فیلترینگ تلگرام از ضرورت تا احتیاط / اثرات مخرب فیلترشکن ها بر کالبد فرهنگ جامعه

به گزارش نصر، واقعا دلیل واقعی فیلترینگ تلگرام اندکی پوشیده به نظر می رسد، چرا که مطالبی که در اپلیکیشن تلگرام قابل رد و بدل کردن هستند، در سایر اپلیکیشن ها مانند واتساپ، اینستاگرام و... نیز قابل رد و بدل کردن هستند و هیچ تفاوتی باهم ندارند؛ با توجه به اینکه حتی قاضی مربوطه، بیژن قاسم زاده سنگرودی، بازپرس دادسرای فرهنگ ‌و رسانه، که در 10 اردیبهشت سال 1397 دستور فیلترینگ تلگرام را صادر کرده بود، به جرم فساد به 10 سال حبس تعزیری محکوم شده است!
آمارها گویای این مطلب است که فیلترینگ تلگرام نتوانست مانعی برای دسترسی به این اپلیکیشن شود و حتی بعد از فیلترینگ تلگرام، نه تنها کاهشی در میزان کاربران آن ایجاد نشد بلکه کاربران با تجربه سایر شبکه های اجتماعی از جمله اپلیکیشن های ایرانی، به این نتیجه رسیدند تلگرام همتایی ندارد و باز دوباره به این اپلیکیشن روی آوردند و تلگرام به عنوان محبوب ‌ترین شبکه اجتماعی در بین کاربران ایرانی شناخته شده است.
حتی رسانه های رسمی ایران نیز با در نظر گرفتن خواسته مردم در زمینه دریافت اخبار و اطلاعات، بعد از فیلترینگ تلگرام همچنان در این اپلیکیشن حضور دارند و به رفع نیاز مخاطبان خود از طریق تلگرام مبادرت می ورزند.
 
بی معنی بودن فیلترینگ تلگرام
"سهیلا کریم زاد شریفی"، کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی، در گفتگو با خبرنگار نصر با بیان اینکه فیلترینگ تلگرام هیچ معنایی ندارد، خاطرنشان کرد: واتساپ و تلگرام هیچ فرقی باهم ندارند و امکان طرح مطالبى كه در تلگرام منتشر مى شود، در واتساپ یا اینستاگرام نیز وجود دارد، دلیل واقعی این فیلترینگ چه بوده است، اندکی پوشیده به نظر می رسد.
وی افزود: اگر مسئولین مرتبط فکر می کنند فیلترینگ تلگرام باعث کاهش آسیب ها می شود، باید متذکر شد که نه تنها این مسئله باعث کاهش آسیب ها نمی شود، بلکه میزان آن را نیز افزایش داده و تاثیر معکوس دارد، حال اين آسيب چه اجتماعى باشد چه سياسى!
وی فیلترینگ تلگرام را کاری بیهوده دانست و خاطرنشان کرد: کاملا مشخص بود که فییلترینگ تلگرام اقدامی بدون مطالعه و از روی هیجان بوده است و شاید تصور فردى كه دستور فيلترينگ تلگرام را صادر كرد بر آن بود در فضای سیاسی آن مقطع، با فیلترینگ تلگرام از انتقال بعضی خبرها ممانعت به عمل آید، اما در حال حاضر و در شرایط کنونی جامعه کاملا بی معنی و دور از تفكر و بينش واقع گرايانه است و آن فرد نيز معلوم الحال! امروز آموزش و پرورش در جامعه ما در مخاطره است و مسئولين امر اگر در اين مورد اقدامات سريع و موثرى انجام ندهند، متاسفانه با آسيب هاى جبران ناپذيرى مواجه خواهيم بود.
 
