تحلیل موضوعی رفتار آمریکای بایدن

رییس  جمهوری که مقام ریاست جمهوری یک  ابر قدرت را تا  سطح مدیرعاملی شرکت های ترامپ پایین آورد و کاری  کرد که جریان اصلی( mainstream  ) سیاست در واشنگتن این جرات  را پیدا کند تا آینده قابل پیش‌بینی به هیچ کسی خارج از خود اجازه عرض اندام ندهد .بزرگی به طنز اما جدی گفته است که هر ملتی یک "خریت " به تاریخ خود بدهکار است . به نظر می رسد با انتخاب ترامپ مردم آمریکا بدهی خود به تاریخ کشورشان را تسویه کرده باشند.
 اما پس از برگزاری مراسم  تحلیف در واشنگتن  جو بایدن مرد کهنه‌کار سیاست در آمریکا که از  جریان اصلی سیاست در واشنگتن  به قدرت  رسیده است   سعی خواهد کرد آب  رفته را به  جوی آمریکا بازگرداند. آمریکایی که در  سال  های اخیر  با  رفتار های غیر قابل پیش بینی خود  انگشت نمای جامعه جهانی شد. .
 اما سوال اصلی این  نوشتار این است که انتخاب  جو بایدن  چه تاثیری بر سپهر سیاست و اقتصاد در جام جهانی خواهد داشت.  ذیلاً به طور خلاصه پیامدهای قابل پیش بینی  ریاست جمهوری جو بایدن بر فضای ‌ بین الملل  ارائه میگردد.

 ۱ تاثیر  بر  پراتیک آمریکا :

  به نظر می رسد دوره بایدن   دوره تقویت سیاست بین الملل کلاسیک برای آمریکا باشد . در این راستا باید در انتظار یک سیاست داخلی" منسجم"  و یک سیاست خارجی "سیستم محور" برای آمریکا باشیم. آمریکا  در دوره بایدن سعی خواهد کرد در داخل در  وهله اول با مدیریت دقیق بیماری کرونا و  واکسیناسیون گسترده این معضل را برچیند .در همین حال  رونق بنگاه‌های اقتصادی و تقویت بنیه اقتصادی در اولویت کاری تیم بایدن قرار خواهد گرفت . در سیاست خارجی  آمریکا ،  آمریکا از آمریکای "خودمحور "دوره ترامپ  فاصله گرفته  و در قالب  هژمون  سعی خواهد کرد با توزیع مزایا رانت ،ثروت و امنیت  ، رضایت  متحدین  وموتلفین خود را خریداری کرده و آنها را در کنار خود حفظ نماید.
 در این راستا " پیش‌بینی‌پذیر کردن" رفتار آمریکا برای جامعه جهانی و به ویژه متحدان آمریکا در اولویت تیم بایدن قرار خواهد گرفت. بایدن که سابقه چهار دهه ، فعالیت  در سیاست خارجی دارد تلاش خواهد  کرد که اثر انگشت و امضای خود را در مدیریت  سیاست خارجی پسا ترامپ  آمریکا بر جای گذارد و موضوعات سیاست خارجی را با وسواس از فیلتر ذهن خود عبور دهد. در دوره بایدن ،  اعمال "قدرت هوشمند "که ترکیب قدرت نرم و سخت است افزایش خواهد یافت و آمریکا توجه بیشتری به قدرت نرم و  وجه نرم‌افزارانه  قدرت خواهد داشت  . آمریکا سعی خواهد کرد که از جلد آمریکای تهاجمی و خشن دولت ترامپ فاصله گرفته و چهره جذاب تر  و با روابط عمومی  بالاتر  به خود گرفته  و اقناع را در مواجهه با دوست و دشمن به کار گیرد.  در این چارچوب رابطه دولت بایدن بر خلاف ترامپ با رسانه‌ها چه رسانه‌های سنتی و چه رسانه‌های نوین بسیار نظام‌مند و مطلوب خواهد بود.

