تبریز و چالش‌های ترافیکی

به گزارش نصر، هر چند که شهر تبریز به نسبت سایر کلانشهرها، به عنوان شهری آرام‌ شناخته شده، اما طی سال‌های اخیر افزایش میزان تردد خودروها و همچنین برخی نقایص زیرساختی باعث به وجود آمدن مشکلاتی ترافیکی شده است. کمربندی‌های حاشیه شهر و اتوبانها نیز گاه کفاف تردد حجم زیاد خودروها را نداده و در برخی اوقات شاهد ترافیک‌های نسبتا سنگین در این محورها هستیم و چنین به نظر می‌رسد که تبریز هم در حوزه ترافیک، در حال طی کردن راه کلانشهرهایی مثل تهران باشد.
نبود سیستم حمل و نقل عمومی مناسب و کافی نیز موجب شده حتی با وجود گرانی بنزین، اغلب مردم ترجیح دهند که با خودروی شخصی در محل کارشان حاضر شوند که البته با شیوع کرونا این موضوع برجسته تر شده است. تردد اغلب مردم با خودروهای تک سرنشین در خیابان‌هایی که با پیش بینی این حجم از تردد خودرو ایجاد نشده‌اند، موجب شده تا خیابان‌های تبریز کم کم شبیه خیابان‌های تهران شود، ولی در این خصوص جای بررسی دارد که آیا روح و روان مردم هم ظرفیت پذیرش این حجم از ترافیک و معطل ماندن در خیابان‌ها را دارد؟
 
تردد حدود یک میلیون خودرو در سطح شهر تبریز
معاون حمل و نقل و ترافیک دفتر فنی استانداری آذربایجان‌شرقی در این خصوص در گفت‌وگو با ایسنا با بیان این‌که حدود یک میلیون خودرو در سطح شهر تبریز تردد می‌کنند، می‌افزاید: سه و هفت دهم میلیون سفر به صورت روزانه در تبریز اتفاق می‌افتد و بخش حمل و نقل عمومی نیز متاسفانه کاهش یافته و آمار تلفات درون شهری هم در حال افزایش است.
صادق رضاپور به کمبودهای حاکم(تجهیزات و...) در حوزه پلیس راهور هم اشاره می‌کند و می‌گوید: در ماده ۱۰۸ قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور صراحتا اشاره شده که در کلانشهرها باید بحث تجهیز ماشین آلات و... از طریق شهرداری‌ها با تامین اعتبار اتفاق بیفتد. متاسفانه تاکنون، ماده ۱۰۸ در تبریز اتفاق نیفتاده است.
وی بیان می‌کند: بر اساس ماده ۲۳ قانون نحوه رسیدگی به تخلفات و جرایم رانندگی، ۶۰ درصد از وصولی جرایم رانندگی باید متناسب با این‌که جریمه در شهرها به وقوع پیوسته یا خارج شهر، به شهرداری‌ها، دهیاری‌ها و سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای پرداخت شود که متاسفانه پرداخت نمی‌شود. آقای استاندار شخصا پیگیر این موضوع بوده و نامه‌ای هم در این رابطه ارسال کردند.
رضاپور با بیان این‌که متاسفانه مشکلات اعتباری موجود در سطح کشور، دامن گیر بخش ترافیک هم می‌شود، تاکید می‌کند: حتما باید توزیع اعتبار ماده ۲۳ لحاظ شود، چراکه اگر این اعتبارات با توجه به گستردگی‌ شهرها لحاظ شود، می‌توان اقدامات موثری در حوزه ترافیک انجام داد.
وی با تاکید بر این‌که عمده بحث ما در حوزه ترافیک شهر تبریز جابه‌جایی زود به زود مدیران حوزه ترافیک است، اضافه می‌کند: در حالی که متولی ناوگان حمل و نقل عمومی در شهر تبریز حداقل باید ۱۰ سال ثابت بماند و با تسلط و آشنایی کامل با سیستم، برنامه‌ها را پیش ببرد.