فیلترشکن ها و بلوغ زودرس
این کارشناس روانشناسی بالینی با بیان اینکه به دلیل ضعیف بودن بستر کشور مجبور به استفاده از برنامه هایی مانند تلگرام هستیم، افزود: حتی دانش آموزان برای برگزاری کلاس ها و ارسال فایل های آموزشی که امکان ارسال آن ها از طریق واتساپ و یا سایر نرم افزارها امکان پذیر نیست، مجبور به استفاده از تلگرام هستند، به همین دلیل و برای استفاده از تلگرام مجبور به نصب فیلترشکن بر روی گوشی های خود می شوند.
وی اظهار داشت: میزان آسیبی که فیلترینگ تلگرام به جامعه وارد می کند، از توجیه آسيب فرهنگى و يا نفع اقتصادى به برخى رسانه ها بسیار بالاترست؛ بهتر است در این فضا که گوشی موبایل در دسترس همگان قرار گرفته است، فیلترینگ تلگرام برداشته شود تا حداقل خانواده ها از عدم نصب فیلترشکن بر روی گوشی کودکان خود و به تبع آن ورود آنان به سایت های ناخواسته جلوگیری کنند، چرا که در شرایط فعلی و به خاطر آموزش و استفاده از تلگرام، همه والدین ناچار هستند با نصب فیلترشکن بر روی گوشی کودکان خود موافقت نمایند.
کریم زاد شریفی ادامه داد: وقتی این فیلترشکن ها به گوشی نصب می شوند ناخواسته و بدون  اطلاع شخص استفاده کننده، سایت ها و صفحاتی که دارای محتویات مستهجن و يا نامناسب با سن كودكان هستند، باز می شوند.
مدرس دوره های مهارت های زندگی با بیان اینکه باید منتظر افزایش بلوغ های زودرس، آسيب هاى اجتماعى در سنين پايين، روابط خارج از عرف در سنين پايين و ...در جامعه مان باشیم و چون خانواده ها آگاهی و دانش کافی را در برخورد با اين مشكلات ندارند، بنابراین نگرانی ها و بار روانی منفى در درون خانواده افزایش خواهد یافت.
وی بلوغ زودرس را پیش آگهی بد برای آسیب های روحی و روانی کودکان و نوجوانان خواند و اذعان داشت: همچنین این فشار روانی احتمال سوق دادن کودکان و نوجوان به سمت افسردگی و خودکشی را نيز افزايش مى دهد که طبق بررسی های صورت گرفته ، روز به روز بر میزان افسردگی و آمار خودکشی کودکان و نوجوانان در جامعه ما افزوده مى شود.
 
فیلترینگ تلگرام، دسترسی راحت به سایت های مستهجن
"نادر آقازاده"، مدیر عامل شرکت دانش بنیان ستاک، نیز در گفتگو با خبرنگار نصر با بیان اینکه فیلتر شدن برخی شبکه های اجتماعی از جمله تلگرام باعث فراگیرتر شدن استفاده عمومی از فیلترشکن های عمدتاً ناشنانس و رایگان شده است، تصریح کرد: از تاثیرات منفی این اتفاق می توان به انتشار بیش از پیش بدافزارها و رفع محدودیت دسترسی به دیگر سایت‌های غیرمجاز و غیراخلاقی اشاره کرد که هزینه های اجتماعی و اقتصادی بالایی می تواند به دنبال داشته باشد.
وی افزود: همین موضوع الزام مقابله با گسترش استفاده از این فیلترشکن های ناشناس را دو چندان می کند ولی نباید فراموش کرد که مسدود کردن پورت‌های وی‌پی‌ان می تواند اختلال زیادی در ارتباطات بین المللی ایجاد نماید که در شرایط تحریم باید به آنها توجه ویژه داشته باشیم.
آقازاده در خصوص نظر برخی افراد مبنی بر فیلتر کردن خود فیلتر شکن ها اظهار داشت: بله، خیلی ها در جامعه موافق این موضوع هستند که فیلترشکن ها باید فیلتر شوند ولی به نظر من و خیلی از فعالان حوزه فناوری اطلاعات، حتما این مقابله باید با یکسری ملاحظات ویژه انجام شود.
وی ادامه داد: مثلا ما برای دسترسی به اکثر سرویس های بین المللی اینترنت که شرکت های بزرگ مثل گوگل عرضه می کند با محدودیت تحریم روبرو هستیم، اکثر وب سایت های تجاری، علمی و دانشگاهی، پزشکی، پرداخت آنلاین، مدیریت بانکی، خدمات مالی و اقتصادی و... ایران را تحریم نموده اند و در حال حاضر تنها راه دور زدن تحریم ها استفاده از همین فیلترشکن های مبتنی بر VPN می باشد و این خود تحریمی می تواند تبعات زیانباری بر اقتصاد کشور و جامعه داشته باشد.
 