 2.  تاثیر بر روندهای بین المللی :

 انتظار می رود که با آغاز به کار بایدن  ،آمریکا در قالب "هژمون ناظم نظم " به تقویت روندهای بین‌المللی بپردازد . در این راستا جایگاه  سازمان ملل، شورای امنیت و نهادهای بین‌المللی دیگر مانند ناتو تقویت خواهد شد و آمریکا سعی خواهد کرد که نقش رهبری خود در این سازمانها را زنده کند.  آمریکا به معاهدات جهانی مانند پیمان آب و هوایی پاریس و سازمان های بین المللی مانند  یونسکو باز خواهد گشت .   چند جانبه گرایی و معاهدات چند جانبه با حضور پررنگ آمریکا بیشتر به چشم خواهد آمد  . توجه به روند های محیط زیست ، حقوق بشر و مبارزه با بیماری‌های همه گیر  تقویت شده و آمریکا سعی خواهد کرد با قدرت ضمن ائتلاف  سازی اهداف خود را در این  مقولات  جهانی پیگیری نماید.

 ۳  تاثیر بر  مناطق :

 واقعیت این است که   در دوره ترامپ  اولویت های استراتژیک آمریکا  دچار سردرگمی شده  و روابط آمریکا با مناطق دنیا دچار نوسان گردید . در دوره بایدن با توجه  تخصص وی در سیاست خارجی و تیم  کارکشته و مجرب وی باید انتظار داشت که روابط آمریکا در مناطق جهان با دقت هرچه بیشتر بازسازی گردد.   در این راستا کانون تمرکز آمریکا منطقه پاسیفیک خواهد بود .جایی که با حضور  بزرگترین قدرت های قرن بیست و یکم  ، مرکز ثقل تحولات جهانی خواهد بود.  آمریکا با تمرکز بر پاسیفیک ضمن  برنامه ریزی برای تحدید  چین سعی خواهد کرد که مهار چین را تداوم بخشد.  مهمترین برنامه آمریکا در این راستا ائتلاف سازی  در پاسیفیک  با متحدان منطقه‌ای و همچنین  بی اثر کردن مگا استراتژی چینی ها یعنی صعود صلح آمیز (‏ peaceful rise) خواهد بود .آمریکا سعی خواهد کرد چهره چین را از یک  "اژدهای آرام" به یک "هیولای خطرناک" نمادسازی کند. ویروس چینی پیش  درآمد این اقدام آمریکاست. دیگر آمریکا اجازه نخواهد داد  چینی ها بدون  هزینه به چیزی دست یابند.

 بعد از منطقه پاسیفیک، منطقه آتلانتیک ،  اولویت کاری  آمریکا  خواهد بود  و آمریکا سعی خواهد کرد با یک  برنامه ریزی منسجم با متحدین قدیمی خود در اروپا همکاری کرده   و خاطره  بی توجهی دوره ترامپ  را از ذهن متحدین خود پاک نماید . در این چارچوب رابطه با فرانسه آلمان تقویت می شود  و انگلستان خارج شده از اتحادیه اروپا رابطه ویژه‌ای با  آمریکا خواهد داشت.  رابطه با روسیه با نهایت دقت دنبال خواهد شد و آمریکا در خصوص اتهاماتی مانند دخالت روسیه در انتخابات آمریکا و همچنین حملات سایبری روسیه به زیرساخت ها و مراکز آمریکایی واکنش جدی نشان خواهد داشت.
 در خصوص آمریکای شمالی و لاتین،  آمریکا سعی خواهد کرد تا رفتار  منطقی تری داشته باشد. و از  فشار بی مورد به کانادا  و مکزیک خودداری کرده و رابطه مستحکم تری به آنها  برقرار نماید.  در آمریکای لاتین نیز آمریکا در دوره بایدن، راه اوباما را تداوم خواهد بخشید و سعی خواهد کرد با ایجاد  تقاضا در کشورهای منطقه،  نفوذ سنتی خود در این منطقه را تداوم بخشد.  احتمالاً بخشی از فشارهای آمریکا بر ونزوئلا تعدیل  شده و آمریکا با  دولت مستقر در ونزوئلا مذاکراتی را آغاز کند.
  درخصوص منطقه خاورمیانه نیز باید حتماً توجه داشت که   حمایت سنتی آمریکا از اسرائیل تداوم خواهد یافت ولی اسرائیل  دیگز بچه لوس و طلبکار آمریکا  نخواهد بود و اسرائیل باید  ما به ازای  حمایت آمریکا پاسخگو باشد و حمایت‌های آمریکا در خصوص اسراییل بدون حد و مرز به پیش نخواهد رفت.  عربستان و کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس باز هم  از حمایت های  آمریکا  بهرمند خواهند شد ولی آمریکا رابطه ای منتقدانه با آنها را  در پیش خواهد گرفت و به ویژه در خصوص اقدامات عربستان در یمن و موضوعات حقوق بشری با آنها وارد گفتگو خواهد شد.
 روند صلح کشورهای خاورمیانه با اسرائیل تداوم خواهد یافت و کشورهای بیشتری با اسرائیل صلح خواهند کرد ولی در عین  حال آمریکا توجه بیشتری به موضوع فلسطین خواهد کرد.

