آگاهی و شناخت حلقه مفقوده روابط خانواده ها با نوجوانان/ هیجانات ناشناخته علت اصلی آغاز روابط نامتعارف در میان نوجوانان

به گزارش نصر، از تحولات مهم و اساسی دوران بلوغ، تحول عاطفی است. اصولا در دوران بلوغ و شکوفایی آن؛ ترس، خشم، کینه و حسادت حال و هوای دیگری پیدا می کنند و نگرش ها نسبت به دیگران و به ویژه علائق و رغبت ها عوض می شوند.
بیداری های عاطفی، نوسان عاطفی، حال و هیجان، اضطراب و افسردگی و... از شرایطی است که ما کم و بیش با آن مواجه هستیم. دوره ی بلوغ، دوران آشوب و دوران نگرانی ویژه ای است. تغییرات دوران بلوغ جنسی، با خصایص فیزیولوژیک و امیال اجتماعی - عاطفی یا به عبارت دیگر نظرها و تمایلات جنسی همراه اند که در مراحل بعد نیز ادامه دارند. عواطف، تغییر جهت می دهند و حتی گاهی می توانند خطر آفرین باشند. احساسات شکفته می شوند و تمایلات متنوع می گردند.
در این میان آگاهی خانواده و همراهی نوجوان در این مسیر بسیار حائز اهمیت است، در حال حاضر نوجوان های جامعه را متولدین دهه ۸۰ تشکیل می‌دهند که تفاوت بسیاری در سبک زندگی و نگرش به آن با نوجوانان گذشته در دهه ۷۰ و ۶۰ دارند.
نوجوانان جامعه ما که والدین آن‌ها اغلب متولدین میانه دهه ۵۰ و اوایل دهه ۶۰ هستند، علی رغم اینکه بخش عمده آن‌ها را جامعه تحصیل کرده‌ تشکیل داده است اما به اقتضای شرایط فعلی و تحولات اجتماعی سال‌های اخیر در نحوه برخورد با نوجوانان با مشکلات متعددی مواجه هستند.
یکی از مهم ترین مشکلات پیش رو خانواده‌ها در زندگی با نوجوانان، اطلاع از برقراری ارتباط‌های مختلف با افراد نامعقول و در مواردی بزرگسال است که نگرانی آن‌ها را نسبت به قرار گرفتن در شرایط خطر همچون مورد تعرض قرار گرفتن، انحرافات اخلاقی و اجتماعی، اعتیاد و بزه بیشتر می کند.
این گزارش حاکی است، در راستای بررسی بیشتر این موضوع و علت یابی عدم موفقیت والدین در برقراری درست ارتباط با نوجوانان، خبرنگار نصر با دکتر " پرویز کریمی ثانی " متخصص روانشناسی کودک و نوجوان به گفت و گو پرداخت که به شرح این گفت و گو می پردازیم.

* طی سال های اخیر شاهد روابط نامناسب نوجوانان با افراد بزرگسال هستیم، بطوریکه این اتفاق در تبریز نیز بصورت آشکارا قابل مشاهده است که به دنبال این امر ناایمنی عمیقی در زندگی و آینده نوجوانان ایجاد می کند، به نظر شما دلیل تمایلات و برقراری ارتباط هایی این چنین در میان نوجوانان چیست؟
متاسفانه در سال های اخیر شاهد رفتارهای انحرافی و عجیبی در میان نوجوانان هستیم که ریشه تمام این معضلات در نحوه تربیت خانواده ها و صد البته جامعه است که در این راستا عملکرد خانواده می بایست تغییری اساسی داشته باشد.
انحرافات رفتاری، ارتباطات نامشروع و نامعقول نوجوانان که در سطح شهر تبریز و سایر شهرهای کشور مشاهده می شود به دلیل وجود مشکلی در میان این قشر از نوجوانان، به نام «سردرگمی هویت» است، در ارزیابی نوجوانانی از این دست به این موضوع پی می بریم که متاسفانه بخش قابل توجه آن ها در دوران کودکی در معرض آسیب روانی و بخشی از آن ها مورد تعرض جنسی قرار گرفته اند و حال این مشکلات که دوران کودکی حل نشده باقی مانده اند در سنین نوجوانی خود را به شکل انواع انحرافات و سوق پیدا کردن  به سوی روابط نامشروع و تنوع طلبی در روابط نشان می دهد.
در این راستا عملکرد ضعیف خانواده ها در تربیت و صد البته ناآگاهی نسبت به تغییرات رفتاری، جسمانی و جنسی متناسب با سن فرزندان خود، موجب فراگیر شدن این مشکلات در سطح جامعه می شود.
یکی از مهم ترین دلایل انحرافات اخلاقی و رفتاری نوجوانان عصر حاضر عدم آشنایی کافی برخی والدین با دنیای دیجیتال است و به سبب همین ناآگاهی بسیاری از نوجوانان با سایت ها و شبکه های اجتماعی ای آشنا می شوند که محتوای آن ها علاوه بر اینکه متناسب با سن نوجوانان نیست، حتی زمینه انحرافات جنسی در بزرگسالان را نیز فراهم می سازد و نوجوان پس از مواجهه با محتواهایی این چنین و مورد آسیب قرار گرفتن به دلیل عدم ارتباط نزدیک با والدین از بازگویی اتفاقات ناخوشایندی که اتفاق افتاده اجتناب کرده و هر روز بیشتر در تنهایی و اضطراب انحراف پیش آمده فرو می رود.
متاسفانه تا به امروز از سوی نهادهای دولتی و اجتماعی اقدامی مبنی بر محدودسازی دسترسی به سایت ها و شبکه های اجتماعی با محتوای نامناسب مذکور انجام نشده است.
 