طرح‌های توسعه باید ترافیکی محور باشد
معاون حمل و نقل و ترافیک دفتر فنی استانداری آذربایجان‌شرقی می‌گوید: طرح‌های توسعه ما باید ترافیکی محور باشد و در دفتر فنی و وزارت کشور نیز نهضتی ایجاد شده که بر اساس آن، طرح‌های توسعه شهرها باید ترافیکی محور باشد. نگرش ما این است که در کمیسیون ماده ۵، کاربری‌ها بر مبنای ترانزیت محور دیده شده و توسعه بر مبنای حمل و نقل باشد.
رضاپور با بیان این‌که مباحث فرهنگی نیز یک بخش موضوع بوده و بسیار اهمیت دارد، اما این نوع مباحث، بلند مدت و زمانبر هستند، ادامه می‌دهد: متاسفانه بحث‌های فرهنگی اعمال شده در شهرها بلندمدت نبوده و به صورت کوتاه‌مدت است و همین امر آفت شهرها و مدیریت‌هاست، به عنوان نمونه مدیران دلسوز یک برنامه، کمپین و... را شروع می‌کنند اما شش ماه بعد با جابجایی مدیر، تمامی این برنامه‌ها نیز کنار می‌رود.
وی با بیان این‌که مباحث فرهنگی باید در بستر مهدکودک‌ها، مدارس، دانشگاه‌ها و... به مردم آموزش داده شود، می‌گوید: این آموزش‌ها باید به سرفصل کتب آمده و حرکت‌هایی در سطح ملی در این رابطه انجام شود. همچنین در بحث فرهنگ سازی باید چارچوپ‌هایی به عنوان ملاک گذاشته شود تا مدیر، مسئول و... همگی رعایت کنند؛ سرفصل‌های آموزشی نیز باید تخصص محور و اقلیم محور باشد و متناسب با اقلیم(هوای بارانی، برفی و...)، آموزش‌ داده شود.
وی با بیان این‌که نباید فاکتورهای اجتماعی را در بحث فرهنگ‌سازی نادیده گرفت، اظهار می‌کند: تنش‌های اجتماعی، نبود امنیت شغلی و... همگی بر روند فرهنگ‌سازی اثرگذار بوده و در بررسی آمار تصادفات می‌بینیم که یک طرف ماجرا، ناهنجاری‌های اجتماعی است و باید اقدامات تخصصی در این رابطه انجام شود.

باید شبکه توزیع بار با شبکه‌های فرعی به صورت علمی جانمایی شود
رضاپور با ارائه پیشنهاداتی برای حل مشکلات ترافیکی شهر تبریز، اظهار می‌کند: حتما باید شبکه توزیع بار با شبکه‌های فرعی به صورت مطالعه شده و علمی جانمایی شود، سهم حمل و نقل ترکیبی با توجه به فعالیت مترو باید سهم بندی شده و اینگونه نباشد که در یک مسیر زیر خیابان مترو و بالای خیابان نیز بی ارتی حرکت کند و باید ایستگاه‌های ترکیبی ایجاد شود.
معاون حمل و نقل و ترافیک دفتر فنی استانداری آذربایجان‌شرقی ادامه می‌دهد عزم معاونت عمرانی استانداری در حوزه توزیع کاربری‌ها خصوصا جاذب سفر است، چراکه این امر بسیار مهم بوده و تمامی برنامه‌ریزی‌ها برای مدیریت ترافیک با یک توزیع کاربری نامناسب مثل لاله‌پارک، ستاره باران و... برهم می‌خورد، بر این اساس باید در کمیسیون ماده ۵ طرح‌ها از بعد ترافیکی مطالعه شود.
وی با بیان این‌که معاونت عمرانی استانداری بر روی پروژه طراحی شده برای پادگان ارتش نیز توجه جدی دارد، خاطرنشان می‌کند: این محل ۵۰ هکتار مساحت دارد و آن‌گونه که پروژه خدماتی تجاری در این محل تعیین شده، آینده شهر را قفل خواهد کرد و بر این اساس توجه ویژه‌ای در این رابطه داریم.

