احیای دیم‌زارها با فناوری‌های نوین

به گزارش نصر، اکثر کشاورزان جهت افزایش مقطعی حاصلخیزی اراضی، اقدام به مصرف بی‌رویهٔ کود شیمیایی می‌کنند که سبب تشدید تخریب خاک می‌شود. اکوسیستم خاک بسیار پیچیده و رمزآلود است.تغییر کیفیت فیزیکی و شیمیایی خاک بر تغییر خصوصیات بیولوژیکی خاک نیز تأثیر می‌گذارد و سبب از بین رفتن میکروارگانیسم‌های مفید خاک می‌شود و به‌تدریج، بستر رشد آفات و امراض گیاهی فراهم می‌شود.
جهت پیشگیری از طغیان آفات و بیماری‌ها، کشاورزان استفاده از سموم مختلف را در دستورکار خویش قرار می‌دهند که سبب آلودگی و تشدید تخریب خاک (کاهش حاصلخیزی اراضی) می‌شود (وارد شدن به حلقهٔ معیوب مصرف بی‌رویهٔ کود و سم، تخریب کیفیت خاک، کاهش حاصلخیزی اراضی، لم یزرع شدن آنها، فقر درآمدی کشاورزان، مهاجرت اجباری روستاییان و …). از طرف دیگر، استفاده از سموم تقلبی و تاریخ مصرف گذشته، مزید بر علت می‌شود و فاجعه می‌آفریند (به‌خطر افتادن سلامت مصرف‌کنندگان محصولات کشاورزی آلوده و وارد شدن سموم مضر به چرخهٔ مواد غذایی و تبعات آن و بروز انواع بیماری‌های دامی و انسانی).
 سناریوی مشابهی هم در اراضی کشت آبی در حال وقوع است. به‌خصوص در جاهایی که بهر‌برداری بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی سبب پایین رفتن سطح سفرهٔ آب شیرین شده است و درنتیجه، آب‌های شور و تلخ به سفرهٔ آب شیرین هجوم می‌آورد و به‌تدریج کیفیت آب آبیاری تغییر می‌کند (تخریب می‌شود). استفاده از آب لب‌شور و شور برای آبیاری مزارع سبب می‌شود آب از مزارع توسط تبخیر و تعرق خارج شود، ولی نمک‌های آن در سطح مزارع باقی بماند و به‌تدریج کیفیت خاک مزارع نیز تخریب شود (شور شدن اراضی و کاهش حاصلخیزی و کاهش تولید محصول و کاهش درآمد کشاورزان).
 از طرف دیگر، گرمایش جهانی و تغییراقلیم به اشکال مختلف بروز می‌کند، نظیر تغییر رژیم بارندگی (کاهش بارش برف) و یا وقوع بارندگی‌های سیل‌آسا (رگبارهای شدید که برای غلات و برنج مضر است) و یا گرم شدن تدریجی هوا (بروز تنش‌های گرمایی که سبب افت محصول می‌شود) و یا بارش تگرگ و یا یخبندان‌های سخت و… .
 پیشرفت‌های علمی و فناوری بشری به‌دنبال چاره‌جویی و ارائهٔ راهکارهای مناسب برای مقابله با تبعات تغییراقلیم و تخریب سرزمین است. باید تلاش کرد برای سازگاری بیشتر با شرایط محیطی و همچنین افزایش تاب‌آوری گیاهان در مقابل تنش‌های محیطی (نظیر کم‌آبی، شوری آب و یا خاک، افزایش گرمای هوا و وزش باد شدید و طوفان).
یکی از اختراعات داخلی در این زمینه، محصول جیلایزر (ساخت ایران) است که یک محرک رشد گیاه به‌حساب می‌آید و با استفاده از فناوری نانو و استفاده از خواص اسید آمینه‌ها سبب می‌شود بنیهٔ بذر و قوه نامیه آن تقویت شود و در نتیجه میزان ریشه دوانی گیاه افزایش یابد و دسترسی گیاه به آب و مواد مغذی افزایش یابد و بستر رشد بیشتر گیاه و افزایش تولید محصول و همچنین قدرت و تحمل آن در برابر تنش‌های محیطی افزایش یابد.
 انجام فعل و انفعالات شیمیایی و بیولوژیکی در اطراف ریشه انبوه و گسترده گیاه تیمار شده با محرک رشد (نظیر جیلایزر) سبب می‌شود تا محیط رشد مناسبی برای فعالیت میکروارگانیسم‌های مفید فراهم شده و فضای رشد میکروارگانیسم‌های مضر برای گیاه محدود شود. بذر تیمار شده با محرک رشد سبب می‌شود که تاب‌آوری گیاه نسبت به عوامل محیطی بیشتر شده و به تدریج، حاصلخیزی اراضی بخصوص دیمزارها تقویت و احیاء شود (بدون نیاز به مصرف کودهای شیمیایی زیاد).
 رشد سریع و شادابی گیاه سبب می‌شود که گیاه توان و مقاومت بیشتری در مقابل هجوم آفات و امراض داشته باشد و در نتیجه، نیاز کمتری به مصرف کود و سم داشته باشد یعنی تولید محصولی سالم تر و مفیدتر در چرخه مواد غذایی و حفظ سلامت مصرف کنندگان و همچنین کاهش هزینه های مصرفی جهت تامین نهاده‌های مورد نیاز (نظیر کود و سم) و ارتقای بهره وری و میزان تولید محصول که به معنی افزایش درآمد کشاورزان و بهبود وضعیت زندگی ایشان می باشد.
امید است با استفاده از روشهای تحقیقاتی و آزمایشگاهی بتوان تولید محصولاتی مشابه جیلایزر را توسعه و گسترش داد تا هم مشکل کشاورزان حل شود و هم بستر تحقق برنامه‌های مرتبط با دستیابی به امنیت غذایی کشور فراهم شود.
از دولت و دستگاه‌های ذیربط نیز انتظار میرود که حمایت بیشتری از بخش خصوصی داشته باشند تا بهتر و راحت‌تر بتوانند محصولات مفید و موثری نظیر جیلایزر را به کشاورزان و بهره برداران معرفی کنند تا بخشی از مشکلات آنها و محیط زیست برطرف شود.
انتهای پیام/