از ایده تا عمل طرح گذار از ریال به تومان

به گزارش نصر، با پیشنهاد بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، طرح اصلاح نظام پولی کشور در قالب حذف چهار صفر از واحد پولی کنونی و تعریف واحد پولی جدید و بازنگری در اقطاع اسکناس و مسکوک در دستورکار دولت قرار گرفته است.
در همین راستا کارشناسان و اقتصاددانان متعددی به موضوع حذف 4 صفر از پول ملی واکنش نشان دادند و در موافقت و مخالفت این طرح سخن گفتند.
بررسی امروز روزنامه ها، خبرگزاری ها و تارنماهای داخلی حاکی از آن است که تعدادی از این رسانه ها حذف چهار صفر از پول ملی را در فاکتورهای کلان اقتصادی کشور بی تاثیر و در مقابل برخی دیگر از رسانه ها، مطالبی درباره ضرورت اصلاح نظام پولی منتشر کرده اند.
برخی از عبارات به کار برده شده از سوی رسانه های اصلاح طلب را در ادمه می خوانیم: در ظاهر حذف صفر از پول ملی، قدرت آن را در برابر سایر ارزها افزایش می‌دهد، اما این تنها در ظاهر است؛ این اقدام موجب کاهش تورم و پاسخی برای کاهش ارزش پول ملی است؛ حذف چهار صفر از پول ملی صرفا حیثیت ظاهری پول ملی را در مقایسه با بقیه ارز‌ها بهتر می‌کند؛ خسته شدیم از بس درباره حذف چهار صفر از پول ملی حرف زدیم؛ در حال حاضر اصلاحات پولی و بانکی ضرورت دارد که آخرین مرحله این اصلاحات حذف صفر از پول ملی است؛ اجرای این طرح اما نه تنها در کوتاه‌مدت و در شرایط ملتهب و متشنج اقتصادی اثر مثبتی نخواهد داشت؛ وجود تورم مزمن در ایران خود عامل و حذف صفر معلول این عامل است؛ در حال حاضر اصلاحات پولی و بانکی ضرورت دارد که آخرین مرحله این اصلاحات حذف صفر از پول ملی است؛
رسانه های اصولگرا نیز معایب و مزایای حذف 4 صفر را برشمرده و نوشتند: بهتر است دولت اگر واقعا این توانایی را در خود نمی‌بیند دست به رفرم پولی و پرداخت هزینه‌های گزاف در این‌باره نزند.

رسانه های اصلاح طلب
جدی‌شدن دوباره حذف چهار صفر از پول ملی
روزنامه شرق نوشت: حذف صفر از پول ملی ایران در جمهوری اسلامی تاکنون چندین‌بار مطرح شده، اما هیچ‌گاه اقدامات اجرائی به صورت جدی در راستای آن انجام نگرفته که سال‌های 1372 و 1386 از نمونه‌های بارز این موضوع بوده است. نخستین جرقه از جدی‌شدن دوباره حذف چهار صفر از پول ملی زمانی زده شد که بانک مرکزی در دی‌ماه سال گذشته از اسکناس 50 هزارتومانی جدید خود رونمایی کرد و در طراحی این اسکناس نکاتی وجود داشت که توجه برخی را به خود جلب کرد. نکته مهم نخست، استفاده از رنگ‌آمیزی متفاوت در ارقام چاپ‌شده روی اسکناس بود؛ به طوری که چهار صفر بعد از عدد 50 با رنگ متفاوت و کم‌رنگ‌تر طراحی شده و در قسمت پایینی اسکناس نیز عدد 50 به طور جداگانه درج شده بود.

روزنامه آرمان در مطلبی نوشت: به نظر می‌رسد دولت و بانک مرکزی برای برداشتن این گام عزم جدی دارند، بطوریکه روز گذشته پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر هیات دولت خبر از پیشنهاد بانک مرکزی مبنی بر طرح اصلاح نظام پولی کشور در قالب حذف چهار صفر از واحد پولی کنونی و تعریف واحد پولی جدید و بازنگری در اقطاع اسکناس و مسکوک داد که در دستور کار دولت نیز قرار گرفته است.

تارنمای فرارو در گزارش خود نوشت: خسته شدیم از بس درباره حذف چهار صفر از پول ملی حرف زدیم. با این حال مثل اینکه این بار قضیه خیلی جدی‌تر شده و کار به هیئت دولت کشیده است. طوری که پایگاه اطلاع رسانی هیئت دولت خبر داده که حذف چهار صفر از پول ملی همین الان در حال بررسی در کمیسیون اقتصادی است و طرح آن را بانک مرکزی پیشنهاد داده. قضیه از این قرار است که تومان می‌خواهد به واحد پول رسمی تبدیل شود.

