جمعه سیاه تبریز | حادثه مرگبار هرس

به گزارش نصر، صبح جمعه ۲۳ آبان ماه، میدان تبادل امام علی در مسیر هتل مرمر شاهد لحظه‌ای بود که هیچ‌کس دوست نداشت ببیند. کارگری که برای تأمین نانِ دو فرزند و خانواده اش، پیش چشم برادر و همکارانی که بر مسئولیت پذیری این مرد اذعان داشتند، رفته تا کار هرس درختی را تمام کند و در چشم‌برهم‌زدنی، قربانی برق‌گرفتگی شد؛ حادثه‌ای تلخ که آدینه شهر را با شوک موهومی، تاریک کرد.
شاهدان عینی و همکارانش می‌گویند «استفاده از اره در آن محدوده ممنوع بود» این خطری بود که همه از آن خبر داشتند اما این مرد، آنقدر تجربه و مهارت داشت که تصور می‌کرد می‌تواند مثل همیشه کار را مسئولانه و بی‌خطر جمع کند. کسی فکر نمی‌کرد یک تماس لحظه‌ای با شبکه برقِ بدون هماهنگی، جانش را همین‌قدر بی‌صدا بگیرد.

 

«یعقوب انصاری» معاون خدمات شهری و محیط زیست شهرداری تبریز در گفت‌وگو با خبرنگار نصر، ضمن ابراز تأسف از وقوع این حادثه گفت: در شهرداری تبریز برای موضوع ایمنی و حوزه HSE برنامه و طرح مشخص داریم و هر سال دوره‌های آموزشی متعددی برای نیروها برگزار می‌شود؛ از پاکبان تا سبزبان. ایمنی نیروی انسانی و سلامتِ شغلی و بهداشتی آنان برای ما اولویت دارد و همیشه تلاش می‌کنیم پیش از هر چیز این بخش را تقویت کنیم. 
وی ادامه داد: کلاس‌های آموزشی هرس، به‌طور منظم برگزار می‌شود و تمام بحث‌های ایمنی در آنها مورد تأکید قرار می‌گیرد. در هر سازمان و هر منطقه ناظرانی وجود دارند که باید بر روند کارها و رعایت اصول ایمنی نظارت داشته باشند.
انصاری با اشاره به اهمیت جان نیروهای شهرداری گفت: از دست رفتن یک انسان برای ما بسیار ناراحت‌کننده و ارزشمند است. همکار سبزبان ما فردی وظیفه‌شناس بود و این حادثه برای همه ما تلخ و سنگین است.
معاون خدمات شهری تأکید کرد: شهرداری در حد توان خود کنار خانواده این همکار عزیز خواهد بود و حمایت‌های لازم را انجام می‌دهد. این اتفاق برای ما زنگ خطری دوباره است تا با دقت بیشتری موضوع ایمنی را پیگیری کنیم.

«سیامک آسیایی» مدیر سازمان سیما، منظر و فضای سبز تبریز نیز در تشریح ابعاد حادثه گفت: آن بخش از مسیر قبلاً هرس شده و کارش تمام شده بود اما این مرد وظیفه‌شناس از نتیجه کار راضی نبود و می‌خواست اصلاح نهایی را انجام بدهد. خودش پیش‌قدم شد و از روی مسئولیت رفت بالای درخت تا هرس دستی انجام بدهد.
وی با تأکید بر مقررات ایمنی یادآور شد: این همکاران ما، اصلاً نباید روی درخت بروند. باید از نردبان استفاده کنند. ما بارها تأکید کرده بودیم که به کابل‌های برق نزدیک نشوند. ۲۰ نفر کارگر را قبل از آغاز هرس ها توجیه کرده بودیم. از فروردین همین کار را انجام می‌دهیم و تا امروز هیچ مشکلی نداشتیم.
آسیایی ادامه داد: این همکارمان از روی دلسوزی بالا رفته و متأسفانه فشار قوی او را گرفته. این حادثه خارج از ضوابط ایمنی و برخلاف آموزش‌ها بوده.
وی با اشاره به سابقه کاری و شخصیت این کارگر گفت: این مرد و خانواده‌اش برای ما مثل خانواده هستند. برادرش هم پیمانکار ما بوده. خودش هم هشت سال است با ما همکاری می‌کند. همیشه ایمن کار می‌کردند؛ تجهیزاتشان کنترل می‌شد و کلاس‌های تئوری و عملی دیده بودند. متاسفانه اجل خبر نمی کند...