*خانواده ها در این راستا چه اقداماتی باید انجام دهند؟
یکی از واقعیت های تلخ جامعه ما، شکاف عمیق ارتباط بین والدین و نوجوانان است، ناامنی عاطفی که نوجوانان تجربه می کنند به دنبال عدم برقراری ارتباط صمیمانه با والدین است، اگر برخی از آگاهی ها و اطلاعات لازم از جانب والدین به کودکان و نوجوانان آموزش داده نشود شاهد مشکلات روحی و روانی در فرزندانمان خواهیم بود که گاهی اوقات نتایج آن جبران ناپذیر است، این موضوع را نباید فراموش کنیم که مدارس ما اگرچه در رشد اجتماعی فرزندانمان نقش موثری دارند اما با توجه به اینکه اهداف عمده مدارس فقط براساس آموزش علمی و حافظه مداری است و بعد فرهنگی آن نسبت به سایر کشورها کم رنگ تر است، لذا لازم است تا خانواده ها با آگاهی لازم از شرایط سنی فرزندان و آموزش بایدها و نبایدهای فرهنگی چارچوب لازم را در زندگی نوجوانان ایجاد کنند.
 
* و عدم اقدام به موقع والدین در آموزش مهارت های زندگی به نوجوانان موجب سردرگمی و انحراف آن ها می شود، درست است؟
کاملا درست است، با توجه به اینکه نوجوانان در این سنین به لحاظ عاطفی، جنسی و جسمی تغییراتی را در خود احساس می کنند اما مهارت کافی و لازم را در مواجهه با این تغییرات ندارند، لذا به لحاظ روانی برای سواستفاده برخی افراد کاملا مساعد هستند و با ناتوانی در کنترل تمایلات خود به سمت رفتارهای انحرافی سوق داده می شوند.
 
*برای اینکه والدین در کنترل رویدادهای مختلفی که می تواند زندگی نوجوانان را به خطر بیاندازد؛ اثر گذار باشند، چه اقداماتی باید انجام دهند؟
والدین باید این نکته را در نظر داشته باشند که روش تربیتی آن ها صحیح و مقتدرانه باشد، روش تربیتی مقتدرانه به این صورت است که زندگی فرزندان در عین اینکه همراه با صمیمت و محبت والدین است در مواقع لزوم تنبیه های منطقی بصورت مقتدرانه و البته به دور از پرخاش و هرگونه تنبیه فیزیکی داشته باشد.
همچنین در این راستا خانواده ها محدودیت هایی بر اساس قوانین خانواده در رفت و آمد و ارتباطات دوستانه نوجوانان باید در نظر بگیرند و در اجرای این قوانین پایدار باشند، حتی در موضوع اخیری که توسط شما مورد بررسی قرار گرفته والدین نوجوانان باید پیش از اینکه نوجوان خود نیز درگیر ارتباطاتی از این دست بشود، فضای لازم و دوستانه را با آن ها ایجاد کرده و آگاهی لازم نسبت به مشکلات و دردسرهای روابطی این چنین را برای آن ها آشکار سازند، برخی از خانواده ها بر این عقیده هستند که اگر در مورد برخی مسائل با نوجوانان صحبت کنند تمایل فرزندشان به موضوع بیشتر خواهد شد اما این عقیده ای منسوخ است چرا که در صورت صحبت منطقی در مورد مسئله مورد نظر و آگاهی بخشی، فرزند شما با موضوع بصورت منطقی برخورد خواهد کرد و دیگر فرصتی برای دوستان همسال و همچنین افراد سود جو برای جلب نظر آن ها، باقی نمی گذارد.
از دیگر اقداماتی که می بایست در زندگی نوجوانان لحاظ شود، برنامه ریزی صحیح برای اوقات فراغت آن ها و شکوفایی استعداد آن هاست، باید به این نکته توجه داشت که فرق بین جوانان و نوجوانان این است که رویکرد زندگی نوجوانان بیشتر رویایی است و واقع گرایی جوانان را ندارد، به همین دلیل والدین هستند که می بایست مهارت زندگی، برنامه ریزی صحیح، مقررات و محدودیت های متناسب با قوانین خانواده را وضع کنند تا نوجوان به سلامت از این دوره گذر کرده و به دوره جوانی برسند.
در صورت عدم موفقیت خانواده در اصلاح رفتار انحرافی و تداوم آن، حضور یک متخصص در زندگی نوجوان امری ضروری است که با مراجعه به مراکز روانشناسی، درمانگران می توانند با برقراری ارتباط با نوجوانان جلب اعتماد اقدامات پیشگیرانه و موثر خود را آغاز کنند.
 