اهمیت نوسازی و تجهیز ناوگان حمل و نقل عمومی در حوزه ترافیک
وی با اشاره به اهمیت نوسازی و تجهیز ناوگان حمل و نقل عمومی در حوزه ترافیک، اظهار می‌کند: شهرداری‌ها و دولت یک سری وظایف در حوزه نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی بر عهده دارند و متاسفانه حدود پنج الی شش سال است که سهم دولت در نوسازی ناوگان که حدود ۸۱ درصد است، پرداخت نشده و این بدان معناست که ۱۳۰۰ دستگاه ناوگان حمل و نقل عمومی امروز ۶۰۰ دستگاه شده و جایگزین و نوسازی انجام نشده است؛ همچنین سیاست خاصی برای حمایت از رانندگان بخش تاکسی در حوزه نوسازی وجود ندارد.
رضاپور با بیان این‌که در سطح شهر، حمل و نقل پاک و یا انسان محور مثل دوچرخه‌سواری، پیاده‌روی و... نیازمند توجه جدی است، اما به لحاظ ساختاری بستر لازم برای تخصیص سهمی از حمل و نقل به این بخش فراهم نیست، می‌گوید: تحریم‌ها و تورم لجام گسیخته نیز بخشی از نوسازی ناوگان و بروزسازی شبکه را با مشکل مواجه کرده و دوربین پلاک‌خوانی که تا دیروز با ۴۰ میلیون وارد سیستم می‌شد، اکنون بیش از یک میلیارد تومان قیمت دارد. همچنین افزایش تعرفه‌های خدمات مبتنی بر انتقال دیتا نیز از دیگر مشکلات بوده و نیازمند توجه است.

کاهش ۴۰ درصدی ترافیک در هسته مرکزی تبریز با اجرای طرح زوج و فرد
وی با بیان این‌که طبق آخرین بررسی‌ها، طرح زوج و فرد باعث کاهش ۴۰ درصدی ترافیک در هسته مرکزی شهر تبریز شده است، تشریح می‌کند: این طرح به طور کامل در هسته مرکزی شهر اجرا می‌شود، البته با توجه به شرایط کرونایی مقرر شده که پلیس متناسب با محدودیت اعمال شده در حوزه حمل و نقل عمومی، یک سری ملاحظه‌هایی که در این خصوص داشته باشد.

توسعه طرح و زوج فرد در تبریز، بعد از تامین زیرساخت‌ها
وی با بیان این‌که طرح زوج و فرد زمانی توسعه می‌یابد که زیرساخت‌های لازم فراهم شود، می‌افزاید: بعد از بررسی‌ها نیز تصمیم بر آن شد که پیشنهاد توسعه طرح زوج و فرد تا خیابان ۱۷ شهریور، بعد از این‌که یک‌سری زیرساخت‌های لازم در این منطقه فراهم شد، اعمال شود و فعلا اعمال نخواهد شد.
معاون حمل و نقل و ترافیک دفتر فنی استانداری آذربایجان‌شرقی ادامه می‌دهد: طرح زوج و فرد زمانی موثرتر خواهد بود که سهم سیستم حمل و نقل عمومی در محدوده طرح بالا برود و شهروندان بتوانند در این محدوده به جای خودروی شخصی از وسایل نقلیه عمومی بهره مند شوند و یا پیاده محوری مبتنی بر خدمات در این محدوده اعمال شود.

