از ارسباران تا خائیز، بحران بالگرد در آتش سوزی جنگل‌ها

به گزارش نصر، جنگل‌های ارسباران در سال گذشته، یکی از خبرسازترین‌های کشور بودند، گویا ارسباران به جولانگاه حوادث طبیعی و غیرطبیعی تبدیل شده بود و عده‌ای درختان را قطع می‌کردند و عده‌ای دیگر آتش نادانی‌شان را در دامن گیاهان باقی مانده در این جنگل می‌افروختند.
این فقط درختان نبودند که در آتش سوزی می‌سوختند، حیوانات و چند گونه نادر و حفاظت شده هم زنده زنده در حال سوختن بودند. شادی اخباری که از مهار آتش سوزی خبر می‌دادند، دیری نمی‌پایید، چرا که صعب‌العبور بودن منطقه و شدت وزش باد زحمات تمام کسانی را که با دست خالی به دل آتش می‌زدند، به هدر می‌داد.
وعده‌ها و مصاحبه‌های خبری از رسیدن بالگردی خبر می‌دادند که به زودی آب حیات را بر دل سوزان ارسباران ریخته و آن را نجات خواهد داد، اما بالگرد تا قبل از سوختن حجم وسیعی از جنگل و حیوانات داخل آن نرسید.
به گفته نماینده وقت کلیبر، خداآفرین و هوراند، بالگردها پس از شش روز به خداآفرین اعزام شدند. قلی الله قلی‍‌زاده بیان کرده بود: هر چهار استان شمال غرب کشور اعم از آذربایجان شرقی و غربی، اردبیل و زنجان فاقد تجهیزات لازم برای خاموش کردن آتش ارسباران بودند.
مدیر کل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی نیز سال گذشته در گفت‌وگویش با ایسنا با اشاره به آخرین گزارش از برآورد خسارت وارده به جنگل‌های ارسباران در آتش سوزی اخیر، گفته بود: بخشی از اراضی آتش گرفته‌ی منطقه ارسباران که در آتش سوزی‌های اخیر دچار خسارت شدند، 632 هکتار بوده است که 247.07 هکتار آن شامل مرتع و 297 هکتار مرتع مشجع (مراتعی که دارای درختچه‌های کوچک است)، 88 هکتار نیز درختان جنگلی است.
حمید قاسمی، علل آتش سوزی‌های اخیرجنگل‌های ارسباران را خطا و عوامل انسانی عنوان کرده بود. به گفته او، قبل از آتش سوزی اخیر جنگل‌های ارسباران، 25 مورد نیز آتش سوزی‌ در آذربایجان شرقی رخ داده که عامل انسانی عمده علل این آتش سوزی‌ها بوده است.
بر اساس اظهارات مدیر کل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی، منطقه صعب العبور بوده و به جز پای پیاده یا با استفاده از چهارپایان و موتور امکان رسیدن به محل حادثه وجود نداشت، بر این اساس پیگیری‌های مختلفی از دستگاه‌های ملی داشته‌ایم اما به موقع شاهد کمک‌رسانی هوایی نشدیم، چرا که  تنها هلیکوپتر قابلیت آن را دارد که در منطقه نیروها را هلی برن کرده و اقدامات موثری در راستای اطفای حریق انجام دهد.
بر اساس ماده‌ 47 قانون حفاظت و بهره برداری از جنگل‌ها و مراتع، هر کسی که به طور عمدی در جنگل‌ها آتش سوزی ایجاد کند، به حبس مجرد از سه تا 10 سال محکوم خواهد شد.
طبق اظهارات دادستان تبریز در ستاد پیشگیری، هماهنگی و فرماندهی عملیات پاسخ به بحران استان، چند نفر در خصوص پرونده آتش سوزی جنگل های ارسباران در سال گذشته دستگیر شده بودند که دو نفر از آن‌ها به حبس محکوم شده‌اند و حبسشان هم قابل توجه است.
بابک محبوب علیلو اظهار کرده بود: این پرونده در حال حاضر در یکی از شعب دادگاه‌های تجدید نظر استان در دستور رسیدگی است، طبق بررسی‌ها و استعلام از دادستان شهرستان مربوطه، دلیلی بر سازمان یافته بودن اقدام این محکومان وجود ندارد.
