بهره مندی از ظرفیت های مردمی جهت حفاظت از میراث فرهنگی استان

به گزارش نصر، در آیین بزرگداشت روز جهانی بناها و محوطه‌های تاریخی با توجه به شعار «تاب آوری بناها و محوطه‌های تاریخی در قبال تغییرات اقلیمی تاثیرگذار» اساتید این حوزه گرد هم آمدند تا نتیجه پژوهش‌های خود را در این خصوص بیان کرده و به دو پژوهش که در سال ۱۴۰۲ با همکاری وزارت اداره کل میراث فرهنگی و دانشگاه هنر اسلامی تبریز رقم خورد، اشاره کنند. 
علی نعمتی، استاد دانشگاه هنرهای اسلامی در خصوص تغییرات اقلیمی و تاثیرات آن بر بناهای تاریخی گفت: از سال ۱۹۳۱ تاکنون مجامع جهانی به سمت ساخت دستورالعمل‌هایی برای حفظ میراث فرهنگی قدم برداشتند. پیرو انقلاب صنعتی و جنگ جهانی این تخریب کلان میراث فرهنگی به واسطه عمل انسانی بالا گرفت و از سال ۱۹۹۰ منشور میراث بومی تدوین شد تا به این طریق، تنوع تجارب فرهنگی و مرمت گسترش یابد. اکنون با توجه به اتفاقات قرن ۲۰ متوجه ناهمخوانی زیست انسان مدرن با طبیعت هستیم و شاهد هستیم که زندگی مدرن انسان با کشت بیش از اندازه، مسدود کردن رودخانه‌ها و چند برابر شدن جمعیت انسانی در تقابل با طبیعت است.
 

وی در ادامه، به تغییرات اقلیمی اشاره کرد: تغییرات نور، تغییرات آب‌های سطحی و عمقی که با احداث چندین چاه عمیق موجبات فرونشست‌های آبی را فراهم کرد و آلاینده‌ها که مازوت سوزی نیروگاه‌ تبریز در زمستان را خوب به یاد می‌آوریم. همچنین دامداری‌های صنعتی که آلودگی‌های نیتروژنی ایجاد می‌کنند، موجبات تقابل با طبیعت و از بین رفتن میراث به دست انسان را فراهم می کنند و ما برای حل این مشکلات، دقیقاً باید بر روی انسان سرمایه‌گذاری کنیم و با ارتقای فرهنگ زیستی از میراث حفاظت کنیم.
 در ادامه جلسه، اکبر عابدی از گروه باستان شناسی و باستان سنجی دانشکده حفاظت آثار فرهنگی دانشگاه هنر اسلامی به پروژه باستان شناسی تپه چمن لیلان از قدیمی‌ترین روستاهای نوسنگی شمال غرب ایران پرداخت: پروژه منطقه لیلان اولین بار در سال ۱۳۹۹ آغاز شد. در ۶۰ منطقه نوسنگی شمال غرب استان، تپه چمن لیلان جز اولین‌ها محسوب می‌شود. یافته‌هایی چون انواع کوره‌ها و سفال‌ها، پیکرهای حیوانی که از حیوانات اهلی آن دوران پیکر تراشی شده‌اند و ... نشان دهنده شرایط زیستی مهیا در آن منطقه هستند.
 وی با اشاره به اقلامات مسی تازه کشف شده این منطقه که در رسانه‌ها برجسته شد، اذعان داشت: این اقلام در طی مصاحبه به صورت شمش به کار رفت که بار منفی ایجاد کرد.
وی با نشان دادن عکس این گورنهادهای شاخص افزود: ۱۳ قطعه پلاک و مهره مسی به وزن سه و نیم کیلوگرم، ۲۶ مهره عقیق بیش از ۳۰۰۰ مهره آهکی، فریتی،استخوانی و صدفی به عنوان گردن آویز،سر گرز سنگی، دیهیم، تاج و دستبند از صدف‌های نوع کجک یا کوژک، از جمله گورنهادهای شاخصی است که اخیراً در بیست و یکمین گردهمایی سالانه باستان شناسی ایران در اسفند ماه مطرح شدند. این یافته ها اکنون به شکل مهر و تسبیح درآمدند و در موزه آذربایجان به نمایش خواهیم گذاشت. یکی از نکات قابل توجه اینکه در آن دوران ارزش مس شناخته نشده بود و می‌توان گفت اولین شواهد فلزکاری در تمام دنیا محسوب می‌شوند که برای استان ما بسیار حائز اهمیت است و امیدواریم به کمک مدیران این حوزه، این یافته‌های مهم را در استان برجسته سازیم.
به گزارش نصر، مهدی کاظم‌پور، استاد دانشگاه هنر اسلامی در ادامه این آیین از گمانه زنی‌ها به منظور لایه نگاری منطقه آغچه ریش گفت: گمانه اول شواهد زیست تولید کنندگان سفال اسگرافیتو است که متعلق به شمال غرب است.
همچنین شواهد کارگاهی این سفال شامل میله‌های کوره، سه پایه‌های سفالی، کوره‌های سفالی در شکل چاله کوره‌ها در گمانه دوم، کشف ساختار کوره به شکل تقریبی که در گمانه سوم مطرح می‌شود. از آنجایی که ابعاد گمانه بسیار کوچک بود ما نتوانستیم چاله‌کوره را به طور کامل در این منطقه کاوش کنیم و همه آثار را استخراج کنیم. اگر چنین شرایطی داشتیم، اکنون این کوره هم به مانند کوره کاشان، به یکی از پتانسیل‌های گردشگری بدل می‌شد که در حال مرمت و بازسازی است. 
وی در نهایت، درخواست‌های عمومی خود من جمله اصلاح دیدگاه‌ها در خصوص کاوش‌های باستان شناسی استان با توجه به علاقه مردم به باستان شناسی که مسیر گردشگری از آن می‌گذرد و درخواست‌های خصوصی که شامل فراهم آوردن بودجه و شرایط برای ادامه کاوش محوطه آغچه ریش مطابق با ۵ فصل حفاری که برای آن پیش بینی شده است و همچنین کاوش در محوطه آق کند برای مشخص شدن وضعیت تولید سفال این منطقه را مطرح کرد.
 