سرعت رانندگان آذربایجان‌شرقی یک و نیم کیلومتر در ساعت بیش از سایر استان‌ها
وی با تاکید بر این‌که سرعت بالا، یکی از رفتارهای ترافیکی در مسیرهای برون شهری و داخل شهری استان است، اظهار می‌کند: متوسط سرعت رانندگان در آذربایجان‌شرقی یک و نیم کیلومتر در ساعت بیش از سایر استان‌هاست و این آمار به نوعی رفتار ترافیکی مردم را نشان می‌دهد؛ همچنین عدم توجه به جلو نیز از دیگر مشکلات ترافیکی بوده و علت بیش از ۷۰ درصد تصادفات برون شهری و درون شهری است که تمامی این موارد به فرهنگ رانندگی مربوط می‌شود.
وی در ادامه به برخی از اقدامات استانداری در حوزه ترافیک اشاره کرده و می‌افزاید: به بحث انسان محور بودن ترافیک توجه ویژه‌ای کرده‌ایم و در راستای اصلاح جهات حرکت نیز مطالعات موثری در حال انجام است. همچنین به جد پیگیر حذف نقاط حادثه خیز درون شهری هستیم و از کمیسیون‌ها نیز در حوزه توزیع کاربری پیگیری‌ می‌کنیم که حتما کاربری‌ها ترافیک محور باشد.
رضاپور ادامه می‌دهد: مدیریت عالی استان توجه ویژه‌ای به حوزه تجهیز مثل دوربین، سیستم‌های کنترل و... دارد و کمیته فرهنگی نیز با حضور تمامی ارگان‌ها و نهادها ایجاد شده تا بتوانیم قدم‌های موثری در حوزه فرهنگ‌سازی‌های ترافیکی برداریم. در حوزه نوسازی ناوگان حمل و نقل نیز مدیریت شهرداری تلاش می‌کند.
وی تاکید می‌کند: در حوزه ماده ۱۰۸ و حمایت از پلیس راهور نیز پیگیری می‌کنیم که حضور پلیس نه به صورت مشهود بلکه به صورت نامحسوس مجازی افزایش یابد. همچنین الگوی مدیریت ترافیک سطح شهر تبریز با ایجاد کمیته مشترک ترافیک در شهرداری به سایر شهرستان‌ها نیز تسری داده می‌شود و این روند برای اولین بار در سطح کشور در حال انجام است.
وی خاطرنشان می‌کند: در حوزه مدیرت پارک‌های حاشیه‌ای هم که شاید یک سال پیش مشکل بزرگی بود تا حدود مطلوبی ساماندهی کرده‌ایم اما بازهم مشکلاتی وجود دارد.

آموزش فرهنگ ترافیک، تنها راه نجات از مشکلات
مدیرعامل سازمان حمل و نقل و ترافیک شهرداری تبریز در این رابطه می‌گوید: معتقدم راه نجات از مشکلات ترافیکی چه در شهر تبریز و چه در کل کشور، آموزش فرهنگ ترافیکی به رانندگان است.
اصغر آدی بیگ ادامه می‌دهد: هیچ چیز مشکلات ترافیکی را چه از بعد روانی ترافیک و چه از بعد ایمنی، درست نمی‌کند مگر "فرهنگ ترافیک"؛ طی یک و نیم سال اخیر نیز در این رابطه اقدام به فرهنگ سازی و آموزش فرهنگ رانندگی کرده‌ایم.
وی اضافه می‌کند: در این رابطه در فضای مجازی اقدام به نشر کلیپ‌هایی از علل تصادفات، تخلفات رانندگانی و... کرده و آموزش فرهنگ ترافیک را از مدارس شروع کرده‌ایم؛ همچنین با کمک متخصصان این حوزه نیز آموزش‌هایی در فرهنگ‌سراها و... به شهروندان و رانندگان ارائه می‌دهیم.
وی با تاکید بر این‌که با همکاری پلیس راهور استان و نهادهای متولی در تلاش برای ارتقای فرهنگ رانندگی هستیم، گفت: معتقدم هر قدر هم هزینه ترافیکی در حوزه تجهیزات و... به کار ببریم، تا بحث استفاده درست از این تجهیزات اتفاق نیافتد و فرهنگ رانندگی توسط رانندگان اعمال نشود، موفقیت ما نسبی خواهد بود.
آدی‌بیگ در خصوص عمده تخلفات انجام شده در سطح شهر تبریز، اظهار می‌کند: متاسفانه طبق آماری که پلیس راهور اعلام کرده، اکثر تصادفات بر اثر حواس ناجمعی راننده اتفاق افتاده است؛ عدم توجه به جلو و سرعت غیرمجاز نیز از عمده علل حوادث رانندگی در سطح شهر بوده و همچنین انحراف به چپ‌، عدم رعایت فاصله و تردد بین خطوط نیز از جمله علل حوادث و مشکلات ترافیکی شهر تبریز است.
وی با بیان این‌که برخی رفتارهای ترافیکی مثل تغییر لاین، عدم تردد بین خطوط و... نیز مشکلاتی در حوزه ترافیک ایجاد می‌کند، افزود: در رابطه با مشکلات ترافیکی شهر، با پلیس راهور و متولیان امر ترافیک دست به دست هم داده‌ایم تا این مشکلات را مرتفع کنیم.
وی در ادامه با تاکید بر این‌که خوشبختانه تبریز جزو کلانشهرهایی است که وضعیت بهتری از نظر روانی و ایمنی ترافیک دارد، ادامه داد: اما این موضوع کافی نبوده و باید ما مسئولان امر تلاش کنیم تا وضعیت ترافیکی شهر بهتر شود.
مدیرعامل سازمان حمل و نقل و ترافیک شهرداری تبریز به آثار مثبت اجرای طرح زوج و فرد در هسته مرکزی تبریز هم اشاره کرده و می‌گوید: طرح زوج و فرد از سال گذشته و با هدف کاهش حجم ترافیک در هسته مرکزی شهر شروع شد و معتقدم این طرح یکی از طرح‌های موفق در شهر تبریز بود که باعث شد از حجم ترافیک در هسته مرکزی شهر کاسته شود.
وی اضافه می‌کند: اثرات این طرح در هسته مرکزی شهر ملموس بود و حدود 30 الی 38 درصد آمار تردد خودرو به ویژه در روزهای پیک ترافیک را کاهش داد.