دسترسی به حریم خصوصی افراد از طریق فیلترشکن ها
مدیر عامل شرکت دانش بنیان ستاک به امکان دسترسی به حریم خصوصی افراد از طریق فیلترشکن ها اشاره کرد و اذعان داشت: بدافزار بودن خاصیت فیلترشکن های مبتنی بر VPN نیست و این موضوع  می تواند در مورد همه اپلیکیشن‌ها و نرم افزارها صادق باشد، یک اپلیکیشن ساده و به ظاهر کم ریسک مثل دفتر یادداشت هم می تواند یک بدافزار حرفه ای و خطرناک باشد و اینکه مردم عادی پس از فیلتر شدن شبکه اجتماعی تلگرام به هر ریسمانی چنگ می زنند و هر اپلیکیشنی را نصب می کنند به امید دسترسی به تلگرام و یا هر رسانه دیگر خطرناک است.
وی ادامه داد: چراکه گاهاً خیلی از این اپلیکیشن ها دسترسی های غیرمتعارف نظیر دسترسی به موقعیت مکانی و یا دسترسی به لیست مخاطبان را از نصب کننده خود می خواهند و در اکثر مواقع با پاسخ مثبت نصب کننده به این اطلاعات دسترسی پیدا می کنند و در این فضا احتمال هر نوع سوء استفاده ای وجود دارد و این همان موضوعی است که باید نگران آن باشیم.
آقازاده با بیان اینکه فیلترشکن ها برای انجام وظیفه ذاتی خود فقط و فقط باید به اینترنت دسترسی داشته باشند، تصریح کرد: فیلترشکن ها هیچ دسترسی غیر از اینترنت نباید از کاربر بگیرند و اگر مجوز چنین کاری را بخواهند قطعاً می‌خواهند کار دیگری انجام دهند و در آن صورت کاربر نباید آن را نصب کند.
وی افزود: همین طور پیشنهاد می شود در مواقعی که می خواهند وارد وب سایت هایی مهم و حساس مثل اینترنت بانک یا درگاه بانکی بشوند که در آن مجبور به ورود شماره کارت و رمز و اطلاعات شخصی مهم هستند، فیلترشکن را خاموش کنند؛ چون در صورت فعال بودن آن در واقع نام کاربری، شماره حساب و یا رمز خود را به سرور VPN ارسال می کنند و بعد سرور VPN آنرا به بانک ارسال می کند و اگر VPN امن نباشد و اطلاعات را رمزنگاری نکند، باید احتمال هر نوع سوء استفاده آتی دور از انتظار نباشد، چون دسترسی سودجویان به اطلاعات در چنین شرایطی مثل آب خوردن است.
 

تاثیر تلگرام و فضای مجازی بر کودکان
آقازاده کودکان و نوجوانان را جزء آسیب‌پذیرترین کاربران اینترنت و فضای های مجازی دانست و خاطرنشان کرد: اغلب آنان تنها، احساساتی، بی ‌تجربه و به شدت کنجکاو هستند و در اکثر خانواده ها نیز به دلیل مشغله کاری والدین و تنهایی کودکان و نداشتن هم ‌صحبت و هم‌ بازی مخصوصاً در این ایام کرونایی، عموماً به شبکه ‌های اجتماعی پرمخاطب مراجعه می کنند و با افتادن در جریان تند و لجام گسیخته اطلاعاتی و رسانه ای این شبکه ها عمدتا جذب کانال های مجازی زرد می شوند، علت این اتفاق هرچه باشد معلول آن آسیب های اجتماعی است که کودکان را بیشتر از کاربران بزرگسال درگیر خود می کند.
وی شبکه های اجتماعی مبتنی بر موبایل نظیر تلگرام، اینستاگرام، واتساپ و ... را جزء مهمترین اپلیکیشن هایی که به عنوان رسانه و ابزار ارتباطی در اختیار عموم مردم و از جمله کودکان قرار می گیرند دانست و تصریح کرد: به اعتقاد همه کارشناسان، این رسانه های اجتماعی با درصد بالایی اعتیاد آور هستند، چراکه نیاز به دیده شدن، تائید شدن و برگزیده بودن را در ما انسان ها برآورده و لذت این اتفاق قطعا و قطعا اعتیاد را به دنبال خواهد داشت و کودکان بیش از همه در معرض این اعتیاد هستند.
مدیر عامل شرکت دانش بنیان ستاک با بیان اینکه کودکان آینده سازان جامعه و اقتصاد ایران هستند و حتما باید به شیوه صحیح با این فضا، فرصت ها و تهدیدات آن آموزش دیده و آشنا شوند، خاطرنشان کرد: البته من اعتقاد دارم که اطلاع از این آسیب ها نباید به این نتیجه ختم بشود که نباید کودکان به این رسانه ها دسترسی داشته باشند و حتما باید آن ها از این بستر دور نگه داشته شوند، چراکه ما در دوره انقلاب چهارم صنعتی قرار داریم و اقتصاد دیجیتال مهمترین پیشران توسعه در دنیا به حساب می آید.
وی افزود: فرصت ها فضای مجازی در این روزهای کرونایی، با برقراری تماس و آموزش های مجازی برای همه مشخص شده است و آسیب های آن نیز می تواند با بالا بردن سواد رسانه‌ای خانواده ها و آموزش نحوه حضور و استفاده از فضای مجازی قابل کنترل باشد.
 