در پایان مراسم، احمدحمزه‌زاده، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان، سال  ۱۴۰۲ را از نظر ثبت جهانی بناها و آثار ناملموس، سال خوبی خواند و گفت: سه مورد ثبت جهانی از جمله کاروانسراها، ژئو پارک ارس و کندوان به عنوان اولین روستای جهانی گردشگری در ۱۴۰۲ ثبت جهانی شدند. همچنین طبق ارزیابی وزارتخانه، ما هشتمین استان در بیشترین گردشگری در ایام نوروز بودیم. وی اصلی‌ترین جاذبه استان را بناهای تاریخی آن خواند و افزود: ما بیش از ۲۰۰۰ بنای ثبت ملی داریم و در مقابل، اعتبارات تخصیص یافته بسیار ناچیزند که کفاف احیا، بهره‌برداری و مرمت را نمی‌دهند. با توجه به شعار امسال که به ظرفیت‌های مردمی اشاره می‌کند، می‌توان در حوزه میراث از این ظرفیت‌ها استفاده کرد که در درجه اول باید از حساسیت مردم به تاریخ و هویت ملی استفاده کنیم و شرایطی مهیا کنیم. 
وی تشریح کرد: تمام تلاش ما این است که این رویکرد تقابلی بین میراث فرهنگی و اقتصاد را به تعامل بدل کنیم و با تعریف کارکردهای اقتصادی در این بناها و پویایی آنها در کسب اعتبار و افزایش کاربری اقتصادی شان این اتفاق را رقم بزنیم. 
همچنین افزود: بناهای تاریخی در اختیار دستگاه‌های دولتی بر اساس قانون حمایت و حفاظت از میراث فرهنگی ملزم هستند از اعتبارات خود در جهت حفاظت، مرمت و ... هزینه کنند. 
حمزه‌زاده خاطرنشان کرد: با توجه کارشناسان و پژوهشگران این حوزه مرمت استان، انجام عملیات مرمتی بر روی بناهایی چون مسجد کبود، قلعه بابک، قلعه ضحاک، ارگ علیشاه و سایر بناهای تاریخی که در سال‌های اخیر امکان اجرای عملیات مرمتی بر آنها نبود، امسال با هماهنگی معاونت میراث فرهنگی استان و دانشگاه هنر اسلامی انجام خواهد گرفت.
انتهای پیام/