*حال روی سخن ما با نوجوانانی است که خواسته و ناخواسته دچار انحرافات این چنینی شده اند و برای بازگشت از این مسیر مستاصل مانده اند، چه باید کرد؟ کدام راه را باید پیش گرفت تا بیش از این مورد آسیب قرار نگرفت؟
شاخصه اصلی دوران نوجوانی تحرک، پویایی و تغییر است، نوجوانان عزیز این را به یاد داشته باشند که هیچ نوجوانی محکوم به گذشته خود نیست و گذشته تکرار نخواهد شد، تکنیک مهمی که در این برهه بسیار کارآمد است، تکنیک فصل دوم زندگی است، اگر ما قدم بر فصل دوم زندگی خود می گذاریم فصل گذشته در آن نقشی نخواهد داشت، تنها درس از تجربه ها در فصل جدید زندگی موثر خواهند بود، پس باید از سرزنش خود و افکاری ذاتی در مورد اینکه اگر اتفاقی ناخوشایند را تجربه کرده ایم بنابراین زندگیمان هیچگاه بهبود نخواهد یافت؛ اجتناب کنیم و با اعتماد بر توانایی خود از سد مشکلات بگذریم.
دومین اصل در این مسیر، امید است. فردی که امید داشته باشد به دنبال آن به خود باور داشته و هدفی مشخص برای زندگی انتخاب می کند، خانواده ها توجه داشته باشند که در این مسیر با سرزنش فرزندان امید آن ها را از بین نبرند، چراکه از بین رفتن امید منجر به تخریب باور آن ها از خویشتن و در نتیجه منفعل شدن نوجوانان خواهد شد.
در خصوص مشکلاتی از قبیل آغاز روابط نامشروع و همچنین قرار گرفتن در معرض هرگونه تعرض جنسی، نوجوانان نباید توانایی خود را نسبت به نجات خود دست کم بگیرند، هر مسیری راه بازگشت دارد فقط به شرط اینکه ناامید نشوند، اولین اقدامی که در این شرایط باید انجام دهند طرح مسئله با نزدیکترین فرد خانواده و کمک گیری از یک متخصص روانشناسی است تا بطور جمعی این مسئله را نیز پشت سر گذاشت و زندگی را برای ادامه و آینده ای روشن آماده کرد.
***
گفتنی است، آینده عبارتی کوتاه اما وسیعی است که خشت آن به دست فرزندان این مرز و بوم نهاده می شود، فرزند میراثی از خود ما در دنیایی است که زمانی وارث گذشتگان بوده ایم و اینک در آن زندگی می کنیم، تعرض به فرزندان ما تعرض به ریشه و باور ماست، رسیدگی و پیگیری این مهم بر تمام آحاد جامعه واجب و بر نهادهای ذیربط وظیفه ای ذاتی است، لذا در این راستا انتظار می‌رود خانواده ها با افزایش سطح آگاهی خود در برقراری ارتباط و همراهی با نوجوانان برای گذر از شرایط خاص آن ها در هویت یابی، همچنین جامعه با ایجاد زیرساخت های فرهنگی و آموزشی صحیح برای نوجوانان و خانواده ها، در اعتلای فرهنگ اصیل این مرز و بوم اقدامات لازم را انجام دهند.

انتهای پیام/