وی بیان کرده بود: واقعیت امر این است که با اقداماتی در این حد نمی‌توانیم نمونه‌ای از آتش سوزی سال گذشته را در صورت اتفاق افتادن مجدد، کنترل کنیم. معتقد هستم با اقدامات مطرح شده در این جلسه حتی در صورت اتفاق افتادن آتش سوزی کم حجم‌تر از آتش‌سوزی سال گذشته در جنگل‌های ارسباران نیز قطعاً با مشکل مواجه خواهیم شد.
به گزارش ایسنا، راه اندازی پایگاه مجهز اطفای حریق در جنگل‌ها و مراتع ارسباران خواسته‌ی اداره کل محیط زیست استان از ستاد مدیریت بحران کشور بود که تا کنون خبری از ایجاد آن نشده است و به نظر می‌رسد مواجهه با بحران از طرف برخی دستگاه‌های اجرایی در دادن وعده‌های تحقق ناپذیر و بی‌توجهی خلاصه می‌شود.
مدیرکل وقت منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان شرقی نیز سال گذشته در رابطه با آتش سوزی اراضی ارسباران، اظهار کرده بود: مناطق خسارت دیده در آتش سوزی، شامل مرتع، مرتع مشجع و جنگل و اراضی جنگی با گونه‌های بلوط، ممرز، شیرخشت، سیاه‌تلو و همچنین گونه‌های نادر و با ارزش اورس بوده است.
به گفته دارو نامدار، اگر امکاناتی که نیاز داشتیم در روز اول آتش‌سوزی در اختیارمان قرار می‌گرفت، روز دوم شاهد آتش‌سوزی و تداوم آتش نبودیم.
بر اساس این گزارش، وزیر وقت صنعت، معدن و تجارت نیز به دنبال وقوع این بحران، قول داده بود تا بالگردی به نام مس سونگون خریداری شده و در اختیار این مجموعه نیز قرار گیرد و از آن برای اطفاء آتش سوزی جنگل‌ها، مراتع و یا حوادث حریق خود مجموعه استفاده شود که این وعده نیز تا کنون جامه عمل نپوشیده است.
مدیر کل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی نیز در اظهارات اخیر خود گفت: در رابطه با آتش سوزی جنگل‌های ارسباران آن گونه که باید از استان ما دستگیری نشد.
حمید قاسمی ادامه داد: در ماده هشت قانون مدیریت بحران کشور مصوب هفتم مرداد ۹۸ اعلام شده است که مسئولیت یکپارچگی در اعمال مدیریت بحران کشور و ارتقاء اثربخشی آن بر عهده سازمان مدیریت بحران کشور بوده که ما این امر را سال گذشته به آقای نجار هم اعلام کردیم.
وی افزود: طبق قانون مدیریت بحران کشور، پیش بینی سالانه نیازهای مالی، تجهیزات و اقلام امدادی مربوط به مدیریت بحران کشور و اعلام سازمان برنامه و بودجه بوده که در طول این چند سال ریالی از این بابت ندیده‌ایم.
وی با اشاره به برخی وظایف سازمان برنامه و بودجه اظهار کرد: اندک رقمی که به اداره کل محیط زیست آذربایجان شرقی داده می‌شود، کفاف ماموریت نیروها را نمی‌دهد، چه رسد به نیروهای کمکی.
مدیر کل حفاظت محیط زیست آذربایجان‌شرقی با اشاره به نبود فرماندهی واحد در استان در بحث آتش سوزی، گفت: به هنگام وقوع آتش سوزی‌، در ابتدای کار نیروهای منابع طبیعی و محیط زیست هستند که برای اجرا به محل اعزام شده و تنها می‌مانند.
وی افزود: عدم هماهنگی در اطلاع رسانی و نبود سخنگوی واحد نیز از حمله مشکلات در زمان آتش سوزی جنگل‌ها و بوده و نیازمند فردی آشنا به منطقه حفاظت شده هستیم. فرمانداران منطقه به دلیل حفاظت شده بودن منطقه، هزینه‌ها را از محیط زیست طلب می‌کنند، در حالی که اعتباری برای پرداخت هزینه‌ها نیست. متاسفانه در ماجرای آتش سوزی جنگل‌های ارسباران رسانه‌ها محیط زیست را مقصر می‌دانستند.
وی مناطق تحت مدیریت اداره حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی را نزدیک به ۶۰۰ هزار هکتار عنوان کرده و گفت: در سال ۹۷، ۳۷ مورد حریق و در سال گذشته ۶۰ مورد حریق روی داد.