افزایش سواد رسانه ای
آقازاده اولین و اصلی ترین اقدام برای مواجهه با موضوع فیلترشکن و کاهش آسیب های فضای مجازی برای کودکان را افزایش سواد رسانه ای، سواد دیجیتال و ارتقاء سطح فرهنگ کاربری اینترنت و فضای مجازی عنوان کرد و اذعان داشت: والدین در حد امکان خود را با تکنولوژی های روز همراه کنند و اجازه ندهند شکاف دیجیتالی بین آن ها و فرزندانشان حداقل در ابتدای مسیر زیاد باشد، اگر سواد فرزندان در استفاده از اینترنت از والدین بیشتر باشد پس یقین بدانند که هرگز نمی توانند بر عملکرد وی در فضای مجازی نظارت داشته باشند و برعکس، این فرزندان خواهند بود که والدین را راهنمایی خواهند کرد و چه بسا هرگز والدین را از وجود برخی ابزارهای کنترلی مطلع نکنند تا کنترل نشوند!
وی با بیان اینکه چه والدین و چه فرزندان در استفاده از اینترنت و غرق شدن در فضای مجازی باید حواسشان به زمان باشد، خاطرنشان کرد: والدین بهتر است اول خودشان را کنترل کنند و بعد فرزندانشان را.
مدیر عامل شرکت دانش بنیان ستاک افزود: اگر مجبور هستیم به هر دلیلی از فیلترشکن استفاده کنیم حتماً از فیلترشکن های شناخته شده استفاده کنیم و دسترسی بیش از دسترسی به اینترنت به آن ها ندهیم و موقع دسترسی به وب سایت های داخلی فیلتر شکن را خاموش نماییم.

دستِ من بود، فیلتر تلگرام را برمی‌داشتم
این گزارش می افزاید؛ وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز در این خصوص اظهار نظر کرده و گفته است: رفع فیلتر تلگرام از حوزه اختیارات من خارج است و اگر دست من بود رفع فیلتر می کردم.
وی معتقد است: فیلترشکن ها باعث ایجاد مشکل در سرعت شبکه شده اند؛ اگر رفع فیلتر تلگرام دست من بود، حتما این کار را انجام می‌دادم.
آذری جهرمی دلیل اصلی فیلتر تلگرام و عدم رفع فیلتر آن را به میدان دادستان کل کشور انداخت و اذعان داشت: اگر به دنبال پاسخ این ابهام ها هستید از دادستان کل کشور جویا شوید.

گزارش نصر حکایت از آن دارد، فیلترینگ شبکه اجتماعی تلگرام اگرچه هزینه های فرهنگی و اجتماعی بسیار زیادی برای کشور تحمل می کند ولی گویا منافع اقتصادی برخی ها به ویژه سازندگان وی پی ان و پروکسی را سکه کرده است و این احتمال وجود دارد که مافیای چنین حوزه ای مانع از رفع فیلتر تلگرام در کشور شود.

 انتهای پیام/