راه‌آهن تبریز-جلفا؛ میراثی تاریخی برای تحول اقتصاد منطقه

به گزارش نصر، راه‌آهن نخجوان-تبریز یکی از مسیرهای ریلی تاریخی و استراتژیک ایران در سال ۱۲۹۵ هجری شمسی و در دوره‌ای که محمدحسن میرزا، ولیعهد احمدشاه در دارالسلطنه تبریز حضور داشت به بهره‌برداری رسید. هدف اصلی از احداث این خط تقویت جایگاه گمرک جلفا به‌عنوان بزرگ‌ترین پایانه صادراتی و وارداتی ایران در آن دوران بود و امکان حمل و نقل ریلی را علاوه بر مسیرهای جاده‌ای برای این شهر مرزی فراهم کرد. طول این خط حدود ۱۳۰ کیلومتر است و بعدها برقی شدن آن، جلفا را به یکی از چشم و چراغ‌های تجارت ایران تا پیش از وقوع جنگ جهانی دوم تبدیل کرد.
پس از جنگ جهانی دوم و با گسترش راه‌های دریایی خلیج فارس، خط‌ آهن جلفا-نخجوان دیگر انحصار خود در صادرات و واردات را از دست داد، اما همچنان پررونق‌ترین پایانه مرزی کشور باقی ماند. این مسیر نقش مهمی در حمل و نقل مسافری و باری منطقه شمال‌غرب ایران ایفا می‌کند و با وجود قدمت بیش از یک قرن، ظرفیت‌های اقتصادی و تجاری قابل توجهی دارد.
یکی از نکات کلیدی مسیر جلفا وجود دو مسیر ریلی است که از این پایانه خارج می‌شود. مسیر غربی آن به سمت ایروان، که در گذشته نقش مهمی در ترانزیت کالا و مسافر داشت، اکنون بسته است و بازگشایی آن نیازمند اقدامات دیپلماتیک ویژه است. بسته بودن این مسیر تأثیر قابل توجهی بر حجم ترانزیت و ارتباطات اقتصادی شمال‌غرب ایران با کشورهای همسایه دارد و باعث شده تا برخی از ظرفیت‌های صادرات و واردات منطقه بلااستفاده باقی بماند.
با وجود اهمیت تاریخی و اقتصادی، راه‌آهن تبریز-جلفا با چالش‌هایی جدی مواجه است. کندی حرکت قطارها، ضعف زیرساخت‌ها، کمبود تجهیزات نوین و خدمات ناکارآمد باعث شده تا این خط ریلی نتواند به ظرفیت واقعی خود دست یابد. کارشناسان معتقدند که نوسازی زیرساخت‌ها، بهبود خدمات و مدیریت هوشمند می‌تواند این مسیر را دوباره به موتور محرکه تجارت و توسعه شمال‌غرب ایران تبدیل کرده و جایگاه تاریخی آن را در اقتصاد کشور تثبیت کند.

ضرورت تقویت ریلی مسیر تبریز-جلفا اجتناب‌ناپذیر است
روح الله متفکر آزاد، نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر افزود: پس از روی کار آمدن دولت جدید و با توجه به اهمیت توسعه آذربایجان شرقی در کشور، نامه‌ای به رئیس‌جمهور ارسال کردم که در آن پنج محور کلیدی توسعه استان مطرح شده بود. یکی از این محورهای مهم، کریدورها و مسیرهای ترانزیتی بود که نیازمند سرمایه‌گذاری‌های ملی و بین‌المللی است.
وی گفت: در این نامه، مسیر جلفا-کلاله-آق‌بند به عنوان یک کریدور استراتژیک مورد تأکید قرار گرفت و همچنین بر تقویت کریدور جلفا-نخجوان-ایروان از نظر ریلی و زمینی تأکید شد، چرا که این مسیرها اهمیت بسیاری برای استان و کشور دارند.
متفکر آزاد خاطرنشان کرد: در حال حاضر، مسیر ریلی تبریز به جلفا به صورت حمل و نقل برقی انجام می‌شود که برای جابه جایی مسافران مناسب است، اما کشش لازم برای حمل و نقل ترانزیتی را ندارد و حتی سرعت حمل مسافر نیز پایین است. به همین دلیل، در نامه‌ای درخواست کردم تا خط راه‌آهن این مسیر تقویت شود تا ظرفیت ترانزیتی و سرعت حمل و نقل افزایش یابد.
وی یادآور شد: ضرورت تقویت ریلی مسیر تبریز-جلفا اجتناب‌ناپذیر است و باید مورد توجه مسئولان و استاندار آذربایجان شرقی قرار گیرد.