4. تاثیر بر  رابطه با ایران :

 ایران جایگاه  ویژه در سیاست خارجی دولت بایدن  خواهد داشت  و وی سعی خواهد کرد با تیم کارآزموده  و تخصصی سیاست خارجی خود پرونده ایران را به پیش ببرد. به نظر می رسد بر خلاف  پیش بینی های  دولت تدبیر و امید ،سیاست بایدن در خصوص ایران  پیچیده ،چند لایه و مرحله ای خواهد بود و ما نباید انتظار اقدامات بزرگ از سوی دولت بایدن  در خصوص ایران را داشته باشیم. در این راستا ارائه پر زرق و برق و پر طمطراق هویج های کوچک  به  ایران در دستور کار  تیم بایدن خواهد بود .به عنوان مثال  پایان ممنوعیت سفر اتباع ایرانی به آمریکا ،پایان  تحریم‌های نه چندان مهم و  شاید بازگشت  سمبلیک به برجام.
 اما کلیت فشار آمریکا بر ایران تا حصول به توافق ادامه خواهد یافت.  سیاست بایدن در مواجهه با ایران از" فشار حداکثری" دوره ترامپ به "فشار متوازن "تغییر خواهد کرد تا ایران در خصوص تعامل با   آمریکا  به جمع بندی  برسد .  همچنین آمریکا تا نیمه  سال آینده شمسی یعنی سال 1400 ، منتظر خواهد ماند تا تکلیف انتخابات ریاست جمهوری در در ایران مشخص شود . انتظار دولت و متحدان  اصلاح طلب دولت این است که تیم بایدن با  ارائه  امتیازات بزرگ  به آنها ، شرایط را برای  انتخاب رئیس جمهور دیگری از جنس آنها فراهم سازد اما  به نظر می رسد مجموعه قدرت های غربی و به ویژه آمریکا به این جمع‌بندی رسیده‌اند که نیروهای طرفدار دولت در داخل بیشتر جنبه تزیینی و خامه روی کیک  دارند و در هسته سخت قدرت، توانایی و اعتبار لازم برای  چانه زنی در پیشبرد اهداف خود را ندارد.تا شش ماه آینده ،آمریکا سعی خواهد کرد تا با ارائه امتیازات کوچک اما تبلیغات بزرگ ایران را در فضای  توافق با آمریکا نگه دارد تا نتیجه انتخابات در ایران مشخص شود.  همچنین در این مدت، آمریکا با فرستادن  متداوم سیگنال های همکاری ،گشودن باب مذاکره ،شنیدن دغدغه های ایران ، ارائه فهرست تقاضاهای آمریکا،  ائتلاف سازی با  متحدین اروپایی، گفتگو  با اسرائیل و شرکای آمریکا در خلیج فارس و به دست گرفتن ابتکار عمل در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، سازمان ملل و شورای امنیت در خصوص ایران این زمان را سپری خواهد کرد تا پس از انتخابات ریاست جمهوری و مشخص شدن شکل بندی جدید قدرت در ایران  ، در خصوص شکل و محتوای توافق با ایران  و متدولوژی مذاکرات بعدی به جمع  بندی برسد.

 دکتر سید علی طباطبایی -استاد دانشگاه

انتهای پیام/