نکات ایمنی و تأکید بر الزامات HSE در عملیات شهری
کارشناسان ایمنی، چنین اتفاقاتی را نتیجه نادیده‌گرفتن اصول پایه‌ای HSE عنوان می‌کنند؛ اصولی که رعایت آن‌ها در فعالیت‌های برون‌سازمانی به‌ویژه در مجاورت تأسیسات برقی، کاملاً ضروری است. 
بر اساس ضوابط ایمنی، هرگونه عملیات هرس، زیباسازی یا عمرانی که در شعاع خطر خطوط برق انجام می‌شود باید با اخذ استعلام از اداره برق منطقه، دریافت مجوز کار (Permit to Work) و حضور ناظر ایمنی انجام شود.
مهم‌ترین بخش نظام HSE در چنین فعالیت‌هایی، ارزیابی ریسک پیش از شروع کار است؛ مرحله‌ای که در آن نقاط برخورد احتمالی تجهیزات با شبکه برق، فاصله ایمن، نوع ابزارها و شرایط محیطی بررسی می‌شود. استفاده از تجهیزات حفاظت فردی استاندارد، آموزش کارکنان و قطع موقت برق در صورت نیاز از دیگر مواردی است که باید پیش از عملیات هماهنگ شود.
گفتنی است، این حادثه بار دیگر نشان داد که هرگونه حذف یا دورزدن مراحل ایمنی، حتی برای کارهای روزمره، می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد. مسئولان تأکید می‌کنند اجرای دقیق دستورالعمل‌های HSE و ایجاد یک فرهنگ ایمنی پایدار، نه‌تنها یک الزام اداری بلکه مهم‌ترین سپر حفاظتی جان کارگران در محیط‌های پرخطر شهری است.

«عباس میرانی» کارشناس باسابقه حوزه فضای سبز، عضو هیئت علمی و دبیر هیئت‌مدیره انجمن فضای سبز استان در گفت‌وگویی مفصل به تشریح نواقص ایمنی در پروژه‌های فضای سبز شهرداری تبریز و عوامل مؤثر در بروز چنین حوادثی پرداخت.
وی که نزدیک به ۲۰ سال سابقه فعالیت در عرصه های مختلف فضای سبز شهری و کشاورزی دارد، از این حادثه به‌عنوان «نتیجه زنجیره‌ای از سهل‌انگاری‌ها» یاد کرد.
میرانی با تأکید بر اینکه «ایمنی، پایه هر عملیات فنی است»، گفت: در تمامی عملیات فضای سبز، از هرس گرفته تا حفاری و حمل تجهیزات، اولین اصل رعایت فاصله ایمن از سیم‌کشی‌های برق است. در حادثه اخیر، متأسفانه نه فاصله ایمن رعایت شده و نه تجهیزات ثابت و متحرک استاندارد در اختیار کارگر بوده. کارگر مقصر نیست؛ او نیروی شرکتی است و وظیفه ایمنی بر عهده کارفرما و ناظر است.
وی کار انجام‌شده در منطقه را بدون هماهنگی با شرکت برق خواند و افزود: وقتی عملیات در مجاورت شبکه فشار قوی انجام می‌شود، هماهنگی مکتوب با اداره برق الزامی است. همان‌طور که قبل از هر حفاری با شرکت های آب و فاضلاب، گاز یا برق هماهنگی ضروری است، اینجا هم باید شبکه قطع یا ایمن‌سازی می‌شد. ناظر، ناظر مقیم و مسئول فضای سبز منطقه ۵ باید قبل از صدور مجوز عملیات این هماهنگی را انجام می‌دادند.