ظرفیت‌های ریلی و ترانزیتی راه آهن تبریز-جلفا باید به‌خوبی استفاده شود
رضا صدیقی، نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر در این خصوص گفت: راه‌آهن تبریز-جلفا قدمتی طولانی دارد و عنوان یکی از اولین ریل‌های انجام شده در کشور را به خود اختصاص داده است. حتی می‌توان گفت قدمتی تاریخی‌تر از راه‌آهن تهران هم دارد. از آنجایی که تبریز دروازه اقتصادی کشور است، اهمیت والایی دارد و ارتباطات با تبریز چه از نظر ریلی و چه ترانزیت از گذشته تاکنون اهمیت بسیاری دارد و اکنون مردم انتظار بیشتری از ما دارند.
وی افزود: گمرک سهلان ظرفیت بالایی دارد ولی به خوبی استفاده نشده، می‌توان از ظرفیت راه‌آهن تبریز-جلفا در همین مورد نیز بهره برد و از ریل به ترانزیت و از ترانزیت به ریل استفاده کرد، اما تاکنون از ظرفیت موجود به خوبی بهره برده نشده است. در دیداری که با رئیس گمرکات داشتیم، بر استفاده بهینه از این ظرفیت‌ها تأکید شد تا تجار، صادرکنندگان و واردکنندگان بتوانند به خوبی از آن بهره‌برداری کنند.
وی گفت: این حق مردم آذربایجان و تبریز است که از ظرفیت‌های ریلی و ترانزیتی بهره‌مند شوند. پیگیر این ظرفیت‌ها هستیم و امیدواریم پیگیری مسئولین نتیجه‌بخش باشد.
صدیقی خاطرنشان کرد: راه‌آهن تبریز-جلفا در حوزه مسافربری نیز جایگاه خوبی دارد و می‌توان از آن در حوزه گردشگری نیز بهره گرفت. در حوزه ترانزیت کالا هم ظرفیت خوبی دارد که باید استفاده شود. از طرفی، از سمت جلفا به کشورهای دیگر راه‌آهن فعال نیست و از سفیر ایران درخواست می‌کنیم این موضوع را پیگیری کند تا بتوان از این ظرفیت نیز به خوبی استفاده کرد، زیرا می‌تواند ثمرات اقتصادی قابل توجهی داشته باشد.

راه‌آهن تبریز-جلفا آماده همکاری برای ترانزیت بین‌المللی است
علیرضا سلیمانی، مدیرکل راه آهن آذربایجان شرقی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار مهر تاکید کرد: در مسیر راه‌آهن تبریز-جلفا، از مسیر جلفا به کشورهای دیگر اصلاً امکان ترانزیت وجود ندارد، چرا که هیچ‌گونه اتصال ریلی از این مسیر نداریم. با این حال، اگر شرایط فراهم شود، آماده هرگونه همکاری هستیم و تمامی اقدامات لازم را انجام خواهیم داد تا ترانزیت برقرار شود.
وی افزود: در حال حاضر، ترانزیت ما از مرز راه‌آهن رازی به ترکیه انجام می‌شود و وضعیت خوبی دارد. ورود و خروج کالاها انجام می‌شود و شرایط آن بسیار مناسب است.
راه‌آهن تبریز-جلفا نه تنها یک میراث تاریخی و فنی مهم است، بلکه ظرفیت‌های بالقوه بزرگی در حمل و نقل مسافر، ترانزیت کالا و توسعه اقتصادی منطقه دارد. با وجود قدمت بیش از یک قرن و زیرساخت‌های برقی و ایستگاه‌های پیشرفته، هنوز بسیاری از توانمندی‌های مسیر به بهره‌برداری کامل نرسیده است.
فعال کردن مسیرهای بین‌المللی، نوسازی تجهیزات و مدیریت هوشمند، می‌تواند این راه‌آهن را به موتور محرکه تجارت، گردشگری و توسعه شمال‌غرب ایران تبدیل کند و حق مردم آذربایجان و تبریز در استفاده از ظرفیت‌های ریلی و ترانزیتی را محقق سازد.
انتهای پیام/