادیب، نسخه‌نویس ایرانی و نامدارترین سرایندهٔ ترک زبان در اروپا است. میرزا شفیع انسانی آزاده، ترقی‌خواه و ستیزنده با تحجر و رسواکنندهٔ زاهدانِ ریایی و مفتیانِ پوچ‌پندار و منتقد عالمان بی‌عمل و از پیشگامان روشنفکری در ایران است.
از شاگردان نامدار واضح تبریزی می‌توان میرزا فتحعلی آخوندزاده و بودنشتدت را نام‌ برد. او را دانای گنجه نامیده‌اند. شعر می‌سرود و واضح تخلص می‌کرد. سروده‌هایش با ترجمهٔ بودنشتدت به اروپا و جهان معرفی و نامدار شد، اما بین ایرانیان گمنام ماند.

زندگی‌نامه
به سال ۱۷۹۴ میلادی در گنجه به دنیا آمد. پدرش کربلایی صادق معمار دربار جوادخان یا جواد قاجار - آخرین فرمانروای ایران در گنجه- و پدربزرگش محمد شفیع از سرشناسان گنجه بود.
حاجی عبدالله آموزگار او بود و انگیزهٔ آموختن را در او پروراند. در دوران مدرسه پدرش را از دست داد و حاجی‌عبدالله سرپرستی‌اش را پذیرفت و یک‌ صدسکه اشرفی طلا نیز برای میرزا به ارث گذاشت. ملا عبدالله میرزایی آزاداندیش بود که آدولف برژه خاورشناس هم‌روزگارش می‌نویسد: «از لحاظ هوش و فکر مرد برگزیده‌ای بود و خوی و منش عالی داشت.»
او در مدرسهٔ متوسطهٔ گنجه زبان پارسی، زبان عربی و علوم شرعی را آموزش می‌داد و میرزا نیز به نیکی می‌آموخت. آدولف برژه می‌نویسد: «طلبه‌های گنجه وقتی به انقلاب فکر میرزاشفیع پی‌می‌برند، از تدریس و تعلیم او امتناع می‌ورزند»، زیرا ملاها او را ملحد و کفرگو و سست‌دین دانسته و آزارش می‌دادند و او نیز علیه آنان چکامه‌های طنز می‌سرود. یکی از این بدگویان ملایی است از بغداد که خود را دانای بغداد می‌نامیده‌است و همیشه به‌دنبال سرزنش و نکوهش دانای گنجه بوده‌است.
از این رو میرزا نتوانست آموزش خود را به پایان برساند و زبان عربی را نیز بایسته نیاموخت. پس از این خود شروع به خواندن و یادگیری کرد و خواندن آثار سرایندگان و اندیشمندان شرقی را آغاز کرد و نوشته‌های فردوسی و سعدی و خیام و حافظ را به پارسی خواند.
حاجی عبدالله برای کمک‌خرج او را مباشر املاک بسته خانم –دختر جواد خان- می‌کند و «میرزا» ی ایشان می‌شود و زین‌پس میرزاشفیع آوازه می‌یابد.
میرزا شفیع در 16 نوامبر 1852 در تفلیس وفات یافت. زندگی این شاعر فراموش شده در زمان حیات خود و بعد از وفاتش به غارت و چپاول رفته است.
انتهای پیام/