کمبود تجهیزات استاندارد
میرانی به نقد ادامه داد: در دو سه روز قبل از حادثه، من شخصاً دیده بودم که گروه‌های هرس با نردبان‌های چوبی دوپایه کار می‌کردند! درحالی‌که طبق استاندارد ایمنی HSE، این کار باید با بالابر مکانیکی استاندارد انجام شود. حتی اگر بالابر هم استفاده می‌شد، وقتی فشار قوی وجود دارد، باز هم باید شبکه قطع می‌شد.
وی افزود: برخی کارگران روایت کرده‌اند که پس از حادثه، بالابر به محل آورده شده تا چنین جلوه داده شود که تجهیزات کافی وجود داشته است! اگر تصاویر دوربین‌های مداربسته منتشر شود، مشخص خواهد شد عملیات قبل از تجهیز کامل، انجام شده یا خیر...

کارگری مسئولیت‌پذیر، سیستمی بی‌نظم
 میرانی با اشاره به شخصیت کارگر جان‌باخته گفت: من ایشان را سال‌ها می‌شناختم. هم خودش، هم برادر و خواهرش از نیروهای زحمتکش فضای سبز هستند. فردی مسئولیت‌پذیر و کاربلد بود اما نیروی مسئولیت‌پذیر وقتی بدون نظارت رها می‌شود، خودش را جلو می‌اندازد تا کار نیمه‌تمام را تمام کند. این وظیفه ناظر بود که اجازه ندهد کارگر روی درخت یا نزدیک کابل فشار قوی کار کند.
وی در بخش دیگری از گفت‌وگو به ساختار پیمانکاری سازمان شهرداری اشاره کرد: حدود سه سال پیش، بیش از ۱۵۰ پیمانکار فضای سبز حذف و کل پروژه‌ها به یک شرکت واحد، شرکت تدبیراندیش که مجموعه‌ای زیرنظر بازنشستگان شهرداری است، واگذار شد. این شرکت نه توان تجهیز ماشین‌آلات دارد نه ابزار تخصصی کافی، نه نیروی انسانی فنی به اندازه کل پروژه تبریز.
وی تأکید کرد: اگر چند پیمانکار مجزا و متخصص فعال بودند، هر کدام مسئولیت مستقیم داشتند و نظارت دقیق‌تر می‌شد. تک‌قطبی‌سازی پیمانکار، کیفیت کار و ایمنی را پایین آورده است.
میرانی در پاسخ به اینکه آیا این کم‌کاری‌ها پیگیری قانونی می‌شود، گفت: وقتی شرکت پیمانکار، زیرمجموعه شهرداری است، عملاً برخورد قانونی کافی صورت نمی‌گیرد. نامه‌های تذکر بیشتر جنبه نمایشی دارند. در عمل نه تجهیز می‌شود، نه اصلاح! نتیجه همین که به از دست رفتن جان یک کارگر زحمتکش انجامیده‌ است.
میرانی گفت:  مشکل اصلی آموزش کارگر نیست. از جانب سازمان، کلاس آموزشی برای کارگر می‌گذارند اما به عقیده من، مدیر، ناظر و مسئول منطقه هستند که باید آموزش تخصصی ‌ببیند. کسی که باید تشخیص دهد فشار قوی وجود دارد و عملیات باید متوقف شود، ناظر است، نه کارگر. تا مدیران آموزش نبینند، کارگر همچنان آسیب‌پذیر می‌ماند.
وی در پایان گفت: اگر فقط یک هماهنگی ساده با اداره برق انجام می‌شد و یا ناظر اجازه صعود به درخت را نمی‌داد، این حادثه هرگز رخ نمی‌داد. این جوان پدر دو فرزند بود. خانواده‌ای را صرفاً به‌خاطر سهل‌انگاری سیستماتیک داغدار کردیم.
انتهای پیام/