وی افزود: یک هزار و 273 هکتار از کل مناطق تحت مدیریت استان ما شامل مناطق مرتعی و جنگلی در سال قبل دچار آتش سوزی شدند که ۶۰۰ هکتار آن مربوط به جنگل‌های ارسباران بود.
وی، تشکیل تیم واکنش سریع و برگزاری جلسات مشترک با منابع طبیعی و تهیه یک سری بنر اطلاعاتی به منظور فرهنگ سازی و در نظر گرفتن چهار پد برای نشست و برخواست هلیکوپتر در این منطقه را از جمله اقدامات اداره کل حفاظت محیط زیست به منظور پیشگیری از حریق عنوان کرد.
مدیر کل حفاظت محیط زیست آذربایجان‌شرقی اظهار کرد: سال گذشته هماهنگی در سطح ملی و استانی در خصوص تهیه هلی کوپتر امدادی برای اطفاء حریق وجود نداشت و ما هماهنگی های لازم در این خصوص را با وزارت دفاع انجام می‌دادیم.
وی در خاتمه متذکر می‌شود: امسال ما به دنبال انعقاد قرارداد با وزارت دفاع یا جای دیگر بودیم و بارها با شرکت هلیکوپتری ایران و هوا نیروز مکاتبه کردیم، ولی به نتیجه نرسیدیم و این مورد از دیگر مشکلات ما است. شهردار تبریز نیز سال گذشته در شورای بحران در خصوص تامین بسکت قول‌هایی دادند که متاسفانه با وجود پیگیری‌های مکرر تاکنون محقق نشده است.
مدیر کل مدیریت بحران استانداری آذربایجان شرقی در گفت‌وگو با ایسنا گفت: برای پیشگیری از تکرار تجربه آتش سوزی سال گذشته در جنگل‌های ارسباران بر ضرورت افزایش گشت‌ها و دیده‌بان‌ها تاکید شده است، همچنین میراث فرهنگی نیز باید گردشگران را توجیه کند تا در صورت روشن کردن آتش، حتما آن را پس از استفاده و به هنگام ترک محل خاموش کرده و از خاموش شدن آن اطمینان حاصل کنند.
محمد باقر هنربر با اشاره به آخرین تصمیمات در زمینه اطفاء حریق احتمالی جنگل‌ها خاطرنشان کرد: مقرر شده است تا مناطق حفاظت شده و حفاظت نشده تفکیک شوند، همچنین 504 پلاک مناطق حفاظت شده توسط منابع طبیعی به محیط زیست واگذار شده است.
هنربر افزود: استاندار آذربایجان شرقی نیز دستور داد تا برای برنامه ریزی و جلوگیری از تکرار تجربه آتش سوزی سال گذشته جلسه کمیته صیانت از جنگل‌های استان توسط معاون عمرانی استاندار برگزار شود، این جلسه پنجم خرداد ماه سال جاری تشکیل شد.
او گفت: نیروهای نظامی و امدادی گزارشاتشان را در جلسه کمیته صیانت از جنگل‌ها ارائه دادند و مقرر شد که طی جلسه‌ای شش شهرستان درگیر منطقه ارسباران را به دو قسمت تقسیم کنیم، به دنبال این تصمیم، فرماندهی میدانی شهرستان‌ها را زیر نظر فرماندهی واحد فرمانداران شهرستان‌ها به دو اداره کل محیط زیست و اداره کل منابع طبیعی واگذار شد.
به گفته مدیر کل مدیریت بحران استانداری آذربایجان شرقی، فرماندهی میدانی شهرستان‌های کلیبر، خداآفرین و هوراند و 15 شهرستان دیگر به اداره کل منابع طبیعی و فرماندهی میدانی شهرستان‌های اهر، جلفا و ورزقان به اداره کل حفاظت محیط زیست استان داده شد تا به هنگام آتش سوزی‌ احتمالی به کمک کلیه نیروهای امدادی، نظامی و انتظامی و عملیاتی وارد عمل شوند.
هنربر در ادامه با بیان اینکه وعده خرید بالگرد توسط مس سونگون تا به این لحظه محقق نشده است، گفت: این پیشنهاد  توسط وزیر وقت صمت مطرح شده بود، دو بار نیز با امضای آقای استاندار مکاتبه کردیم و نماینده کلیبر و خداآفرین هم پیگیر بودند که تا کنون نتیجه نگرفته‌ایم است.