بررسی متغیرهای نقش‌آفرین حوزه ترافیک از بعد جامعه شناسی
یک جامعه شناس می‌گوید: ابتدا باید بررسی شود که ترافیک زاییده کدام پدیده هاست؟ طی دهه‌های اخیر شهرها توسعه یافته و صنعت نیز گسترش پیدا کرده است. جامعه از نظام کشاورزی به سمت نظام صنعتی حرکت کرده، خدمات توسعه یافته‌اند و شغل‌ها نیز توسعه و تنوع پیدا کرده‌اند. نقش خانواده‌ها پیچیده‌تر شده و اعضای خانواده از بزرگ‌ترین تا کوچک‌ترین عضو، همه در رفت و آمد هستند.
دکتر موسی نیرومند ادامه می‌دهد: در سبک زندگی جدید، رفت و آمد زیاد شده و مناسبات و روابط اجتماعی توسعه یافته و پیچیده‌تر شده است. این‌ها نمونه‌ای از متغیرها هستند و می‌توان متغیرهای بسیاری را نام برد که باعث ایجاد پدیده تراکم در شهرها شده است. پدیده تراکم نیز طبعتا جامعه را موتوریزه و جامعه‌ای در حال حرکت، می‌کند. در جامعه‌ی درحال حرکت، سیستم حمل و نقل مورد فشار واقع شده و در نتیجه مسایل ترافیکی بروز می‌یابد.
وی تشریح می‌کند: باید بررسی کنیم آیا جامعه نیز همگام با این تغییرات، عوض شده است؟ آیا استراتژی مدیریت شهری، ساختار و معماری شهر، معابر، سیستم حمل و نقل نیز تغییر یافته و فرهنگ شهری تعریف مجدد شده است؟ زمانی که شهر، صنعت، شغل‌ها، روابط و... توسعه می‌یابد، در این وضعیت ساختار قبلی دیگر جوابگو نخواهد بود.
وی با تشریح سه متغیر نقش‌آفرین در حوزه ترافیک، می‌گوید: "انسان" به عنوان کسی که در ترافیک تردد می‌کند، "محیط" به عنوان ساختار فیزیکی و همچنین "سیستم حمل و نقل" از جمله این متغیرهای نقش‌آفرین هستند.
نیرومند ادامه می‌دهد: اگر بین این متغیرها، انسان نقش آفرینی نکند حتی در ساده‌ترین سیستم‌های حمل و نقل نیز مشکل ایجاد خواهد شد. در این رابطه‌ تنها کلیدواژه، ارائه آموزش‌ بوده و باید از راه‌های متنوع و تاکیدی و از طریق رسانه‌ها و بسترهای آموزشی، با جدیت و به صورت مستمر و هدفمند آموزش ارائه شود تا افراد جامعه پذیری، الگوپذیری و قانون پذیری را فرابگیرد. باید آموزش‌ در درس و بازی کودکان جا بیافتد و هیچکس از بارش آموزشی بی‌بهره نماند.
وی می‌افزاید: در حوزه محیط نیز باید مطالعه شود که شهر در حوزه جغرافیایی، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و صنعتی از کدام ویژگی‌ها برخوردار است و بر اساس این ویژگی‌ها معماری شهری و مسیرهای ترافیکی و... لحاظ شود.
وی خاطرنشان می‌کند: در حوزه سیستم حمل و نقل نیز باید قانون‌هایی که خود ایجادگر مشکلات ترافیکی است، اصلاح شود و از شهروندان نظر گرفته و مشارکت خواسته شود؛ باید پژوهش و تحقیق انجام شود و همچنین سیستم حمل و نقل عمومی باید کارآمد شود، چراکه هرقدر کارآمدتر باشد به همان میزان ترددهای با خودروی شخصی کم‌تر خواهد شد.
این جامعه شناس در خاتمه با ارائه پیشنهادی، تاکید می‌کند: برای این‌که آموزش‌ها خود جا افتاده و موثر واقع شود باید یک شهرک ترافیک در حومه شهر ایجاد شده و به صورت کنترل شده، آموزش‌های لازم ارائه شود.