آثار احتمالی حذف صفر بر متغیرهای اقتصادی
روزنامه دنیای اقتصاد در این باره نوشت: تاثیر حذف صفر بر سطح عمومی قیمت‌ها، از منظر گرد کردن بعضی از قیمت‌ها و نیز اجحاف قیمتی موضوعیت خواهد داشت. ممکن است برخی از فروشندگان از ناتوانی خریداران در تطبیق واحد پول جدید و قدیم سوءاستفاده کنند. یا برخی قیمت‌ها که اکنون زیر هزار تومان است، در واحد پول جدید همگی به یک تومان جدید یا همان هزار تومان قبلی برسند. از این دو طریق، افزایش مقطعی نرخ تورم قابل پیش‌بینی است اما اثر میان مدت بر نرخ تورم چه در جهت کاهش و چه در جهت افزایش نخواهد داشت. تاثیر بر سپرده‌ها: حذف 4 صفر از پول ملی، اثری بر مانده سپرده‌های بانکی اشخاص نخواهد داشت. در واقع تنها مقیاس سپرده‌ها تغییر می‌کند و تمامی ارقام کوچک به یک نسبت برای عموم سپرده‌گذاران تغییر خواهد کرد. در این مورد تکلیف بانک‌ها، محاسبه و ثبت میزان ریالی سپرده اشخاص بر حسب واحد پول جدید در حساب بانکی آنها خواهد بود. تاثیر بر نرخ ارز: در ظاهر حذف صفر از پول ملی، قدرت آن را در برابر سایر ارزها افزایش می‌دهد، اما این تنها در ظاهر است. قدرت خرید پول ملی در بعد داخلی، تحت تاثیر میزان رشد نقدینگی در قیاس با رشد اقتصادی و در بعد خارجی(نرخ ارز) تحت تاثیر صادرات، واردات و ورود و خروج سرمایه از کشور خواهد بود.

به گزارش فرارو، حذف چهار صفر از پول ملی روی سپرده‌های بانکی هم تاثیر نخواهد گذاشت. چراکه ارقام سپرده‌ها به یک نسبت کوچک می‌شود و تغییر مقیاس پیدا می‌کند. در این زمینه همه بانک‌ها باید میزان سپرده‌های بانکی را با واحد پول جدید تطبیق دهند. حذف چهار صفر از پول ملی حتی روی قدرت خرید پول ملی هم تاثیر ندارد. چراکه ارزش پول ملی در داخل، تحت تاثیر میزان نقدینگی در مقایسه با رشد اقتصادی است. از نظر خارجی هم نرخ ارز تحت تاثیر صادرات، واردات و ورود و خروج سرمایه از کشور است. برای همین حذف چهار صفر از پول ملی صرفا حیثیت ظاهری پول ملی را در مقایسه با بقیه ارز‌ها بهتر می‌کند.

وحید شقاقی‌شهری اقتصاددان در یاداشتی در روزنامه جهان صنعت نوشت: به جریان انداختن دوباره حذف صفر از پول ملی آن هم در شرایط فعلی که اقتصاد با مشکلات پیچیده‌ای دست‌وپنجه نرم می‌کند، در جهت تحقق کدام یک از اهداف سیاستی دولت است‌؟ سیاستگذار پولی در توجیه اجرای چنین طرحی زمانبر بودن آن و اجرای کامل آن ظرف حداقل دو یا سال آینده را مطرح می‌کند؛ موضوعی که بیانگر آن است که حتی اگر طرح پیشنهادی بانک مرکزی نهایی شود، اجرای آن در کوتاه‌مدت ممکن نیست و ظرف چند سال آینده شاهد تاثیرات آن بر فعالیت‌های اقتصادی کشور خواهیم بود‌. اجرای این طرح اما نه تنها در کوتاه‌مدت و در شرایط ملتهب و متشنج اقتصادی اثر مثبتی نخواهد داشت که در بلندمدت نیز دولت را به نقطه مطلوب اقتصادی نمی‌رساند‌.

محمدرضا تابش عضو شورای پول و اعتباردر گفت‌ و گو با ایسنا، درباره طرح اصلاح نظام پولی کشور که در قالب حذف چهار صفر از واحد پولی کنونی و تعریف واحد پولی جدید و بازنگری در اقطاع اسکناس و مسکوک در دستور کار دولت قرار گرفته است، اظهار کرد: حذف صفر از پول ملی ایران نمی‌تواند در جهت افزایش قدرت خرید مردم و تقویت پول ملی کارساز باشد. البته این اقدام می‌تواند از نظر مالی قدری تعاملات پولی و مالی را تسهیل کند، ولی اثر تعیین‌کننده‌ای بر تقویت پول ملی ندارد.