وی خاطرنشان کرد: نیروهای نظامی هم به دستور آقای رئیس جمهور در جلسه کمیته صیانت اعلام آمادگی کرده‌اند و یگان حفاظت محیط زیست و منابع طبیعی هم باید در صورت نیاز هماهنگی‌های لازم را انجام دهند.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان شرقی نیز در ادامه این گزارش به ایسنا گفت: با توجه به تجربه تلخ سال گذشته در خداآفرین و ارسباران امسال جلسات عملیاتی‌تری برگزار و تصمیماتی گرفته شده و عملیات میدانی شش شهرستان جلفا، ورزقان و اهر در این جلسات بر عهده اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی قرار داده شد.
مهردادی افزود: فرماندهی میدانی شهرستان‌های خداآفرین، کلیبر و هوراند نیز بر عهده اداره کل منابع طبیعی بوده و همچنین با توجه به اینکه فرماندارن شهرستان‌ها نمایندگان عالی دولت در آن شهرستان هستند، مسئولیت و فرماندهی مدیریت واحد نیز بر عهده فرمانداران است.
او متذکر شد: این تصمیمات در قالب صورت جلسه به امضا و تایید اعضای ستاد مدیریت بحران استان رسیده و ابلاغ شده‌اند.
مهردادی در خصوص مشکل نبود بالگرد برای اطفاء حریق احتمالی جنگل‌های ارسباران، اظهار کرد: بالگرد در وزارت دفاع مستقر بوده و پس از تشخیص و مصوبه ستاد مدیریت بحران استان و در صورت نیاز، اداره کل منابع طبیعی از سازمان جنگل‌ها درخواست بالگرد می‌کند.
او می‌گوید: هماهنگی‌های لازم برای اعزام بالگرد در صورت نیاز، انجام و برای اولین بار در سطح کشور وظایف لازم احصاء شده است.
او با اشاره به پهنه بندی مناطق بحرانی و شناسایی نقاطی که در سال‌های گذشته دچار آتش سوزی شده‌اند، گفت: در این راستا، قرارداد دیده‌بان حریق با حضور رئیس بسیج جهاد سازندگی استان منعقد و مقرر شد تا در هر پهنه، پلاک یا روستا یک نفر دیده‌بان حریق را گزارش داده و حریق به کمک جوامع محلی و نیروهای جهادی اطفاء شود.
مهردادی خاطرنشان کرد: شهرستان‌های مربوطه را تا جایی که در امکان داشتیم، به منظور اطفاء حریق تجهیز کرده‌ایم و نیازی به گرفتن تجهیزات از دیگر نقاط استان نیست و مانورهای اطفاء حریق با هدف کسب آمادگی و آموزش نیز با محور نیروهای نیروهای منابع طبیعی، حفاظت محیط زیست، نیروهای عملیاتی، نظامی و انتظامی در محل وقوع آتش سوزی سال گذشته برگزار شد.
وی با اشاره به آتش زدن اراضی زراعی پس از درو کردن گندم‌ها توسط بومیان اظهار کرد: کشاورزان معمولا پس از انجام این کار آتش را خاموش نمی‌کنند و حریق به مراتع سرایت می‌کند، در همین راستا از نظرات تشکل‌های زیست محیطی استان نیز برای چگونگی ارائه نکات آموزشی استفاده خواهیم کرد.
او افزود: با تعدادی از اعضای خانه محیط زیست استان بازدیدی از جنگل مکیدی در ارسباران داشتیم و  در این بازدید مطالبی در خصوص نحوه اطفاء حریق، چگونگی آموزش به بهره برداران، کشاورزان و جنگل نشینان مطرح شد.
به گفته مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان شرقی، مدیر کل مدیریت بحران استانداری به عنوان سخنگو در این زمینه تعیین شده است.
بر اساس این گزارش، ضرورت دارد مسئولان ذی ربط، تدابیر و تمهیدات لازم را برای حفاظت هر چه بیشتر از جنگل‌های ارسباران به عنوان میراث طبیعی که افزون بر ۳۰۰ گونه جانوری شامل  ۲۱۰ گونه پرنده، ۲۹ گونه خزنده، ۵ گونه دوزیست و ۴۸ گونه پستاندار در این منطقه شناسایی شده است، به کار گیرند.
انتهای پیام/