افراد باید از کودکی قانون‌مند و اخلاق‌مدار شوند
یک روانشناس نیز عامل انسانی را تنها یکی از موارد موثر در حوزه تصادفات و مشکلات ترافیکی عنوان کرده و می‌گوید: حالت‌های روحی و روانی، آموزش‌های ترافیکی و ویژگی‌های هیجانی و هوشمندی افراد از جمله مواردی است که در بروز تصادفات و بی‌نظمی‌های ترافیکی توسط عامل انسانی نقش دارد.
دکتر حسن صبوری مقدم اظهار می‌کند: علاوه بر عامل انسانی، ناهنجاری‌ها و نقایص موجود در حوزه زیرساخت‌ها مثل کم عرض بودن برخی خیابان‌ها، کیفیت خودروها و... نیز در بروز مشکلات ترافیکی تاثیر دارد.
وی همچنین شخصیت انسان‌ها را نیز در انجام ناهنجاری‌های ترافیکی دخیل می‌داند و می‌گوید: انسان‌ها از لحاظ هم شخصیتی تفاوت دارند و این موضوع بر رانندگی افراد هم اثرگذار است، چراکه افراد هنجارگریز در برخورد با قوانین و هنجارهای رانندگی نیز قانون گریزی کرده و هنجار شکنی خواهند کرد.
وی اشاره می‌کند: چالش‌ها و برخوردهایی که در جریان سنگینی ترافیک اتفاق می‌افتد، تنها به علت مشکلات ترافیکی نیست، چراکه مشکلات خانوادگی، فشارهای روحی، خشم و عصبانیت درونی و ... نیز در این رابطه نقش دارند.
صبوری‌مقدم در این خصوص تاکید می‌کند: رانندگانی که شرایط روحی مناسبی ندارند، باید از رانندگی پرهیز کرده و اگر در وسط جاده دچار چنین ناراحتی‌های روحی شدند، باید خودرو را متوقف کرده و بعد از مساعد شدن حالات روحی، به مسیر خود ادامه دهند، چرا که بی‌توجهی در این رابطه ممکن است نتایج تلخی را به دنبال داشته باشد.
وی می‌گوید: افراد برای رانندگی باید از لحاظ هیجانی و روحی در شرایط مناسبی قرار داشته باشند، چرا که حالات روانی و هیجانی، بر نحوه‌ی رانندگی اثرگذار بوده و بی توجهی در این رابطه می‌تواند به چالش‌های ترافیکی دامن بزند.
وی، آموزش فرهنگ رانندگی را بهترین راه برای جایگزین کردن رفتارهای درست به جای رفتارهای غلط عنوان کرده و می‌افزاید: این آموزش‌ها باید از مدارس شروع شده و افراد از دوران کودکی قانون‌مندی و اخلاق‌مداری را یاد بگیرند؛ طی فرآیند اخذ گواهی‌نامه نیز، باید آموزش‌های بیشتری در این خصوص انجام شود.
البته ناگفته نماند که شهروندان و عابران پیاده نیز در رابطه با قوانین ترافیکی مسئولیت‌هایی بر عهده دارند که رعایت آن‌ها نیز می‌تواند در کاهش مشکلات ترافیکی شهر تبریز مفید واقع شود.
انتهای پیام/