شهریار زروکی عضو هیات علمی دانشگاه مازندران در گفت و گو با ایسنا از عدم اثرگذاری طرح حذف صفر از پول ملی بر تورم در ایران خبر داد و افزود: اقتصاد ایران بیش از اینکه با حذف شدن صفرها و مسائل آن مرتبط باشد رابطه مستقیم با افزایش پایه پولی کشور دارد.وجود تورم مزمن در ایران خود عامل و حذف صفر معلول این عامل است، همان تورم مزمن و دامنه دار باعث شده هرچند سال یک بار زمزمه حذف صفر از پول ملی شنیده شود.

ضرورت اصلاح نظام پولی
« تومان دوباره بر سر زبان‌ها» تیتر نخست روزنامه آرمان است که در بخشی از آن می خوانیم: با توجه به تحولات اقتصادی پیش‌آمده طی دهه‌های اخیر، ضرورت اصلاح نظام پولی کشور و بازآرایی جایگاه اسکناس و مسکوک در مبادلات نقدی آحاد جامعه به‌شدت احساس می‌شود. شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی (100=1395) از 056/0 در سال 1350 به 6/153 در آبان سال 1397 (2743 برابر) رسیده است؛ این در حالی است که بزرگترین قطع اسکناس با احتساب ایران‌چک بانک مرکزی در این مدت متناسب با نرخ تورم تعدیل نشده و تنها 50‌ برابر (از 10‌هزار به 500‌هزار ریال) افزایش یافته است که در مجموع کاهش کارایی پول ملی در تسویه مبادلات جاری فعالان اقتصادی کشور را به همراه داشته است. از سوی بانک مرکزی طول «دوره گذار» از «ریال» به «تومان» 24 ماه پیشنهاد شده است و در این مدت اسکناس‌ها و سکه‌های قدیمی جمع‌آوری و جایگزین می‌شود.
محمد اشرف دوابه، استاد اقتصاد دانشگاه صباح الدین زعیم استانبول در گفت ‌و گو با ایلنا در مورد تصمیم بانک مرکزی ایران برای حذف چهار صفر از پول ملی گفـت: من با روش بانک مرکزی ایران موافقم، این اقدام موجب کاهش تورم و پاسخی برای کاهش ارزش پول ملی است و مهم است که تعادل پول، تولید و اصلاح ساختار اقتصاد برقرار باشد.
ایلنا به نقل از کامران ندری کارشناس پولی و بانکی نوشت: واحدهای رسمی پول که در قانون تعریف شده‌اند عملا کارایی خود را از دست داده‌اند. در قانون پولی و بانکی واحد رسمی پول ریال و واحد خرد دینار است. در حالی‌که دینار از همان ابتدا مورد استفاده قرار نمی‌گرفت و الان هم کسی این موضوع را نمی‌داند، ریال هم که تقریبا بجز در صورت‌های رسمی مورد استفاده قرار نمی‌گیرد و مردم بیشتر از تومان استفاده می‌کنند. ترجیح کارشناسی بنده این است که در حال حاضر اصلاحات پولی و بانکی ضرورت دارد که آخرین مرحله این اصلاحات حذف صفر از پول ملی است.

تجارب اصلاح نظام پولی در سایر کشورهای جهان
به گزارش روزنامه ایران، از سال 1923 تاکنون بیش از 50 کشور اقدام به حذف صفر از پول‌های ملی خود کرده‌اند که این طرح در برخی کشورها اعم از توسعه یافته یا در حال توسعه و نوظهور اجرا شده است.تا ابتدای دهه 1940، صفرزدایی از پول ملی تنها در منطقه اروپا اجرا شد و از ابتدای دهه 1970 تا ابتدای دهه 1990، کشورهای امریکای لاتین از نظر دفعات و تعداد حذف صفر، پیشرو بودند، اما در دهه 1990 این سیاست در سایر مناطق جهان نیز اجرا شد که به لحاظ دفعات اجرا جهش قابل توجهی نسبت به دوره‌های قبل داشته است.در آخرین نمونه حذف صفر در دهه اول قرن 21 زیمبابوه با رکورد حذف 10 و 12 صفر از پول ملی به ترتیب در سال‌های 2008 و 2009 یکی از مهم‌ترین نمونه‌های حذف صفر را به نام خود ثبت کرده است.بلاروس نیز با حذف چهار صفر از پول ملی در جولای 2016 به عنوان جدیدترین نمونه حذف صفر از پول ملی شناخته می‌شود.

رسانه های اصولگرا
معایب و مزایای حذف 4 صفر
روزنامه فرهیختگان در یادداشتی می نویسد: با اجرای طرح حذف چهار صفر از پول ملی ضمن تسهیل و بازیابی نقش ابزارهای پرداخت نقد در تبادلات پولی داخلی و کاهش هزینه‌های چاپ و نشر اسکناس و مسکوک، کارآمدی نظام پولی جدید طی سال‌های آتی استمرار یافته و نرخ برابری واحد پول ملی با ارزهای جهان در کوتاه‌مدت آثار روانی مثبتی به‌همراه خواهد داشت. وجود تورم مزمن و کاهش قدرت خرید واحد پول ملی مشکلاتی از قبیل افزایش قابل‌توجه حجم اسکناس در گردش، استفاده از ارقام بزرگ در مبادلات ساده روزمره و مسائل محاسباتی ناشی از آن، خارج‌شدن مسکوکات از چرخه مبادلات اقتصادی، افت حیثیت ظاهری پول ملی در مقایسه با سایر اسعار بین‌المللی، عدم کاربرد اضعاف پول ملی (دینار) و نیز عدم استفاده از نام واحد پول رسمی (ریال) و جایگزینی آن با واژه غیررسمی «تومان» را به‌دنبال داشته است. علاوه‌براین، بالا بودن استهلاک اسکناس به‌دلیل نگهداری آن در حجم بالا، هزینه بالای چاپ و امحای اسکناس و همچنین استهلاک بالای دستگاه‌های خودپرداز و پول‌شمار، از دیگر پیامدهای منفی کاهش ارزش واحد پول ملی به‌حساب می‌آید.

ریسک طرح تغییر پولی
وطن امروز با طرح این پرسش که « آیا حذف 4 صفر شدنی است؟» می نویسد: قطعا همه دوست دارند ارزش پول ملی حتی به ظاهر هم شده افزایش یابد اما ثبات و پایداری آن در اقتصاد از اهمیت زیادی برخوردار است. اگر 1000 تومان فعلی (همان 10 هزار ریال) به یک تومان تغییر یابد هیچ تفاوتی در قیمت‌ها ایجاد نمی‌شود و باز تورمی ناچیز به همراه دارد اما مهم‌ترین فاکتور در رفرم پولی این است که حتما باید دولت شرایط ثبات اقتصادی را فراهم کند تا صفرهای پول ملی دوباره بازنگردد. تجربه تلخ کشورهایی که تورم بالایی داشته‌اند نشان داده که حتی حذف 10 صفر از پول ملی آنها باعث افزایش ارزش پول ملی‌شان نشده و شاهد بازگشت صفرها به پول ملی آنها بوده‌ایم. کشورهای موفق در رفرم پولی دارای اقتصاد پایدار و ثبات اقتصادی برای مدت زمان طولانی بوده‌اند و بهتر است دولت اگر واقعا این توانایی را در خود نمی‌بیند دست به رفرم پولی و پرداخت هزینه‌های گزاف در این‌باره نزند.

تغییر ظاهری نام پول ملی
روزنامه جوان در یادداشتی در صفحه اقتصادی خود نوشت: طرح اصلاح نظام پولی کشور همزمان با تغییر نام برخی خیابان‌ها و اختصاص آن‌ها به هنرمندان فوت شده نشان می‌دهد که بیش از آنکه مدیران کشوری به تغییرات ماهوی، جدی و تلاش‌های سخت و اساسی در حوزه وظایف خود متمرکز باشند، روی تغییرات شکلی تأکید دارند که باید دید این تغییرات شکلی هزینه‌ها و فایده‌اش چیست؟استدلال‌های موجود چندان قابل‌توجیه و قابل‌قبول برای کار شکلی و ظاهری حذف صفر‌ها در بازار پول نیست.
نکته مهم‌تر دیگری که موضوع استهلاک را در سیستم‌های پوز و دستگاه‌های خودپرداز و یا پول اسکناس به طور کلی زیر سؤال می‌برد، ادامه جریان افزایش نرخ تورم است که در عمل این اقدام تکرار حذف صفر را در یک بازه زمانی کوتاه‌تر میسر می‌کند و در عین حال این پیام را می‌دهد که اوضاع با حذف صفر‌ها هم بهبود نیافت که این موضوع نیز برخلاف ادعای مطرح شده می‌تواند به عامل روانی منفی برای مردم در نظر گرفته شود.

انتهای پیام/